Termity są owadami społecznymi żyjącymi w koloniach, których członkowie podzieleni są na kasty. Kolonia termitów może liczyć ponad milion owadów. Na świecie znanych jest ok. 2 tysięcy gatunków. Żyją one w społeczeństwach o wysokiej organizacji.
Jak powstają kolonie termitów?
Po krótkim locie godowym samica traci skrzydła, wykonuje taniec godowy i wydziela substancję chemiczną, która przywabia partnera. Potem oboje wyszukują miejsc na gniazdo. Samiec podąża tuż za samicą, utrzymując z nią stały kontakt za pomocą czułków. Gdy znajdą odpowiednie miejsce dochodzi do kopulacji.
Z jaj złożonych przez samicę wykluwają się larwy. Król i królowa karmią nadtrawionym przez siebie pokarmem te, które wyklują się jako pierwsze. Od tej pory wszystkie potrzeby pary królewskiej będą zaspokajane przez larwy i robotników, którzy się z nich rozwiną (z części larw powstanę też żołnierze). Król i królowa żyją w specjalnej komorze w środku gniazda tzw. "Komora Królewska".
Pierwsza z nich to uskrzydlone samce i samice o twardym pancerzu. Raz w roku chmara skrzydlatych termitów opuszcza gniazdo i większość z nich ginie (przeważnie zostają zjedzone przez ptaki). Pary, które przeżyją, wydrążają komory w ziemi lub w drewnie i dają początek nowym koloniom. W każdej komorze znajduje się zwykle jedna para- król i królowa, a czasami dwie lub trzy. Ciało królowej powiększa się pięćdziesięciokrotnie, przystosowuje się do składania jaj. Niekiedy robi to z częstotliwością 60 jaj na minutę, czyli ok. 80 tysięcy dziennie. Królowe termitów, żyjące często dziesiątki lat, są pod tym względem rekordzistkami w świecie owadów. U jednego z afrykańskich gatunków termitów królowa osiąga rozmiary dwa tysiące razy przekraczające wielkość krzątających się wokół niej robotników.
Odrębną kastę stanowią robotnicy. Mają szczątkowe oczy i narządy rozrodcze, są całkowicie pozbawione pancerza i pigmentu. Owady z tej kasty są bezskrzydłe i ślepe orientują się więc w otaczającym je świecie dzięki zmysłom węchy, smaku, dotyku. Choć mogą wydawać się upośledzone, to właśnie one odpowiedzialne są za budowę jednych z najbardziej imponujących zwierzęcych "domów" na świecie. Zbierają też pożywienie dla siebie i innych kastet.
Kolejna kasta to samce i samice, które mają tylko szczątkowe skrzydła i słabiej rozwinięty układ rozrodczy. Są to osobniki rezerwowe, które pełnią funkcje rozrodcze w przypadku śmierci pary królewskiej. W nagłej potrzebie mogą one przekształcić się w pełnowartościowe osobniki płciowe.
Ostatnią, najniższą kastą są ślepi żołnierze, którzy stanowią siły obronne. Wyróżnia się dwa typy żołnierzy. Jedni są uzbrojeni w ogromne żuwaczki, którymi rozrywają wrogów; inni posiadają z przodu głowy wyrostek, z którego wydzielają lepki kwas, stosują więc broń chemiczną. Termity wojują najczęściej z mrówkami, które próbują wtargnąć do ich gniazda. Niekiedy żołnierze swymi wielkimi głowami zatykają dziury powstałe w ścianach termitiery, by robotnicy mogli dokonać napraw. Ponieważ jednak nowa ściana wznoszona jest za ich plecami, nie mogą już wrócić do wnętrza termitiery i giną.
