Wsparcie dla przedsiębiorstw w ramach funduszy srukturalnych na lata 2007-2013

Wstęp

Celem tej pracy jest ukazanie możliwości dofinansowania inwestycji przedsiębiorstw ze środków funduszy strukturalnych przyznanych Polsce na lata 2007-2013. Rozdział pierwszy ukazuje strukturę funduszy europejskich, ich źródła finansowania, cele i priorytety, a także narzędzia dzięki którym cele określone w nadrzędnych dokumentach unijnych i polskich będą realizowane. W rozdziale drugim zawarty jest krótki opis siedmiu programów operacyjnych które określają cele i obszary wsparcia oraz definiują zakres i procedury przekazywania środków publicznych na określone projekty i działania. Rozdział trzeci opisuje najważniejsze z punktu widzenia przedsiębiorstw priorytety w poszczególnych programach operacyjnych, których bezpośrednim beneficjentem mogą być przedsiębiorcy i firmy.

Rozdział 1
Struktura funduszy europejskich

Nadrzędnym dokumentem Unii Europejskiej są opublikowane w lipcu 2005 roku Strategiczne Wytyczne Wspólnoty (Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia). Dokument ten określa cele i obszary pomocy w państwach beneficjentach na lata 2007 ? 2013. Jest podstawą i drogowskazem dla dokumentów krajowych państw członkowskich. W SWW zawarto trzy priorytety polityki spójności stanowiące podstawę dla przygotowania dokumentów krajowych:
1.Poprawa atrakcyjności państw członkowskich , regionów i miast.
2.Wsparcie przedsiębiorczości i rozwoju gospodarczego poprzez wspieranie innowacyjności w gospodarce, badań naukowych, nowych technologii, także w zakresie rozwoju nowych technik informacyjno- komunikacyjnych.
3.Tworzenie większej ilości miejsc pracy poprzez inwestycje w kapitał ludzki, poprawę adaptacyjności pracowników, tworzenie instrumentów zachęcających do podjęcia pracy i samozatrudnienia.
Priorytety mają być osiągnięte w ramach trzech celów:
1.Konwergencja
2.Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie
3.Współpraca terytorialna
Cele finansowane są z trzech funduszy:
1.Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR)
2.Europejski Fundusz Społeczny (EFS)
3.Fundusz Spójności (FS)

Źródła finansowania celów polityki regionalnej UE w latach 2007 - 2013

Konwergencja Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie Współpraca terytorialna

EFRR, EFS, FS EFRR, EFS EFRR

Tabela 1. Źródła finansowania celów polityki regionalnej UE w latach 2007 ? 2013
Źródło:Materiały szkoleniowe KEIE, UG Anna Golejewska.

W lipcu 2006 roku Parlament Europejski przyjął pakiet pięciu rozporządzeń określających siedmioletnią perspektywę finansową , stanowiących podstawy prawne dla funkcjonowania funduszy strukturalnych i spójności na lata 2007 ? 2013. Fundusze te są narzędziami realizacji postulatów zawartych w SWW.
1.Rozporządzenie WE 1083/2006 definiujące wspólne zasady, przepisy i normy wdrażania narzędzi spójności: Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności.
2.Rozporządzenie WE 1080/2006 o Europejskim Funduszu Rozwoju Regionalnego.
3.Rozporządzenie WE 1084/2006 o Europejskim Funduszu Społecznym.
4.Rozporządzenie WE 1083/2006 o Europejskim Ugrupowaniu Współpracy Terytorialnej.
5.Rozporządzenie WE 1084/2006 0 Funduszu Spójności.

Dokumentem określającym w Polsce priorytety, obszary działania i wykorzystania funduszy unijnych oraz system ich wdrażania są Narodowa Strategia Spójności (NSS). Cele NSS wynikają z założeń Strategicznych Wytycznych Wspólnoty, Strategii Lizbońskiej oraz analizy wewnętrznych słabych i mocnych stron polskiej gospodarki. Celem głównym jest wzrost konkurencyjności polskich regionów i polskiej gospodarki opartej na przedsiębiorczości i innowacyjności, zapewniającej wzrost zatrudnienia i wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej. Ponadto NSS wskazuje na cele szczegółowe:
tworzenie warunków umożliwiających utrzymanie trwałego tempa wzrostu gospodarczego;
wzrost zatrudnienia poprzez inwestycje w kapitał ludzki;
podniesienie konkurencyjności przedsiębiorstw , ze szczególnym uwzględnieniem sektora usług;
budowa i modernizacja infrastruktury technicznej, szczególnie drogowej i kolejowej;
przeciwdziałanie marginalizacji społecznej, ekonomicznej i przestrzennej polskich regionów;
rozwój obszarów wiejskich;
Źródłem finansowania w/w celów w Polsce są fundusze:
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego
Europejski Fundusz Społeczny
Fundusz Spójności

Działania dotyczące sektorów rybołówstwa, rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich finansowane są z funduszy funkcjonujących poza polityką strukturalną: Europejskiego Funduszu Rolnego Rozwoju Obszarów Wiejskich, Europejskiego Funduszu Rybackiego i Europejskiego Funduszu Gwarancji Rolnej realizującego płatności bezpośrednie.
Wspieranie działań na rzecz współpracy transgenicznej z krajami położonymi na zewnętrznych granicach UE finansowane będzie z Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa. Polska morze liczyć na pomoc w zakresie współpracy z Ukrainą, Białorusią i Obwodem Kaliningradzkim Federacji Rosyjskiej.
Poza funduszami unijnymi funkcjonują także: Mechanizm finansowy EOG, Norweski Mechanizm Finansowy, którego Polska jest beneficjentem oraz Szwajcarski Mechanizm Finansowy.

