Prawa człowieka to pojęcie reprezentujące koncepcję, według której każdemu człowiekowi przysługują pewne prawa, wynikające z godności człowieka, które są niezbywalne (nie można się ich zrzec) i nienaruszalne (istnieją niezależnie od władzy i nie mogą być przez nią regulowane). Państwu przypisuje się rolę instytucji, której zadaniem jest ochrona owych praw. Poszanowanie praw człowieka i godności ludzkiej bywa uznawane za podstawę sprawiedliwości i pokoju na świecie.
Prawa te nazywane są także "absolutną koncepcją praw człowieka", istnieje też druga koncepcja, mówiąca, że prawa człowieka są relatywne, jest ona nazywana także prawami obywatelskimi
Jedna z wersji praw człowieka (w oparciu o http://www.unic.un.org.pl/):
- prawo do życia;
- prawo do wolności myśli, sumienia i wyznania;
- prawo każdego człowieka do uznawania wszędzie jego podmiotowości prawnej;
- zakaz stosowania tortur, nieludzkiego lub poniżającego traktowania lub karania;
- zakaz trzymania człowieka w niewolnictwie lub poddaństwie;
- zakaz skazywania człowieka za czyn, który nie stanowił przestępstwa w chwili jego popełnienia;
- zakaz pozbawiania wolności jedynie z powodu niemożności wywiązania się z zobowiązań umownych.
a) prawa osobiste:
Prawa do:
- dobrego życia
- rzetelnego sądu (patrz "gwarancje formalne" poniżej)
- decydowania o swoim życiu
- prawo jednego człowieka kończy sie tam gdzie zaczyna sie prawo innego człowieka
- szczęścia
b) prawa i wolności polityczne:
1. tzw. prawa negatywne - prawa służące ochronie wolności jednostki przed ingerencją ze strony państwa
- prawo do obywatelstwa
- możliwość uczestniczenia w życiu publicznym
- czynne prawo wyborcze - możliwość uczestnictwa w wyborach
- bierne prawo wyborcze - możliwość kandydowania w wyborach
- wolność zrzeszania się
- prawo do uczestniczenia i organizowania pokojowych manifestacji
- prawo do składania wniosków, petycji, skarg
- dostęp do informacji o działaniach władz i osób publicznych
- równy dostęp do służby publicznej.
c) wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne
1. tzw. prawa pozytywne - uprawnienia jednostki do świadczeń na jej rzecz - prawa socjalne
prawo do:
- ochrony zdrowia
- nauki
- odpowiedniego i zadowalającego wynagrodzenia, zapewniającego jednostce i jej rodzinie egzystencję odpowiadającą godności ludzkiej
- pomocy socjalnej (ogólnie)
- rozrywki (np. granie w piłkę nożną, pływanie)
2. prawa ekonomiczne:
- pracy
- prawo do własności
- prawo dziedziczenia
3. prawa solidarnościowe (w większości nie posiadają sformalizowanego charakteru prawnego) - wszystkie prawa przysługujące grupom społecznym, np. prawo narodów do samostanowienia
4. prawa kulturalne:
- wolność twórczości artystycznej
- badań naukowych oraz ogłaszania ich wyników
- wolność korzystania z dóbr kultury i ich wytwarzania
Gwarancje:
a) materialne (dotyczą głównie praw socjalnych, ekonomicznych i kulturowych)
b) formalne (prawo do ochrony prawnej jednostki)
- prawo każdego człowieka do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy przez niezawisły sąd
- prawo do fachowej obrony w postępowaniu przed organami aparatu państwowego
- prawo do skargi konstytucyjnej
Pozarządowy system ochrony praw człowieka
[(z ang.) Non- governmental organizations (NGOs)] są to pozarządowe organizacje, stanowiące podstawowy składnik międzynarodowego systemu ochrony praw człowieka. Organizacje te uzupełniają oraz wspierają działania organizacji międzypaństwowych. Istotę oraz znaczenia tych organizacji doskonale odzwierciedla termin angielski "Grass roots organizations", który porównuje je do korzeni trawy. Są one bowiem źródłem siły dla wszystkich systemów zajmujących się ochroną praw człowieka. Podstawę prawną przy współpracy z Organizacją Narodów Zjednoczonych stanowi art. 71 w Karcie Narodów Zjednoczonych, daje on ECOSOC możliwość nawiązania stosunków z innymi pozarządowymi organizacjami. Na podstawie tego artykułu niektóre organizacje dostały status konsultanta ONZ.
