Teoria wychowania

WYCHOWANIE ? to świadomie organizowana działalność ludzka, której celem jest wywołanie zamierzonych zmian w osobowości człowieka (kształtowanie osobowości człowieka).

CECHY WYCHOWANIA:
- złożoność (efekty zależą od czynników wew. i zew.),
- intencjonalność (w każdym swoim działaniu mamy cel, do którego dążymy, do czego zmierzamy),
- relatywność (wzajemne oddziaływanie na siebie, współdziałanie, współpraca, interakcje),
- długotrwałość (nie jesteśmy w stanie przewidzieć skutków naszych działań),
- interakcyjność (wychowanie trwa przez całe życie).

CELE WYCHOWANIA:
- wartości,
- tradycja,
- ideologia.

SOCJALIZACJA ? to proces, którego istota ludzka wraz ze swoimi biologicznymi i psychologicznymi dyspozycjami, staje się dojrzałą społeczną jednostką wyposażoną w dynamicznie podtrzymywane w okresie całego życia zdolności, umiejętności sztucznego działania w obrębie tak całego społeczeństwa jak i poszczególnych jego elementów (wprowadzenie człowieka do życia w społeczeństwie, trwa przez całe życie).

INKULTURYZACJA ? to podejmowanie przez człowieka dziedzictwa kulturowego poprzednich pokoleń. Wskazuje na dostosowanie się ludzi do kultury, czyli całokształtu materialnego i duchowego dorobku ludzkiego, przekazywanego z pokolenia na pokolenie, gdzie przez inkulturyzację rozumie się proces wchodzenia przez jednostkę w życie kulturalne danego społeczeństwa, czyli narastanie w charakterystyczną dal niego kulturę. Dzięki temu jednostka staje się integralnym człowiekiem tego społeczeństwa i nosicielem jego kultury tzn. przystosowanie się do kultury, a szczególnie uznawanych w niej zwyczajów, tradycji i obrzędowości ( wzrastanie w kulturze, uczenie się kultury danego społeczeństwa i zakorzenianie się w kulturze).

KULTURA ? to wszystko to co nie jest naturą, całokształt materialnego i duchowego dorobku społeczeństwa. Kultura nie ma granic.

NAGADZANIE ? czyli wzmacnianie pozytywne. Metoda ta polega na promowaniu zachowań pożądanych z wychowawczego punktu widzenia, za pomocą udzielania pochwał lub przyznawania nagród. Pochwał udziela się w formie ustnej lub pisemnej bądź za pomocą gestu. Nagrody mają najczęściej charakter wzmocnień materialnych, np. w formie zabawek, pieniędzy. Nagrody o charakterze wzmocnień niematerialnych, np. oglądanie TV.

RODZAJE NAGRÓD:
- materialne (pieniądze, zabawki, słodycze, maskotki itp.),
- niematerialne (oglądanie TV),
- społeczne (pochwały).

ZASADY NAGRADZANIA:
1) należy wzmocnić jedynie zachowania pożądane z wychowawczego punktu widzenia, natomiast unikać wzmocnień zachowań o charakterze destrukcyjnym, świadczących niekorzystnie o uczuciach,
2) należy wznawiać pożądane zachowania bezpośrednio po zamanifestowaniu ich przez dzieci,
3) zachowania pożądane we wstępnej fazie wzmacniane za każdym razem, gdy się pojawiają,
4) jeżeli pożądane zachowania pojawiają się coraz częściej powinno się wzmacniać w sposób przerywany, a nie systematyczny,
5) wzmacnianie materialne należy łączyć za wzmocnieniami w formie pochwał, np. nagradzanie uśmiechem.

POCHWAŁA OPISOWA ? wskazywanie słowne walorów różnych rzeczy. Nie stosuje się ocen. Doceniamy czyjeś starania i wysiłki.

KARANIE ? to metoda wychowawcza, która polega na eliminowaniu zachowań niepożądanych za pomoc kar .

RODZAJE KAR:
1) kary naturalne ? są nieuniknionym następstwem jakiegoś niewłaściwego zachowania, np. przejedzenie się, nieostrożna jazda na rowerze. Kary te charakteryzują się konsekwencjami wynikającymi z faktycznego porządku świata w przeciwieństwie do kar, których następstwa narzucone są przez dorosłych.
2) kary fizyczne (cielesne) ? karanie fizyczne zbyt surowe wymierzanie kar, uwłacza godność osobistą uczniów (wychowanków). To bicie, molestowanie, klaps. Wzmaga ich agresywność i uprzedzenia wobec dorosłych. Dzieci bite i molestowane przez rodziców nabierają skłonności do molestowania i bicia własnych dzieci, także do krzywdzenia innych dzieci.
3) kary niesprawiedliwe ? budzące chęć odwetu wymierzane w stanie zdenerwowania, a to głównie w tym celu, aby uśmierzyć własne niezadowolenie lub gniew.
4) kary psychiczne, emocjonalne ? precyzowanie, wyjaśnianie, wyzywanie.

