Komunizm

Ta ideologia w odróżnieniu od faszyzmu powstała na gruncie dużego rozczarowanie proletariatu z panującego porządku społecznego. Geneza powstania komunizmu wywodzi się z XIX - wiecznej rewolucji przemysłowej, która zmieniła całkowicie strukturę ludnościową w krajach Europy. W wyniku tych przemian powstały dwie nowe grupy spoleczne - robotnicy (inaczej proletariat) i kapitaliści (burżuazja). Wraz z tymi przemianami pogłębiły się różnice ekonomiczne miedzy różnymi klasami ludności. Wielki przemysł spowodował masowa migracje ludności wiejskiej do miast co spowodowało wytworzenie się wielu metropolii. Zazwyczaj robotnicy byli słabo opłacani i źle traktowani przez co zwiększał się w szybkim tempie niedostatek ich rodzin. Warunki bytowania proletariatu sprawiały, ze stawał się on podatny na nowe ideologie, które zmieniłyby ich rozpaczliwa sytuacje. W takiej zatem atmosferze rozpoczął się rozwój idei komunizmu jako nowego modelu stosunków społecznych. W polowie XIX wieku Karol Marks i Fryderyk Engels sformułowali teorie filozoficzna i ekonomiczna komunizmu. Zostali oni uznani przez historie za głównych myślicieli tej ideologii. Obaj myśliciele zakładali nieuchronność obalenia kapitalizmu w wyniku rewolucji proletariackiej, która ustanowiłaby rządy (dyktaturę) klasy robotniczej. Pierwszym etapem budowy społeczeństwa bezklasowego miał być w myśl ich nauki - socjalizm. W czasie II Międzynarodówki teorie Marksa i Engelsa rozwinął Włodzimierz Lenin o idee rewolucji i dyktatury proletariatu.

Komunizm jako system władzy zaistniał po rewolucji październikowej w Rosji w 1917 roku. Przywódca tego zrywu został W. Lenin, który mimo wielu przeciwności zdobył na czele swoich bolszewików pełnię władzy w tym kraju. Jest to tym dziwniejsze, że jego partia była najmniejsza wśród liczących się ugrupowań w walce o władze. Zanim do tego doszło bolszewicy musieli pokonać opór prawicowych eserowców, lewicowych mienszewików, zbuntowanych generałów carskich i interwencje obcych państw (Wielkiej Brytanii, Francji, Japonii, USA, Polski i innych). W walce o utrzymanie władzy bolszewicy powołali w grudniu 1917 roku Czeka (Ogólnorosyjska Nadzwyczajna Komisja do Walki z Kontrrewolucja i Sabotażem), która zaczęła stosować masowy terror wobec prawdziwych i urojonych przeciwników rewolucji. Na czele tej jednej z najważniejszych instytucji bolszewickich stal Feliks Dzierżyński, który był wielkim organizatorem rewolucyjnego terroru. Ważnym epizodem rewolucji rosyjskiej stała się wojna polsko - rosyjska (w 1920 roku), w której młode państwo polskie zdołało uratować siebie i Europe przed “czerwonym terrorem”. Ostatecznie komuniści zdołali opanować obszary Rosji carskiej i w 1922 roku proklamowali powstanie pierwszego komunistycznego państwa na świecie pod nazwa - Zwiazek Socjalistycznych Republik Radzieckich. Bolszewicy przejmując władze zaczęli wcielać w życie swój program społeczny i gospodarczy. Znacjonalizowali banki, zakłady przemysłowe, duże majątki ziemskie itd., w czasie wojny domowej Lenin ustanowił specjalnym dekretem nowy model gospodarczy zwany “komunizmem wojennym”. Polegał on na bezwzględnym podporządkowaniu wszystkich dziedzin gospodarki wojnie prowadzonej przez bolszewików. Zatem produkcja przemysłowa nastawiona została na cele wojskowe, a żywność była rekwirowano chłopom. Taka polityka gospodarcza spowodowała w Rosji niebywałe szkody, ponieważ zmalała produkcja przemysłowa i rolna co w konsekwencji wywołało głód w miastach. Po wygranej wojnie domowej komuniści władali krajem niezwykle zniszczony, w którym zmarło na skutek działań wojennych, terroru i głodu kilka milionów ludzi. W 1921 roku na zjeździe partii komunistycznej przyjęto program nowej polityki gospodarczej mającej wydźwignąć kraj z ruiny. Otrzymała ona oficjalna nazwe - Nowa Ekonomia Polityczna (NEP), który zakładał przyzwolenie władz na drobna własność prywatna i znosiła obowiązek przymusowego dostarczania przez chłopów płodów rolnych. Dzięki tej polityce Związek Radziecki bardzo szybko zdołał podnieść się ze zniszczeń i poprawić warunki bytowania wielu mieszkańców.