Pozarządowe organizacje działają przy Organizacji Narodów Zjednoczonych na 2 płaszczyznach: bezpośrednich interwencji oraz proceduralnej. Odbywa się to na poziomie Komisji Praw Człowieka i jej podkomisji, podstawą tego jest rezolucja 1296 ECOSOC- u z roku 1968 oraz reguły proceduralne. Możliwości interwencji pociągają za sobą niebezpieczeństwo pomyłek, a co się z tym wiąże podważenie autorytetu organizacji. W roku 1977 proszono NGOs żeby staranniej dobierali delegatów na plenarne sesje Komisji. Bardzo często także podnoszono na łamach ECOSOC problemy ograniczenia zbytniej aktywności NGOs. Pozarządowe organizacje przełamały monopol krajów w normotwórczym procesie. Mimo iż oficjalnie nie ma proceduralnych reguł organizacje te uczestniczą na szczeblu grup roboczych w procesie legislacyjnym. NGOs ponadto są źródłem informacji, i uzupełniają często nieobiektywne sprawozdania państw. Na podstawie poza traktatowej procedury 1503 organizacje pozarządowe mają prawo składać zawiadomienia dotyczące powtarzających się przypadków łamania praw człowieka.
Postanowienia statutowe w Radzie Europy nie regulują powiązań wzajemnych. Ogólny model nakreślony został rezolucją 35 wydana przez Komitet Ministrów z roku 1972. NGOs mogą posiadać status konsultacyjny, biorą udział w procesach legislacyjnych, a od pierwszego października 1994 r. mają prawo do składania skarg przed Trybunał w Sztrasburgu- prawo to zapisane zostało w artykule drugim Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Organizacje te mogą także występować przed Trybunałem jako eksperci albo świadkowie. Reasumując, należy przyznać, iż pozarządowe organizacje mają dużo większe możliwości działań przy ONZ niż przy Radzie Europy.
Czerwony Krzyż
Jest to organizacja pozarządowa społeczna i humanitarna o międzynarodowym charakterze. Od 1919 roku wspólnie z inną organizacją pozarządową- Czerwonym Półksiężycem tworzą Międzynarodowy Ruch Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca. Zasadniczymi celami Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca są zapobieganie oraz łagodzenie cierpień ludzkich, a także ochrona godności ludzkiej, bez jakichkolwiek przejawów dyskryminacji narodowościowej, rasowej, płciowej, przekonań politycznych czy religijnych. Czerwony Krzyż został założony w roku 1863. Inicjatorem jego powstania był szwajcarski filantrop i finansista Henry Dunant. Impulsem dla niego był widok dogorywających, pozostawionych samym sobie rannych. Widok ten ujrzał on 24 czerwca 1859 r. na pobojowisku po wielkiej bitwie pod Solferino. W bitwie tej armia cesarstwa Austriackiego stoczyła całodniową, bardzo krwawą bitwę z włoską armią wspomaganą przez francuską armię. W rezultacie na polu walki po tej bitwie pozostało ok. 40 tys. ofiar - rannych, zaginionych i zabitych. Wstrząśnięty widokiem tylu ofiar pozostawionych bez jakiejkolwiek opieki, spontanicznie podjął próbę udzielenia pomocy ofiarom. Pomogła mu przy tym miejscowa ludność, którą zachęcił do zabrania z pola bitwy rannych i ich pielęgnowania, niezależnie jakiej byli narodowości. Kiedy wrócił do rodzinnego miasta- Genewy- napisał książkę pod tytułem "Wspomnienie Solferino". Zawarł w niej opis wszystkiego co przeżył i widział, a także przedstawił propozycje oraz ideę stworzenia dodatkowej służby medycznej, niosącej pomoc rannym i ofiarom w czasach wojen. Zaproponował on utworzenie narodowych stowarzyszeń pomocowych, które podczas pokoju przygotowywałyby wolontariuszy do niesienia pomocy medycznej, ponadto postulował, ażeby ranni i osoby, które się rannymi zajmują, byli uznawani za neutralne osoby, także na polach walki.