7 SPOSOBÓW ALTERNATYWNYCH ROZWIĄZAŃ ZAMIAST KARANIA
1) Wskaż w czym dziecko mogłoby Ci pomóc.
2) Wyraź ostry sprzeciw (nie atakując charakteru).
3) Wyraź swoje uczucia i oczekiwania.
4) Pokaż dziecku jak można naprawić zło.
5) Zaproponuj wybór.
6) Przejmij inicjatywę.
7) Daj dziecku odczuć konsekwencję złego zachowania.

METODA MODELOWANIA ? to metoda działania własnym przykładem lub metodą dawania dobrego przykładu. Niektórzy tą metodę nazywają uczeniem się przez naśladownictwo lub uczeniem zastępczym, a niekiedy zarażeniem z uwagi na udzielenie się danego zachowania (uczenie przez naśladownictwo).

CECHY MODELOWANIA:
- wiedza i kompetencje,
- prestiż i władza,
- podobieństwo do siebie,
- sympatia.

METODA ZADANIOWA ? to metoda wychowawcza, która polega na powierzaniu dziecku konkretnych zadań, to w celu uzyskania konkretnych zmian (dobrych) w ich postawach, zachowaniach, wiedzy, doświadczeniach.

ZADANIE ? to taka sytuacja, która wiąże się z potrzebą lub koniecznością pokonania jakiejś trudności i wyzwala ona działanie prowadzące do jakichś osiągnięć.

JAKIE MUSZĄ BYĆ ZADANIA, ŻEBY METODA ZADANIOWA BYŁA SKUTECZNA (WARUNKI ZADAŃ):
1) dziecko nie może czuć się zmuszane do wykonywania zadań,
2) dziecko musi znać cel, w jakim wykonuje dane zadanie, działanie,
3) zadnia jakie powierzamy dzieciom muszą być na miarę ich możliwości,
4) zadania powinny umożliwiać dzieciom zdobywanie różnych doświadczeń,
5) należy przechodzić od zadań prostych do zadań bardziej złożonych, od łatwiejszych do trudniejszych (stopniowanie trudności),
6) dając dziecku do wykonania różnego rodzaju zadania, trzeba je pochwalić i zachęcić,
7) zadania powinny być takie , aby dziecko po wykonaniu zadania czuło satysfakcję ? zadowolenie z samego siebie,
8) rodzice i nauczyciele nie powinni wyręczać swoich dzieci z zadań,
9) zadania, które wykonują dzieci powinny wynikać z potrzeb własnych, ich rodzin, ich szkoły, środowiska w którym żyją,
10) dziecko musi mieć poczucie tego co robi.

CEL ? to planowany efekt.

RODZAJE ZADAŃ:
1) odtwórcze ? odzwierciedlenie czegoś co u kogoś widziałam ? nie wnosi się nic od siebie, np. pisanie liter,
2) twórcze ? dziecko tworzy coś nowego od siebie.
Zarówno pierwsze jaki drugie zadani są potrzebne. Więcej jest zdań odtwórczych.

ABY ZACHĘCIĆ DZIECKO DO WPÓŁPRACY NALEŻY:
1) Opisz. Opisz co widzisz lub przedstaw problem.
2) Udziel informacji.
3) Powiedz to jednym słowem.
4) Porozmawiaj o swoich uczuciach.
5) Napisz liścik. (powinien być napisany w sposób humorystyczny).

METODA PERSWAZYJNA ? to przekonywanie kogoś o czymś lub tłumaczenie komuś czegoś. To metoda wychowania polegająca na oddziaływaniu na wychowanków przez słowo ? mówione lub pisane.

CELE PERSWAZJI:
1) zmiana poglądów, opinii, postaw,
2) wyjaśnianie różnego rodzaju wartości i norm,
3) wzbogacanie wiedzy,
4) zmiana zachowań.

SKUTKI PERSWAZJI - jest bardzo mało skuteczną metodą wychowania. Jest skuteczna o tyle o ile idzie z przykładem słowo czyn (słowo czyn to efekt).

SPOSOBY POMAGANIA, RADZENIA SOBIE Z UCZUCIAMI.100
1) Słuchaj dziecka uważnie.
2) Zaakceptuj jego uczucia słowami: ?oh?, ?mmm?, ?rozumiem?.
3) Określ te uczucia. (widzę, że jest Ci smutno).
4) Zmień pragnienia dziecka w fantazję.