W 1924 roku zmarl pierwszy przywódca ZSRR Wlodzimierz Lenin, który w tajnym testamencie wyznaczyl na swojego nastepce Lwa Trockiego. Jednak na skutek intryg Stalina ostatnia wola wodza rewolucji nigdy nie zostala spelniona (Trocki zostal wygnany z kraju, a nastepnie na rozkaz Stalina zamordowany w Meksyku). Po smierci Lenina na najwyzszych szczeblach partii rozgorzala walka o wladze. Ostatecznie w 1929 roku dzieki wielu sojuszom politycznym walke ta wygral Józef Stalin, który od tego roku stal się faktycznym dyktatorem. Rozpoczynala się era stalinizmu, jednego z najbardziej zbrodniczych systemów totalitarnych. Jednym z pierwszych posuniec I sekretarza partii stalo się utracenie NEP-u. Stalin przygotowywal partie i panstwo do walki z kulactwem (bogatymi chlopami) i masowego uprzemyslawiania kraju. Zanim się do tego zabral dyktator rozpoczal wielka czystke w partii (na razie bezkrwawa) zwalniajac z niej starych bolszewików i przyjmujac do niej mlodych slepo mu poslusznych karierowiczy. Posiadajac podporzadkowana wlasnej osobie partie Gospodarz (jeden z pseudonimów Stalina) rozpoczal przymusowa kolektywizacje wsi , które okazalo się jednym z najkrwawszych zbrodni w dziejach ludzkosci. Kolektywizacja ta polegala na odebraniu sila ziemi chlopom i spedzeniu ich do panstwowych rolnych spóldzielni produkcyjnych - sowchozów i kolchozów. Polityka ta spowodowala masowy opór pokrzywdzonych ludzi, którzy walczyli w nierównej walce w obronie wlasnej ziemi. Dzieki decyzji Stalina w wyniku tej akcji zginelo z terroru lub z glodu pare milionów ludzi. Kolejnym skutkiem kolektywizacji bylo zniszczenie niezwykle wydajnego rolnictwa, które juz nigdy za czasów ZSRR niedoszlo do siebie. W tym samym czasie Gospodarz nakazal rozpoczecie wielkiego uprzemyslawiania kraju. W wyniku tej akcji realizowanej w planach piecioletnich nastapil w Zwiazku Radzieckim olbrzymi wzrost produkcji przemyslowej. Wybudowano wówczas gigantyczne kombinaty, zapory wodne, które zelektryfikowaly ten kraj. Tak duzy postep gospodarczy byl spowodowany olbrzymimi wyrzeczeniami spoleczenstwa radzieckiego, i kosztami z jakimi nie liczylo się ówczesne kierownictwo komunistyczne. Jednak glównym powodem przyrostu produkcji bylo stworzenie w ZSRR nie zliczonej armii niewolników, którymi stawali się wiezniowie z obozów pracy (gulagów). W czasie rzadów Stalina mozemy zaobserwowac rozrost policji politycznej (NKWD), które walczylo z “kontrrewolucja”- czyli zwalczalo rzeczywistych jak i urojonych wrogów wladzy I sekretarza. W latach 1937-38 w Zwiazku Radzieckim szalal nigdy wczesniej nie majacy takiej skali na swiecie terror. Szefem NKWD wówczas byl Jezów, który na polecenie Gospodarza dokonywal olbrzymich czystek (tym razem smiertelnych) w aparacie partyjnym, w armii i w sluzbie bezpieczenstwa po swoim poprzedniku (Jagodzie). Strach i terror zasiany przez wiernego sluge Stalina byl tak wielki, ze zwykly obywatel za najmniejszy donos msciwego sasiada mógl byc szybko uznanym za “wroga ludu”. Taki osad w rzeczywistosci stalinowskiej oznaczal smierc lub w najlepszym razie pare lat w gulagu (co oznaczalo - powolna smierc). Symbolem czystek stawaly się wielkie procesy pokazowe, w których w charakterze oskarzonych zasiadywali dawni dygnitarze partyjni. (przypomina się mi tu przyslowie : “Rewolucja jak Saturn, pozera wlasne dzieci”). Metody sledcze polegaly na katowaniu uwiezionych, po to aby swiadczyli o swojej winie i podawali swoich “wspólpracowników” w “spisku antypanstwowym”. Terror zainicjowany przez Stalina mial w jego mniemaniu wiele zalet, poniewaz zastraszal kraj przed jakimkolwiek buntem i zapewnial staly doplyw nowych wiezniów do gulagów gdzie byla przeciez wysoka smiertelnosc. W 1939 roku w polityce wewnetrznej Gospodarz dokonal naglego zwrotu. Zdymisjonowal on Jezowa i powolal na jego miejsce Berie, który zatrzymal masowe czystki. Oczywiscie I sekretarz za wszelkie zlo wyrzadzone ZSRR obwinil Jezowa, który stal się “kozlem ofiarnym” i zostal stracony. Tak o to Stalin nagradzal swoich podwladnych za wierna sluzbe.

W polityce zagranicznej Stalin chcial zrealizowac zgodnie z naukami komunizmu idee rewolucji swiatowej. Pod plaszczem pokojowych zamiarów Zwiazek Radziecki intensywnie zbroil wlasna armie, która miala “wyzwolic” kiedy przyjdzie na to czas robotników z calej Europy. W 1922 roku w Rapallo ZSRR podpisal uklad o przyjazni i wspólpracy wojskowej z Republika Weimarska. Umowa ta (zostala rozwinieta w 1926 roku) miala dla obu stron duze znaczenie, poniewaz Niemcy mogli bez przeszkód narzuconych przez Traktat Wersalski rozwijac swoje nowe bronie, natomiast Rosjanie mieli dostep do nowoczesnych technologii. Dobrze rozwijajace się kontakty miedzy tymi panstwami zostaly zerwane z chwila przejecia wladzy przez Hitlera w Niemczech. Chcac wyprowadzic komunistyczna Rosje z izolacji Gospodarz regulowal stosunki z sasiednimi panstwami. Owocem tego stalo się podpisanie paktu o nieagresji z Polska w 1932 roku. Dwa lata pózniej Zwiazek Radziecki zostal przyjety do Ligi Narodów. W 1939 roku 23 sierpnia ku zdziwieniu calego swiata faszystowskie Niemcy podpisaly z komunistycznym ZSRR pakt o przyjazni, natomiast w tajnej klauzurze Stalin i Hitler dokonali podzialu Polski. Wykonujac zobowiazania Rosjanie 17 wrzesnia 1939 roku dokonali zdradzieckiego napadu na walczaca juz z III Rzesza Polske. W 1940 roku Stalin prowadzac agresywna polityke zaanektowal bezprawnie panstwa baltyckie, czesc terytorium finskiego i rumunskiego. Jednak Armia Czerwona zostala upokorzona w wojnie radziecko - finskiej prowadzonej w zimie na przelomie 1939/40 roku. Wojna ta pokazala slabosc radzieckiej armii, która nie doszla do siebie po bezmyslnych czystkach stalinowskich. Na zajetych terenach polskich Stalin rozkazal przeprowadzenie masowych wywózek ludnosci polskiej na Syberie. Ocenia sie, ze Rosjanie zdolali wysiedlic okolo 1,5 miliona Polaków. Wzietych do niewoli oficerów polskich NKWD przetrzymywalo w obozach jenieckich w Ostaszkowie, Starobielsku i Katyniu. Wiosna 1940 roku w obozach tych wymordowano w bestialski sposób okolo 15 tysiecy polskich oficerów, podoficerów, policjantów, urzedników. Przyjazn radziecko - niemiecka nie trwala dlugo