Powyższe idee zostały poparte przez czterech znanych obywateli Genewy - generała Guillome-Henri Dufour, Gustave Moynier, dr Theodore Maunoir i dr Louis Apia. Wspólnie powołali oni Międzynarodowy Komitet Pomocy Rannym. Komitet ten nieco później przekształcił się w Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża. Powstanie tej organizacji wywołało bardzo duży rozgłos w Europie. W Genewie w 1863 roku (październik) spotykali się przedstawiciele szesnastu krajów i przyjęli postanowienia dotyczące roli krajowych Komitetów Pomocy Rannym. Symbolem powoływanych organizacji został Czerwony Krzyż na białym tle (jest to odwrotność szwajcarskiej flagi). Tak został zapoczątkowany Ruch Czerwonego Krzyża. Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża zaczął się starać przekonać rządy różnych krajów jak bardzo konieczne jest zapewniania ochrony oraz pomocy rannym żołnierzom, a także osobom niosącym tą pomoc. Owe starania zaowocowały przyjęciem w roku 1864 międzynarodowego traktatu nazwanego Konwencją Genewską o polepszeniu losu rannych w armiach czynnych. Wówczas Czerwony Krzyż został prawnie uznany znakiem ochronnym wojskowej służby zdrowia. Natomiast od momentu wojny turecko- rosyjskiej z 1876 roku równorzędnym znakiem został czerwony półksiężyc. Następne lata przyniosły powstanie wielu nowych Stowarzyszeń państwowych Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca. Wszystkie krajowe stowarzyszenia odegrały ważną rolę przy pomaganiu rannym w licznych konfliktach zbrojnych, a zwłaszcza w latach pierwszej wojny światowej. Natomiast w czasie pokoju podejmowały szereg różnych zadań z dziedziny ochrony zdrowia, działalności pośród młodzieży, pomocy socjalnej, prowadzili szkolenia z udzielania pierwszej pomocy oraz organizowania ratownictwa, szkolili pielęgniarki i inny personel sanitarny, tworzyli szpitale i zakłady opiekuńcze, nieśli pomoc ofiarom klęsk oraz konfliktów, organizowali stacje krwiodawstwa, zajmowali się poszukiwaniem ofiar wojny oraz podejmowali wiele innych działań. W 1919 roku założono Międzynarodową Federację Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca (wówczas zwaną Ligą Stowarzyszeń). Celem powołania Federacji było ułatwianie wzajemnej współpracy i kontaktów, koordynowanie działalności we wszystkich dziedzinach, wymiana doświadczeń oraz inicjowanie nowych działań. Po zakończeniu drugiej wojny światowej nastąpił rozwój Ruchu. Do rozwoju przyczyniło się powstanie wielu nowych krajowych stowarzyszeń, zwłaszcza w państwach rozwijających się. Rozpoczęto szereg nowych zadań związanych na przykład ze zwalczaniem nowych epidemii (m. in. AIDS), skutków narkomanii oraz bezrobocia. Ruch Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca został najważniejszą na świecie organizacją niosącą ochronę i pomoc ofiarom konfliktów zbrojnych i klęsk. Równocześnie organizacja pracowała nad rozwojem oraz doskonaleniem prawa międzynarodowego humanitarnego. Doprowadziło to do podpisania w 1949 roku czterech Konwencji Genewskich dotyczących ochrony ofiar wojennych, natomiast w 1977 roku do przyjęcia dwóch Protokołów Dodatkowych do owych czterech Konwencji. W tej dziedzinie prace prowadzone są do dziś, gdyż pojawiają się ciągle nowe problemy dotyczące ochrony ofiar wojny w różnych kategoriach.
Zasady działania organizacji:
- neutralność - nieangażowanie się w konflikty zbrojne
- humanitaryzm - czyli ochrona zdrowia oraz poszanowanie godności ludzkiej
- bezstronność - niesienie pomocy niezależnie każdej ze stron konfliktu
- jedność - tzn. w każdym państwie istnieje wyłącznie jedna organizacja, która działa w strukturach Czerwonego Krzyża albo Czerwonego Półksiężyca
- dobrowolność - czyli przynależność do tej organizacji jest nieprzymusowa, dobrowolna
Cele organizacji:
- opiekowanie się chorymi, rannymi oraz jeńcami w trakcie wojny,
- pomaganie ofiarom epidemii, klęsk żywiołowych i wypadków w czasie pokoju,
- szerzenie zdrowotnej oświaty,
- organizowanie stacji krwiodawczych.
Czerwony Krzyż wielokrotnie otrzymywał Pokojową Nagrodę Nobla. Pierwszy raz w roku 1901dostał jego pomysłodawca Henry Dunanta, następnie w latach 1917, 1944 oraz 1963 - dostał Międzynarodowy Czerwony Krzyż, w 1963 roku dostała także Liga Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża.
Jak już wspomniałam symbol Czerwonego Krzyża to czerwony krzyż na białym tle, czyli odwrotność flagi Szwajcarskiej. Analogiczny symbol, używany w państwach muzułmańskich to czerwony półksiężyc na białym tle. Natomiast w Persji stosowano symbol Czerwonego Lwa i Słońca, jednak po rozpoczęciu rewolucji islamskiej oraz zmienieniu nazwy państwa na Iran zaprzestano w roku 1980 używania tego symbolu, i zastąpiono go Czerwonym Półksiężycem stosowanym w innych krajach islamskich. W Izraelu symbolem została Czerwona Gwiazda Dawida - co jest jedną z przyczyn, dla których organizacja izraelska jest tylko obserwatorem, nie pełnoprawnym udziałowcem Międzynarodowej Federacji Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca. Teraz w Międzynarodowym Ruchu Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca rozważa się propozycję zastąpienia flag z Czerwonym Krzyżem, Półksiężycem i Gwiazdą Dawida inną, nie budzącą skojarzeń ani z islamem, chrześcijaństwem, judaizmem, po prostu z żadną religią. Pomysłem jest jedna wspólna flaga na której jest symbol Czerwonego Rombu.
