Rolnictwo ekologiczne - co to jest?

Rolnictwo ekologiczne (biodynamiczne) to sposób produkcji, który zakłada stosowanie nawozów naturalnych, naturalnych sposobów walki ze szkodnikami i różnymi chorobami roślin. Określane jest również jako rolnictwo naturalne lub rolnictwo organiczno-biologiczne, rolnictwo zmierzające do poprawy jakości i zdrowotności produktów rolnych i artykułów żywnościowych oraz zahamowania degradacji siedliska rolniczego.

Koncepcja rolnictwa alternatywnego powstała w krajach wysoko uprzemysłowionych o rozwiniętej produkcji rolnej z nadwyżki produktów rolnych, pod wpływem społecznych ruchów ekologicznych. Stosowane w rolnictwie alternatywnym metody uprawy roślin i chowu zwierząt gospodarskich w większym stopniu niż w rolnictwie konwencjonalnym uwzględniają wymagania ekologii.

W Polsce w gospodarstwach produkuje się tzw. zdrową żywność, a stosowana w nich agrotechnika jest oparta na zasadach rolnictwa naturalnego. Różne kierunki rolnictwa alternatywnego najbardziej rozwinęły się w Niemczech w roku 1989 w związkach rolnictwa ekologicznych zrzeszonych było 2330 rolników (0,31 ogólnej liczby). Gospodarstwa te w porównaniu z konwencjonalnymi odznaczały się większą pracochłonnością, różnorodnością gałęzi produkcji rolnej, przestrzeganiem prawidłowego zmianowania roślin, znacznym ograniczeniem stosowania nawozów mineralnych i chemicznych środków ochrony roślin, natomiast zwiększonym zużyciem nawozów organicznych.

Plony podstawowych ziemiopłodów i wydajność zwierząt z tych gospodarstw były o ok. 1/3 niższe niż z gospodarstw konwencjonalnych, ale wyższe koszty jednostkowe wytwarzania są rekompensowane przez 2–3-krotnie wyższe ceny zbytu. W procesie harmonizowania rolnictwa ze środowiskiem naturalnym bardziej racjonalne niż rolnictwo alternatywne wydaje się jednak wdrażanie odpowiednich norm postępowania zgodnych z wymogami ekologii.

Założeniami rolnictwa ekologicznego są:
- produkcja tzw. zdrowej żywności;
- ochrona środowiska przyrodniczego przez rezygnację ze szkodliwych środków ochrony roślin;
- stosowanie - zamiast sztucznych nawozów mineralnych - obornika, kompostu, torfu, roślin zielonych;
- gospodarowanie bez niszczenia gleby, wody, krajobrazu, oparte na minimalnej ingerencji człowieka w środowisko;
- uprawa międzyplonów - zapobiegająca degradacji gleby (gleba niezasiewana niszczeje);
- stosowanie odpowiedniego płodozmianu, np. roślin wzbogacających glebę (motylkowych);
- stosowanie nowych odmian - odpornych na choroby;
- ścisłe dostosowanie zabiegów agrotechnicznych do zjawisk fenologicznych, precyzyjne określanie terminów siewu;
- propagowanie oświaty rolniczej - dobra znajomość gleby, jej właściwości chemicznych, fizycznych, biologicznych;
- stosowanie odpowiedniego sąsiedztwa roślin (np. pomidory nie znoszą buraków, a pietruszka kapusty i sałaty).

Początki rolnictwa ekologicznego sięgają w Polsce zaledwie 1990 roku. Wtedy to przyznano 27 gospodarstwom atesty wstępne. W 1993 gospodarowało „ekologicznie" około 180 rolników. W 1997 r. było w Polsce 207 gospodarstw ekologicznych. Natomiast co dziesięciotysięczne gospodarstwo było w 1992 roku gospodarstwem ekologicznym w Portugalii. Z kolei we Francji, Luksemburgu, Holandii i Wielkiej Brytanii wskaźnik ten wahał się w granicach 0,32-0,38% ogólnej liczby gospodarstw, a w Niemczech i Danii wyniósł odpowiednio 0,61 i 0,69%. Jak widać, udział powierzchni przeznaczonej pod uprawy ekologiczne nie przekraczał 1% w wymienionych krajach, natomiast produkcja np. w Wielkiej Brytanii sięgała 4%.