poniewaz 22 VI 1941 roku Hitler zaatakowal swojego “przyjaciela” i malo nie podbil ZSRR. Mimo ogromnych strat i bledach Gospodarza Zwiazek Radziecki wraz z zachodnimi aliantami zdola zadac kleske Niemcom. W trakcie dzialan wojennych 30 lipca 1941 roku zostal podpisany uklad Sikorski - Majski, który stal się sojuszem radziecko - polskim. Umowa ta zezwalala stronie polskiej na zorganizowania w ZSRR armii, która miala walczyc pod dowództwem generala Andersa. Jednak na skutek pogorszenia się stosunków dwustronnych Armia Andersa wyszla ze Zwiazku Radzieckiego do Iranu ( VIII 1942). W kwietniu 1943 Stalin po wyjsciu na jaw zbrodni katynskiej zerwal z polskim rzadem stosunki dyplomatyczne. Ta przebiegla gra dyktatora umozliwila mu stworzenie podleglego rzadu polskiego zlozonego wylacznie z komunistów. Stalo się to w lipcu 1944 roku w Lublinie, gdzie zalezna Krajowa Rada Narodowa, rozpoczela proces podporzadkowywania Polski Stalinowi. Haniebna zagrywka radzieckiego tyrana bylo pozostawienie walczacego powstania warszawskiego bez pomocy. Jak się okazalo w walce nad kontrola w naszym kraju despota wolal pozwolic nazista zabic kwiat polskiego ruchu oporu po aby nie miec go w przyszlosci przeciw sobie. Ostatecznie po wielu oszustwach po II wojnie swiatowej Zwiazek Radziecki zdobyl kontrole nie tylko nad Polska lecz równiez : Czechoslowacja, Wegrami, Rumunia, Bulgaria i NRD. We wszystkich tych krajach zapanowal ustrój stalinowski, który zaczal dzialac podobnie jak w ZSRR. Dalsza ekspansja komunizmu nastapila w krajach azjatyckich, jak w 1949 roku w Chinach, nastepnie w Korei Pólnocnej, Wietnamie i Kambodzy. W 1953 roku 1 marca zmarl Stalin, który byl obok Hitlera najokrutniejszym dyktatorem w historii ludzkosci. Od tego czasu w komunistycznej Rosji i podleglych mu krajach nastepuje stopniowa odwilz. W 1956 roku na XX zjezdzie Komunistycznej Partii Zwiazku Radzieckiego doszlo do odczytania przez Nikite Chruszczowa - I sekretarza tajnego referatu o zbrodniach stalinowskich. Natomiast na Wegrzech nastapil wybuch powstania antyradzieckiego. Wystapienie to zostalo krwawo stlumione przez Armie Czerwona, która przeciw walczacym cywilom wyslala czolgi. Równolegle do wydarzen na Wegrzech w Polsce w czerwcu i pazdzierniku doszlo do gwaltownych robotniczych wystapien o charakterze antypartyjnym i antyrosyjskim. Na fali niezadowolenia spolecznego zostal wyniesiony na funkcje I sekretarza PZPR Wladyslaw Gomulka. W 1964 roku od wladzy w ZSRR zostal odsuniety Chruszczow, którego zastapil Leonid Brezniew sprawujacy wladze az do smierci (1981 roku). Za jego czasów partia komunistyczna nabiera wyraznie charakteru nomenklaturowego polegajacego na utrzymaniu wladzy aparatu partyjnego. W 1968 roku w bloku panstw socjalistycznych nastepuje kolejny kryzys - tym razem w Czechoslowacji. Ten kolejny wstrzas udowadnia, ze ustrój komunistyczny jest niereformowalny poniewaz najmniejsza wolnosc powodowala grozbe upadku calego systemu wladzy. Ostatecznie kryzys ten zazegnano interwencja wojsk Ukladu Warszawskiego w tym kraju. Nastepne potkniecie wladzy komunistycznej