Amnesty International
To ogólnoświatowy ruch ludzi, którzy działają na rzecz ochrony praw człowieka. Członkowie Amnesty dobrowolnie poświęcają swoją energię i czas, solidaryzują się osobami będącymi ofiarami przypadków naruszenia praw człowieka.
Główną formą działania Amnesty jest prowadzenie różnych kampanii. Organizacja bada, dokumentuje oraz publikuje raporty dotyczące przypadków łamania praw człowieka, jednak jej praca na tym się nie kończy. Wolontariusze z AI podejmują najróżniejsze kroki ażeby powstrzymać takie naruszenia. AI jest tak zorganizowana ażeby umożliwić każdemu człowiekowi wypowiedzenie się w obronie osób zagrożonych złamaniem praw człowieka. Fundamentem działania Amnesty International jest solidarność międzynarodowa. Członkowie organizacji są z wielu najróżniejszych kultur oraz posiadają różne poglądy, mimo to jednoczy ich wszystkich chęć działania w celu stworzenia świata, na którym będą przestrzegane prawa wszystkich ludzi. Działalność Amnesty ma globalny zasięg. Oznacza to, że organizacja angażuje się w ochronę praw człowieka we wszystkich częściach świata. Amnesty International wierzy w skuteczność działań na rzecz konkretnej osoby. Amnesty International jest ruchem autonomicznym i demokratycznym. Za swoją działalność odpowiada tylko i wyłącznie przed członkami AI. W organizacji wszystkie decyzje podejmuje się przez wybieralne ciała. Amnesty stworzyło globalną sieć obrońców praw człowieka..
Wizją organizacji jest świat, na którym każdy człowiek ma takie same prawa, które są wpisane w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka.
Amnesty International sądzi, iż wszystkie prawa ludzi są ze sobą nierozerwalnie powiązane, dlatego promuje wszelkie prawa zapisane w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. Niestety organizacja nie ma możliwości poświęcania takiej samej uwagi do wszystkich przypadków naruszeń praw człowieka, i dlatego koncentruje się ona głównie na zwalczaniu najpoważniejszych przypadków łamania prawa: np. prawa do psychicznej i fizycznej integralności, do wolności słowa i sumienia czy prawa do bycia nie dyskryminowanym.
Biorąc pod uwagę historyczny punkt widzenia, to głównymi celami działań AI są:
- uwolnienie więźniów sumienia;
- doprowadzenie do tego aby wszyscy więźniowie polityczni mieli bezzwłoczny i rzetelny proces sądowy;
- doprowadzenie do zniesienia tortur, kary śmierci i innych form nieludzkiego, okrutnego lub poniżającego traktowania;
- skończenie z pozasądowymi egzekucjami oraz "zaginięciami";
- walczenie z bezkarnością przez pociąganie do odpowiedzialności tych, którzy łamią i naruszają prawa ludzi.
Z biegiem czasu AI poszerzyła swoje cele działania o przypadki łamania praw człowieka przez struktury pozarządowe i osoby prywatne (które nie reprezentują państwa). Amnesty International jest przeciwko naruszaniu i łamaniu praw człowieka przez zbrojne ugrupowania polityczne, które sprawują kontrolę nad jakimś terytorium lub też działają w opozycji do władzy, z zwłaszcza przeciwko braniu zakładników, torturowaniu czy bezprawnym zabójstwom. AI jest także przeciwko naruszeniu praw człowieka zwłaszcza wobec cywilnej ludności oraz osób, które nie biorą udziału w bitwach i walkach, dokonywanych przez którąkolwiek ze stron konfliktu zbrojnego. AI ponadto zajmuje się łamaniem praw człowieka w prywatnych miejscach, jak na przykład prywatne domy oraz w społecznościach lokalnych, kiedy to państwo jest współwinne owym naruszeniom albo nie podjęło żadnych skutecznych działań ażeby zapobiec im bądź nie ukarało sprawców naruszeń. Do tej kategorii zalicza się handel kobietami, okaleczenie żeńskich narządów płciowych oraz stosowanie przemocy wobec osób biseksualnych, transpłciowych i homoseksualnych, jeśli takie zachowania tolerowane są przez władze państwa albo odbywają się za przyzwoleniem władz.
