Behawioryzm — od słowa "behaviour"-zachowanie. Twórca — John Watson. Podstawowe pytanie: jak badać człowieka? Jak go poznać? Odpowiedź: tylko przez obserwacje jego zachowań, tylko przez ogląd z zewnątrz. Odrzuć introspekcję, bo prawdy o duszy, o wnętrzu drugiego człowieka poznać nie można, a zatem nie podlega obiektywnej obserwacji. Wpływ na literaturę — odrzucenie introspekcji w charakteryzowaniu postaci, zewnętrzna "kreacja" bohatera i wydarzeń, proza dialogu (Hemingway)
Pragmatyzm — to bardziej "przyziemny" prąd filozofii, który preferował praktyczny sposób myślenia i działania. Według wyznawców pragmatyzmu, m.in. Williama Jamesa, nauka, poznanie i działanie powinny mieć czysto praktyczny, przydatny charakter.
Do znanych egzystencjalistów należeli:
- Martin Heidegger
- Karl Jaspers
- Jean Paul Sartre
- Albert Camus