Właściwości i zastosowanie kwasów karboksylowych

1. Kwas mrówkowy

Właściwości
- Bezbarwna, klarowna ciecz
- Ostry, drażniący zapach
- Temperatura topnienia ok. 8 C
- Temperatura wrzenia 100,7 C
- Temperatura zapłonu 69 C
- Gęstość 1,22 g/cm3
- Jest palny
- Dobrze rozpuszcza się w wodzie
- Związek silnie redukujący, żrący i korodujący
- Powoduje podrażnienie skóry i śluzówki, w większych stężeniach poważne poparzenia
- Konserwant o silnych właściwościach grzybobójczych, przy wysokich stężeniach i niskim zakresie pH zakres jego działania obejmuje również bakterie

Kwas mrówkowy hamuje aktywność enzymów, zwłaszcza katalazy. Optimum skuteczności działania przypada na zakres pH 3 - 4 i niżej. Przy pH 6,0 zawiera zaledwie 0,56% czynnej, niezdysocjowanej formy kwasu mrówkowego.

Zastosowanie
Ze względu na swoje właściwości grzybobójcze często wykorzystywany jako składnik preparatów grzybobójczych i zakwaszających. Często występuje w mieszaninach z innymi kwasami, bądź naniesiony na nośnik. Szerokie zastosowanie w syntezie organicznej. W pszczelarstwie jest stosowany do zwalczania roztocza Varroa destructor.

2. Kwas octowy

Właściwości
- Bezbarwna ciecz
- Ostry zapach
- Bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie
- żrąca ciecz
- Temperatura topnienia 16.6C
- Temperatura wrzenia 118.1 C
- Jest higroskopijny (pochłania wilgoć z powietrza)
- Dobrze przewodzi prąd elektryczny

Zastosowanie
- Kwas octowy jest wykorzystywany do produkcji sztucznego jedwabiu, leków (aspiryna), niepalnej taśmy filmowej i esencji octowej, kwasu chlorooctowego, octanów, karboksymetylocelulozy, octany celulozy.
- W technice grzewczej wykorzystuje się go do usuwania kamienia kotłowego
- Natomiast w postaci kilkuprocentowego roztworu jako ocet spożywczy stosuje się go do konserwacji żywności.
- Używany również jako składnik roztworów buforowych i wiele innych.
- Bardzo duże ilości kwasu octowego używane są jako rozpuszczalnik w rafinacji kwasu tereftalowego, używanego do wielkotonażowej produkcji poli(tereftalanu etylenu) (butelki PET).

3. Kwas propionowy

Właściwości
- Bezbarwna ciecz
- Rozpuszczalna w wodzie
- Nieprzyjemny ostry zapach
- Temperatura wrzenia 141C
- Temperatura topnienia - 20.8 C
- Palna ciecz
- Działa parząco na skórę

Zastosowanie
Kwas propionowy jest stosowany w przemyśle spożywczym jako środek do konserwacji żywności. Dodawany do chleba paczkowanego krojonego i chleba żytniego oraz do wyrobów ciastkarskich oraz do pasz zwierzęcych jako środek przeciw pleśniowy.

4. Kwas szczawiowy

Właściwości
- Występuje w postaci bezbarwnych kryształów
- Temperatura topnienia 189 C
- Rozpuszcza się w wodzie i rozpuszczalnikach organicznych (etanol, eter dietylowy)

Zastosowanie
- Kwas szczawiowy jest stosowany do usuwania rdzy.
- W elektrotechnice jest środkiem pomocniczym przy elektrolitycznej oksydacji glinu (Eloxal).
- W analizie miareczkowej jest substancją wzorcową do nastawiania miana roztworów utleniających.
- W pszczelarstwie jest stosowany do zwalczania roztocza Varroa destructor.

5. Kwas benzoesowy

Właściwości
- W temperaturze pokojowej jest stały i tworzy białe, igłowe kryształy
- Temperatura wrzenia 249C
- Temperatura topnienia 122.4 C
- Rozpuszczalny w wodzie
- Rozpuszcza się też w gorącym etanolu i wyższych alkoholach alifatycznych, oraz na zimno w acetonie, tetrahydrofuranie i innych polarnych rozpuszczalnikach organicznych.

Zastosowanie
Najbardziej znaną jego pochodną jest jego sól sodowa - benzoesan sodu, która jest często stosowana jako konserwant przedłużający trwałość produktów spożywczych. Sam kwas benzoesowy jest również stosowany w tym celu. Innymi znanymi pochodnymi kwasu benzoesowego jest kwas salicylowy (kwas 2-hydroksybenzoesowy), stosowany jako środek odkażający, oraz kwas 2-acetoksybenzoesowy lepiej znany jako aspiryna.

6. Kwas salicylowy

Właściwości
- Występuje w postaci białego, krystalicznego proszku lub bezbarwnych igiełek
- Słabo rozpuszcza się w wodzie
- Temperatura topnienia 160C
- Temperatura wrzenia 211C
- Działa drażniąco na skórę i oczy

Zastosowanie
Najistotniejszym zastosowaniem kwasu salicylowego jest produkcja kwasu acetylosalicylowego i kwasu p-aminosalicylowego. Samego kwasu salicylowego używa się w medycynie jako środka dezynfekującego (np. w postaci spirytusu salicylowego) i keratylicznego (np. w lekach na trądzik). Istotne znaczenie w medycynie mają też sole kwasu salicylowego - salicylany. Kwas ten był używany dawniej jako konserwant żywności, jednak ze względu na toksyczne działanie w większych stężeniach zastąpiony został obecnie przez benzoesan sodu i azotan potasu. Można też używać go jako atrament sympatyczny.

7. Kwas palmitynowy

Właściwości
- białe ciało stałe;
- nie rozpuszcza się w wodzie;
- rozpuszcza się w rozpuszczalnikach organicznych;
- temperatura topnienia 63C;
- temperatura wrzenia 332,6C
- gęstość 0,84 g/cm3

Zastosowanie
Kwas palmitynowy jest używany jako surowiec do produkcji mydła.

8. Kwas stearynowy

Właściwości
- białe, krystaliczne ciało stałe;
- słabo rozpuszcza się w wodzie;
- rozpuszcza się w rozpuszczalnikach organicznych;
- temperatura topnienia 69,6C;
- temperatura wrzenia 355,2C
- gęstość 0,84 g/cm3
- spala się żółtym płomieniem;

Zastosowanie
Kwas stearynowy jest używany do produkcji mydeł, kosmetyków, leków oraz do zmiękczania gumy.

9. Kwas oleinowy

Właściwości
- jasnożółta (spotykana również bezbarwna) oleista ciecz,
- ciemnieje w powietrzu (utlenianie),
- nie rozpuszcza się w wodzie,
- temperatura topnienia 13,5C,
- odbarwia wodę bromową i KMnO4, co świadczy o jego nienasyconym charakterze chemicznym,
- reaguje z wodorotlenkami,
- temperatura wrzenia 228C

Zastosowanie
Kwas oleinowy jest używany do produkcji m.in. smarów i środków piorących.