Powstanie Amnesty International
Ponad czterdzieści lat wstecz, dwie studentki portugalskie wzniosły toasty "za wolność". Przez ten gest zostały one skazane na siedem lat więzienia. Ta historia przeraziła prawnika brytyjskiego Petera Benensona tak bardzo, że postanowił podjąć jakieś działania w tej sprawie. Peter Benenson w brytyjskiej gazecie The Observer wydał artykuł, który wzywał do organizowania międzynarodowej kampanii, która miałaby na celu ochronę "zapomnianych więźniów". Zaproponował on aby ludzie z całego świata bombardowali władze państwa listami protestacyjnymi. W dniu 28 maja 1961 roku gazeta opublikowała bardzo długi artykuł zatytułowany "Zapomniani więźniowie" który zapoczątkował roczną kampanię, pod tytułem "Apel o amnestię", było to w 1961 roku.
Artykuł ten apelował do ludzi na świecie, aby bezstronnie i pokojowo protestowali przeciwko uwięzieniu mężczyzn i kobiet na świecie tylko za poglądy polityczne albo ich wyznanie. Artykuł określał takie osoby jako więźniów sumienia. W taki sposób zostało powołane do życia pojęcie, które miało wkrótce już na zawsze zostać wpisane do języka międzynarodowych stosunków.
Odzew na ten artykuł był bardzo duży. W ciągu tylko jednego miesiąca dużo ponad tysiąc osób wysłało listy, których oferowali swoje wsparcie i pomoc. Ponadto przysyłano szczegółowe informacje dotyczące więźniów sumienia w innych krajach.
W ciągu sześciu miesięcy ta akcja, w zamierzeniu tylko jednorazowa, została przeistoczona w ogromny międzynarodowy ruch. Tylko w czasie jednego roku ta nowa organizacja oddelegowała swoich przedstawicieli do czterech państw aby podjęli działania na rzecz pomocy więźniom; zajęła się ona 210 przypadkami. Natomiast członkowie AI zorganizowali w siedmiu państwach lokalne oddziały
Amnesty International.
Od początku istnienia AI przyjęła zasady bezstronności i niezależności. Kładziono nacisk przede wszystkim na międzynarodowy aspekt ochrony praw człowieka: osoby ze wszystkich zakątków świata walczą o prawa ludzi znajdujących się w jakimkolwiek miejscu na świecie. AI coraz szybciej rozrastała się oraz zaczynały interesować ją już nie tylko więźniowie sumienia, ale także wszelkie inne przypadki łamania praw człowieka: tortury, zaginięcia, czy kara śmierci.
Wysiłki ruchu docenione zostały w 1977 roku, kiedy to organizacja otrzymała Pokojową Nagrodę Nobla. W roku 1978 natomiast, AI została uhonorowana przez Organizację Narodów Zjednoczonych
Nagrodą Praw Człowieka.
Obecnie AI ma działaczy we wszystkich częściach świata. Organizacja ta zrzesza aż ponad milion sympatyków i członków w ponad stu czterdziestu terytoriach i krajach. Wszystkich jednoczy chęć tworzenia świata, gdzie będą przestrzegane prawa człowieka. Aż w ponad stu państwach oraz terytoriach istnieje tysiące lokalnych, studenckich i młodzieżowych grup oraz inne grupy specjalistyczne, a także członkowie indywidualni. W ponad pięćdziesięciu krajach są zorganizowane sekcje krajowe Amnesty, a w kolejnych dwudziestu państwach są struktury koordynacyjne. Amnesty to organizacja szanowana i uznawana na całym świecie. AI wysyła swoje delegacje na spotkanie z organizacjami międzyrządowymi (na przykład ONZ)oraz z rządami państw. Bierze także udział w debatach międzynarodowych związanych z tematyką przestrzegania praw człowieka.
Ogólne zasady Amnesty International
W swojej działalności organizacja kieruje się następującymi zasadami: międzynarodowa solidarność, skuteczne działanie na rzecz ofiar indywidualnych, globalna działalność, powszechność i niepodzielność praw człowieka, niezależność i bezstronność oraz demokracja i wzajemny szacunek.
Solidarność międzynarodowa: prawa człowieka są zagadnieniem wykraczającym poza granice państwowe, a Amnesty International zostało założone w przekonaniu, iż ochrona tych praw jest przedmiotem międzynarodowej odpowiedzialności, a nie wyłącznie poszczególnych państw. Dlatego członkowie Amnesty pochodzą z różnych społeczności i kultur, jednak wspólnie pracują w poczuciu solidarności ze światowym ruchem ochrony praw człowieka oraz z ofiarami łamania tych praw.
