Rzeź wołyńska

Rzeź wołyńska - określenie szeregu akcji nacjonalistów ukraińskich skierowanych przeciwko ludności polskiej i czeskiej zamieszkującej na Wołyniu.

Podczas ciągnących się od 1942- 1944 r. napadów, nasilonych w lecie 1943 r., kiedy to w okrutny sposób wymordowano około 60 tysięcy Polaków.
Akcja zainicjowana była przez działaczy OUN-B (banderowcy) i wykonywana przede wszystkim przez formacje UPA wspomagane przez chłopów. Najwięcej mordów, dokonanych w lecie 1943 roku, odbywało się w niedziele. Ukraińcy wykorzystywali fakt, że ludność polska gromadziła się podczas mszy św. w kościołach, co stanowiło doskonały cel dla zbrodniarzy.
Wierni przed śmiercią częstokroć byli torturowani w okrutny sposób (np. przecinanie ludzi na pół piłą do drewna, wyłupywanie oczu, palenie żywcem lub też znęcanie się i pastwienie nad dziećmi co ukazuje - zdj. Łobozowa pow. Tarnopolski 1943, czwórka polskich dzieci przybitych do drzewa przez nacjonalistów ukraińskich) .
W lipcu roku 1943 miał miejsce skoordynowany atak na dziesiątki polskich miejscowości, w co najmniej 530 polskich wsi . Pod hasłem ,,Śmierć Lachom" zginęło wówczas kilkanaście tysięcy Polaków. Niektóre miejscowości zostały zrównane z ziemią, a ich mieszkańcy wymordowani do ostatniego człowieka.

Eksterminacja ludności polskiej rozpoczęta w powiatach Sarneńskim, Kostopolskim, Rówieńskim i Zdołbunowskim w czerwcu 1943r. rozszerzyła się na powiaty Dubieński i Łucki, w lipcu objęła powiaty Horochowski, Kowelski i Włodzimierski, a w sierpniu także powiat Lubomelski. Liczba zamordowanych Polaków na Wołyniu do lipca 1943 oceniana jest na około 15 tysięcy osób a łączne straty ludności polskiej obejmujące zabitych, rannych, wywiezionych na roboty do Niemiec i uciekinierów wyniosła około 150 tysięcy osób. Do lipca 1943 w powiecie Horochowskim dokonano napadów na 23 wsie polskie. w powiece Dubieńskim - na 15, w powiecie włodzimierskim na 28.

12 maja 1943 w powiecie sarneńskim spalono wsie: Mgły, Konstantynówkę, Osty, Ubereż, 24 maja 1943 we wsi Niemodlin w pow. Kostopolskim zamordowano 170 osób, w nocy z 24 na 25 maja 1943 spalono wszystkie dwory i folwarki w powiecie Włodzimierskim, 28 maja 1943 600 osobowy oddział UPA spalił wieś Staryki i wymordował wszystkich jej mieszkańców
11 lipca 1943 o świcie oddziały OUN-UPA otoczyły i zaatakowały wsie polskie jednocześnie w 3 powiatach: Kowelskim, Horochowskim i Włodzimierskim. Doszło do rzezi i zniszczenia. Ludność polska ginęła od kul, siekier, wideł, kos, pił, noży, młotków i innych narzędzi zbrodni - płonęły miejscowości polskie. Była to akcja przygotowana i zaplanowana z zimną krwią w najdrobniejszych szczegółach. Rzeź rozpoczęła się około godz. 3 rano 11 lipca 1943 od polskiej wsi Gurów. obejmując swoim zasięgiem: Gurów Wielki, Gurów Mały, Wygrankę, Zdżary, Zabłoćce - Sądową, Nowiny, Zagaję, Poryck, Oleń, Orzeszyn,

Romanówkę, Lachów, Gucin i inne.
We wsi Gurów na 480 Polaków ocalało tylko 70 osób; w kolonii Orzeszyn na ogólną liczbę 340 mieszkańców zginęło 270 Polaków; we wsi Sądowa spośród 600 Polaków tylko 20 udało się ujść z życiem. Zabójstwa dokonywano z wielkim okrucieństwem. Wsie i osady polskie ograbiono i spalono.
12 lipca 1943 rano 20-osobowa grupa nacjonalistów ukraińskich weszła w czasie mszy św. do kościoła w Porycku, gdzie w ciągu trzydziestu minut zabito 300 ludzi, wśród których były dzieci, kobiety i starcy.
29 sierpnia 1943 przeprowadzono akcję we wsiach Wola Ostrowiecka i Ostrówki Głowniańskiego rejonu. Zamordowano wszystkich Polaków, spalono wszystkie budynki, zrabowano mienie i zwierzęta gospodarskie. W wyniku tej akcji we wsi Wola Ostrowiecka zginęło 529 osób, w tym 220 dzieci w wieku do 14 lat, a we wsi Ostrówki zamordowano 438 osób, w tym 246 dzieci do lat 14. Po dokonanych masakrach na Polakach wjeżdżały grupy rabunkowe, złożone głównie z kobiet, i zabierały wszystko, co pozostało po zamordowanych Polakach, od odzieży do elementów budowlanych. Ten ogrom zbrodni ujrzał światło dzienne dopiero po ekshumacji.

W sierpniu 1992 dokonano ekshumacji szczątków wymordowanej ludności polskiej, która potwierdziła masowe mordy dokonane przez UPA w 1943 r, w tych miejscowościach.