nastepuje w Polsce gdzie na skutek wydarzen grudniowych z 1970 roku wladze stracil Gomulka, którego nastepca zostal Edward Gierek. Pierwszym gwozdziem do trumny komunizmu stalo się wybranie na papieza polskiego kardynala Karola Wojtyle. Jego pierwsza pielgrzymka do Polski uruchomila lawinowo procesy wolnosciowe, które nie zdolal juz zatrzymac skostnialy i nieefektywny system wladzy komunistycznej. Do tych przyszlych zdarzen przyczynil się równiez ostry kryzys gospodarczy jaki ujawnil się w naszym kraju pod koniec lat siedemdziesiatych. Spowodowany byl on ogromnym marnotrawieniem srodków na rozwój gospodarki, a takze nadmiernym zyciem na kredyt jaki zafundowala Polsce ekipa Gierka. W 1980 roku powstaly po raz pierwszy w bloku wschodnim niezalezne zwiazki zawodowe pod nazwa
“Solidarnosc”(przewodniczacym zostal Lech Walesa) . Masowy charakter tego zwiazku spowodowalo, ze wladze byly skazane od samego poczatku na dialog z ta jawna opozycja. Ostatnia rozpaczliwa próba ratowania systemu stalo się wprowadzenie przez generala Wojciecha Jaruzelskiego stanu wojennego w grudniu 1981 roku. Jednak problemy gospodarcze i wzrastajaca niechec spoleczenstwa do nomenklatury komunistycznej przybliżały coraz bardziej rozkład socjalizmu w naszym kraju. Jednak prawdziwy koniec komunizmu w Europie mozliwy byl dopiero z chwila zmiany kierownictwa w radzieckiej metropolii, gdzie I sekretarzem KPZR zostal reformator - Michail Gorbaczow (w 1985 roku). W 1989 roku w Polsce dochodzi do rozmów komunistów z opozycja (tkz. “okragly stól”) w wyniku, których doszlo do pokojowego przekazania wladzy. Bezprecedensowe zmiany w naszym kraju wywolaly lawinowe skutki na Wegrzech i Czechoslowacji co oznaczalo agonie bloku socjalistycznych krajów, które byly sztucznym tworem Stalina. Do krwawych walk doszlo w Rumunii gdzie tyrania komunistyczna dopiero po zdecydowanym zbrojnym buncie calego spoleczenstwa oddala wladze. Równiez targany problemami wewnetrznymi Zwiazek Radziecki nie oparl się historii. W 1991 roku mimo puczu twardoglowych komunistów, którzy chcieli ratowac rozlatujacy się kraj nie zatrzymali oni zmian. Po stlumieniu rewolty ZSRR podzielil się na szereg krajów (Rosja, Ukraina, Bialorus, Kazachstan, Litwa, Lotwa, Estonia i inne), a w Rosji prezydent Borys Jelcyn rozwiazal KPZR. To byl zmierzch komunizmu jako systemu wladzy w Europie. Chociaz w Chinach ciagle panuje ten system wladzy to jednak szybki wzrost gospodarczy tego kraju nie jest zasluga stosowania się Chinczyków do ideologii Marksa i Engelsa.

Tak o to przedstawiaja się historie faszyzmu i komunizmu, które stanely się najczarniejszymi kartami historii ludzkosci. Oba te systemy nastawione byly w maksymalnym stopniu na ograniczenie wolnosci jednostki, która jest jedynym gwarantem jej rozwoju. Ludzkosc w XX wieku odebrala bardzo bolesna lekcje totalitaryzmu, który swoja skala i ingerencja w zycie czlowieka nie ma sobie równych. Czy my wspólczesni bedziemy wstanie obronic się przed powtórzeniem tego samego scenariusza? Niestety nie wiem, ale jesli zapomnimy o tych zbrodniczych systemów z pewnoscia nie.