Skuteczna działalność na rzecz indywidualnych wypadków naruszania praw człowieka: badania, kampanie i wysiłki zmierzają do zmiany polityki i prawa, listy oraz apele są nastawione nie na wsparcie jakiejś konkretnej ideologii lub metody prowadzenia polityki, lecz mają one wesprzeć konkretną osobę - kobietę, mężczyznę czy dziecko. Powstanie AI było zainicjowane w 1961 roku w skutek prasowego artykułu o dwóch więźniarkach sumienia w Portugalii. Po ponad 45 latach od tamtego zdarzenia, AI zajmując się nawet okropnymi zbrodniami na dużą skalę, stara się w ich raportach opisać los indywidualnych ofiar, ich historię. Próbują ukazać cierpienie konkretnej ofiary a nie tylko jakieś statystyki. Ofiary mają jakieś nazwiska, mają jakieś daty urodzenia, czy swoje historie. A co najważniejsze każda z ofiar ma prawo do godności i sprawiedliwości.
Globalny zasięg: Amnesty International działa na rzecz ochrony praw wszystkich ludzi, we wszystkich zakątkach świata. Amnesty nie porównuje krajów ani też ich nie ocenia, a jedynie zajmuje się przypadkami naruszania praw człowieka.
Powszechność oraz niepodzielność: wszyscy ludzie mają równe prawa, niezależnie od ich rasy, płci, orientacji seksualnej, wyznania, pochodzenia etnicznego, przekonań politycznych lub innych, pochodzenia społecznego czy narodowego. Wszyscy rodzą się wolni oraz równi. Aby godnie żyć, wszyscy mają takie samo prawo do bezpieczeństwa, wolności czy godziwych warunków życiowych - prawa człowieka nie są podzielne.
Bezstronność: Amnesty International ani nie popiera ani też nie neguje żadnej z form rządów, żadnych systemu politycznych, ani też żadnych poglądów osób, które organizacja stara się bronić. Wszystkie grupy i sekcje AI działają w różnych regionach świata, oraz w różnych sytuacjach politycznych.
Niezależność: Amnesty International jest niezależne od jakiejkolwiek ideologii politycznej, od rządów, od religii, czy od jakichś grup interesu. Amnesty nie popiera i nie neguje żadnych systemów politycznych i form rządów, nie musi także podzielać ani odrzucać przekonań osób, których prawa próbuje chronić. Ażeby pozostać niezależną organizacją, Amnesty nie przyjmuje ani od żadnych władz ani też od żadnych partii politycznych środków materialnych, finansowych. Wszystkie fundusze czerpie od sympatyków i członków, z publicznych zbiórek, a także z dobrowolnych datków.
Dzięki przyjęciu i przestrzeganiu zasady bezstronności Amnesty International przykłada wagę do najważniejszego przesłania pracy całej organizacji, mianowicie że wszystkim ludziom należą się prawa człowieka, które gwarantuje Powszechna Deklaracja Praw Człowieka. Dzięki niezależność i bezstronności AI może odpierać zarzuty władz, które bardzo często próbują dowieść, iż AI krytykuje je ze względu na polityczne uprzedzenia organizacji, a nie przez to, że w danym kraju łamane są prawa człowieka. Niezależność i bezstronność organizacji umacnia jej wiarygodność i pozycję w oczach całej międzynarodowej społeczności.
Międzynarodowa organizacja demokratyczna
Amnesty International to międzynarodowy ruch zrzeszający członków ze wszystkich stron świata. Ażeby podejmować wspólne działania w Amnesty zostały stworzone następujące struktury:
- poziom lokalny: członkowie zrzeszają się w grupy lokalne przynajmniej pięcioosobowe, i podejmują akcje AI,
- poziom krajowy: praca członków jest wspierana, koordynowana i rozwijana przez sekcje i struktury koordynacyjne,
- poziom międzynarodowy: na tym poziomie wspiera się i rozwija pracę grup, sekcji i członków.
Sekretariat Międzynarodowy- jest to główne biuro Amnesty International, gdzie koordynuje się badania nad różnymi przypadkami łamania praw człowieka oraz inicjuje się większość działań organizacji.
Amnesty International to organizacja niezależna i demokratyczna. Oznacza to, iż to właśnie jej członkowie sami decydują, jakie podejmą działania i jak będą pracować. Działania Amnesty opierają się na poniższym procesie decyzyjnym:
- grupy członków Amnesty International dyskutują o różnych zagadnieniach oraz składają propozycje różnych rezolucji na tzw. Walnych Zgromadzeniach ich sekcji krajowych albo na zebraniach krajowych władz. Sekcje natomiast organizują Walne Zgromadzenia, a na nich rozważane są propozycje działań oraz poddaje się rezolucje pod głosowanie,
- sekcje przesyłają do Rady Międzynarodowej rezolucje.
Rada jest najważniejszym zarządzającym organem w całej Amnesty International. Składa się ona z przedstawicieli każdej z sekcji. Spotykają się oni co dwa lata na tak zwanym: Spotkaniu Rady Międzynarodowej (z ang. ICM). Spotkanie Rady Międzynarodowej ma prawo wprowadzenia poprawek w Statucie AI, wyznacza ogólne kierunki polityki oraz programów Amnesty oraz ustala budżet
Międzynarodowego Sekretariatu.
Na każdym Spotkaniu Rady Międzynarodowej wybrany zostaje Międzynarodowy Komitet Wykonawczy (z ang. IEC). Jego głównym zadaniem jest wdrażanie decyzji podjętych przez Spotkanie Rady Międzynarodowej; Dziewięciu członków Komitetu składa się na organ zarządzający Amnesty w czasach między kolejnymi Spotkaniami Rady Międzynarodowej, Komitet sprawuje także ogólny nadzór nad pracami Sekretariatu Międzynarodowego.
Międzynarodowy Komitet Wykonawczy wyznacza Sekretarza Generalnego, którego zadaniem jest prowadzenie bieżących spraw AI, wypowiadanie się w imieniu Amnesty, a poza tym jest on szefem Międzynarodowego Sekretariatu.
Sekretariat Międzynarodowy prowadzi politykę organizacji, zbiera oraz analizuje informacje dotyczące naruszania praw człowieka, ponadto doradza grupom, sekcjom i członkom odnośnie ich działań w zakresie prowadzonych kampaniami i akcji.
Międzynarodowa Komisja Prawników
(z ang. ICJ- International Commission of Jurists) jest pozarządową organizacją, mająca siedzibę w Genewie. Komisja została założona w 1952 roku. Skupia ona sześćdziesięciu wybitnych prawników, pochodzących z kilkudziesięciu państw świata. Międzynarodowa Komisja Prawników jest konsultantem UNESCO, Rady Europy oraz ONZ.
Sekcja Polska Komisji została założona w 1992 roku. Zgodnie z własnym statutem i celami Komisji organizacja ta zajmuje się promowaniem praw człowieka oraz zasady rządów prawa. Komisja działa na rzecz niezależnego sądownictwa, niezawisłości wśród sędziów oraz innych zawodach prawniczych, prawa wszystkich ludzi do rzetelnych procesów, a także podmiotowości prawnej wszystkich istot ludzkich.
Polski oddział Komisji jest pierwszą w całej Europie Wschodniej sekcją narodową Międzynarodowej Komisji Prawników. Skupia ona praktyków, a szczególnie sędziów, adwokatów i pracowników naukowych, którzy są zainteresowani realizowaniem statutowych celów Komisji.
Polska Sekcja Komisji Prawników to organizacja pożytku publicznego, która od 19 stycznia 2005 r. jest zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym.
Na podstawie ustawy o działalności organizacji pożytku publicznego oraz wolontariacie, a także na podstawie znowelizowanej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wszyscy podatnicy mogą przekazać ze swojego rocznego podatku 1%, na rzecz jakiejkolwiek organizacji pożytku publicznego. A zatem sam może zdecydować co się stanie z tą częścią jego zarobków.
Pomoc prawna
Polska Sekcja Komisji Prawników od roku 1999 realizuje projekt udzielania bezpłatnych pomocy prawnych. Adresatami tego projektu są głównie więźniowie i ludzie, którzy z materialnych przyczyn nie mają możliwości skorzystania z płatnej pomocy prawnej. Niniejszy projekt realizowany jest dzięki wsparciu finansowemu z Fundacji imienia Stefana Batorego.
Pomoc prawna świadczona jest w formie odpowiedzi na zapytania i listy kierowane do Komisji przez zainteresowane osoby. Zakres tematyczny udzielanych porad jest nieograniczony. Są to porady dotyczące zarówno procedury karnej, prawa cywilnego, prawa karnego, prawa karnego wykonawczego, jak również prawa administracyjnego czy prawa pracy.
Odpowiedzi na listy udzielają studenci z Wydziału Prawa na Uniwersytecie Warszawskim przy merytorycznej współpracy oraz pod kontrolą znanych praktyków i teoretyków prawa. W ich gronie znajdują się zarówno naukowi pracownicy Uniwersytetu Warszawskiego, ale także sędziowie, prokuratorzy i adwokaci. Każda odpowiedź udzielona przez studenta, (oczywiście wolontariusza) konsultowana jest z wybitnym specjalistą z określonej dziedziny. Komisja stara się ponadto interweniować w przypadkach naruszenia praw klientów petentów Komisji. Kieruje wnioski z prośbą udzielenia informacji czy wyjaśnień w jakiejś sprawie do prokuratur, administracji zakładów karnych i sądów.
Instytucjie oraz firmy, które wspierają działalność Międzynarodowej Komisji Prawników:
- Ambasada Holandii
- Ambasada Francji
- British Council
- Fundacja im. Stefana Batorego
- Europejskie Centrum Tłumaczeń
- Instytut Prawa Karnego WPiA UW
- Polskie Wydawnictwa Profesjonalne
- Justice Brytyjska Sekcja ICJ
- Rzeczpospolita
- Szwajcarska Sekcja ICJ
- Sąd Najwyższy
- Szwedzka sekcja ICJ
- Wydawnictwo Beck
- Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis
- Wydawnitwo BMT Erida
Komitet Helsiński USA
(z ang. Helsinki Watch) to pozarządowa organizacja powstała w roku 1979. Głównym celem Komitetu było wspieranie helsińskich inicjatyw w państwach Europy Wschodniej, a także śledzenie zdarzeń w tych krajach. Współcześnie Komitet wciąż jest zainteresowany tym regionem, w byłej Jugosławii ma jedną ze swoich misji.
Międzynarodowa Helsińska Federacja Praw Człowieka
(za ang. IHF- International Helsinki Federation) organizacja ta powstała w roku 1982. Z końcem 1990 roku Federacja składała się z dziewiętnastu grup narodowych. IHF ma status obserwatora i konsultanta w Radzie Europy. W roku 1989 Federacja razem z prezydentem Lechem Wałęsą dostała od Rady Europy Nagrodę Praw Człowieka.
Moskiewska Grupa Helsińska
To organizacja, której powstanie zostało zainspirowane Aktem końcowym Komisji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Powstała ona w roku 1976 w Związku Radzieckim. Jej inicjatorem był Jurij Orłow. Także w 1976 roku w naszym kraju został założony Komitet Obrony Robotników (w skrócie KOR), natomiast w roku 1977 w Czechosłowacji została założona Karta 77, także zajmująca się ochroną praw człowieka.
Grupa na rzecz Praw Mniejszości
(z ang. MRG- Minority Rights Group) jest to organizacja pozarządowa, została założona w Londynie w roku 1969. Grupa ta zajmuje się szczegółowo ochroną praw mniejszości, a zwłaszcza mniejszości etnicznych i narodowych. W skład Grupy na rzecz Praw Mniejszości wchodzą podgrupy działające w Ameryce Północnej, Australii i Europie. Do początku 1991 roku Grupa opracowała ok. stu raportów dotyczących ochrony praw mniejszości.
Międzynarodowe Centrum Prawne Ochrony Praw Człowieka
(z ang. Interrights) jest to oddzielna grupa pozarządowych organizacji, które zajmują się zagadnieniami dotyczącymi ochrony praw człowieka. Organizacja ta służy pomocą pozostałym organizacjom zajmującym się problematyką praw człowieka. Centrum powstało w roku 1982, w Londynie. Międzynarodowe Centrum Prawne wykonuje ekspertyzy oraz udziela prawnej pomocy w konkretnych przypadkach. Do tej właśnie grupy organizacji pozarządowych zaliczyć można na przykład SOS-Torture, która zapewnia szybkie informacje o przypadkach stosowania tortur, porwaniach czy egzekucjach. Human Rights Internet powstał przy Harvard Law School (a obecnie prowadzi swoją działalność przy Uniwersytecie w Ottawie). Human Rights Internet tworzy ogólnodostępny zbiór informacji dotyczący działalności poszczególnych organizacji ochrony praw człowieka, publikacji wydawanych przez te organizacje oraz aktualnych zdarzeń. Huridocs zajmuje się wymianą informacji między poszczególnymi organizacjami.
Międzynarodowy Instytut Praw Człowieka
(z ang. IIHR - International Institute of Human Rights) jest organizacją, która ma charakter instytucji naukowej. Instytut został założony w roku 1969 w Sztrasburgu. Fundatorem instytutu był Rene Cassina- jeden ze współautorów Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, zdobywca pokojowej Nagrody Nobla w roku 1968. IIHR to jeden z kilku niezależnych instytutów. Corocznie, w lipcu mają miejsce, w Sztrasburgu sesje letnie na uniwersyteckim poziomie, również w tym czasie, w ramach Międzynarodowego Centrum Uniwersyteckiego Nauczania o Prawach Człowieka, odbywa się specjalne seminarium. Ponadto Instytut zajmuje się organizowaniem letnich kursów dla nauczycieli ze szkół podstawowych oraz średnich, a także organizuje festiwal filmowy oraz zajmuje się wszelkimi innymi formami promowania praw człowieka poprzez sztukę.