Podział funduszy europejskich.

Rys.1 Podział funduszy europejskich
Źródło:?Fundusze unijne i europejskie 2007 - 2013? Anna Szymańska wyd. I Złote Myśli 2006

Narodowa Strategia Spójności (Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia) na lata 2007 ? 2013 w Polsce jest realizowana przy pomocy programów operacyjnych:
16 Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO);
Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka (PO IG)
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (PO IiŚ)
Program Operacyjny Kapitał Ludzki (PO KL)
Program Operacyjny Pomoc Techniczna (PO PT)
Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej (PO RPW)
Program Europejskiej Współpracy Terytorialnej (PEWT)

Schemat projektowania funduszy unijnych na lata 2007 ? 2013.

Rys.2 Schemat projektowania funduszy unijnych na lata 2007 ? 2013.
Źródło: ?Fundusze unijne i europejskie 2007 - 2013? Anna Szymańska wyd. I Złote Myśli 2006

System funduszy strukturalnych na lata 2007 ? 2013

Rys. 3. System funduszy strukturalnych 2007 ? 2013.
Źródło:Prezentacja_ESF_05[1].11.06.11.06 ; materiały szkoleniowe WSB Anna Groth.

Programy Operacyjne zarządzane będą przez odpowiednie ministerstwa a Regionalne Programy Operacyjne przez samorządy poszczególnych województw. Tworząc własny RPO samorządy muszą uwzględnić aktualną sytuację społeczno-ekonomiczną właściwego sobie województwa w oparciu o dokumenty definiujące cele i strategie rozwoju regionu (np. dla woj. pomorskiego Regionalny Program Operacyjny dla Województwa Pomorskiego) oraz badania i analizy w tym analiza SWOT1. Jednocześnie Regionalne Programy Operacyjne powinny zawierać dziedziny wsparcia zgodne z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego z dnia 21.12.2005 w sprawie EFRR.2
Dziedziny wsparcia to:
Badania i Rozwój Technologiczny, innowacje i przedsiębiorczość;
Społeczeństwo informacyjne;
Inicjatywy lokalne w zakresie tworzenia nowych miejsc pracy;
Środowisko;
Zapobieganie i zwalczanie zagrożeń przyrodniczych i technologicznych;
Turystyka;
Inwestycje w kulturę;
Inwestycje energetyczne i transportowe;
Inwestycje w kształcenie;
Inwestycje w infrastrukturę ochrony zdrowia i infrastrukturę społeczną;

Rozdział 2
Programy operacyjne w Polsce na lata 2007 - 2013

2.1 Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka (PO IG)

Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka (PO IG) jest jednym z instrumentów realizacji postulatów zawartych w Narodowej Strategii Spójności na lata 2007 ? 2013. Łączna wielkość środków finansowych możliwych do wykorzystania wniesie 9,7 mld ? . Z czego ze środków EFRR pochodzić będzie ok. 8,3 mld ?.3. 97% wydatków będzie przeznaczone na cele związane z realizacją Strategii Lizbońskiej, a w szczególności:

1.Zwiększenie innowacyjności przedsiębiorstw,
2.Wzrost konkurencyjności polskiej nauki,
3. Zwiększenie roli nauki w rozwoju gospodarczym,
4. Zwiększenie udziału innowacyjnych produktów polskiej gospodarki w rynku międzynarodowym, 5. Tworzenie trwałych i lepszych miejsc pracy.4

Celem programu jest wspieranie szeroko pojętej innowacyjności, jako procesu generującego najwyższą wartość dodaną dla gospodarki. Zadaniem programu jest wspieranie działań ponadregionalnych na poziomie krajowym lub międzynarodowym. Działania o charakterze regionalnym znajdą się w Regionalnych Programach Operacyjnych właściwym poszczególnym województwom oraz Programie Operacyjnym Rozwój Polski Wschodniej.
Interwencja w ramach PO IG będzie skierowana bezpośrednio do przedsiębiorstw rozwijających się poprzez innowacyjność i nowoczesność, instytucji otoczenia biznesu oraz jednostek naukowych świadczących usługi na rzecz biznesu. Programem objęte zostaną działania z zakresu innowacyjności produktowej, procesowej, marketingowej i organizacyjnej.
"Wszystkie osie priorytetowe PO IG mają na celu wspieranie innowacyjności oraz działań, które wspomagają innowacyjność. Przez innowacyjność w PO IG rozumie się wdrożenie nowości do praktyki gospodarczej. Uszczegóławiając tę definicję, przez innowację rozumie się wprowadzenie do praktyki nowego lub znacząco ulepszonego rozwiązania w odniesieniu do produktu (towaru lub usługi), procesu, marketingu lub organizacji. Innowacyjność nie ma charakteru obiektywnego, lecz relatywny, w odniesieniu do konkretnego przedsiębiorstwa, które wdrażając u siebie innowację staje się ? w danym okresie ? przedsiębiorstwem innowacyjnym. Innowacyjność cechuje nowość i stopień rozprzestrzeniania (dyfuzji). Priorytetem w PO IG będzie wspieranie przede wszystkim tych innowacji, które cechują się największym stopniem rozprzestrzeniania, gdyż te mają największe znaczenie dla polskiej gospodarki jako całości, dla jej unowocześnienia, poprawy jej konkurencyjności na rynku międzynarodowym i zdolności do tworzenia miejsc pracy opartych na wiedzy. W PO IG szczególny nacisk zostanie położony na innowacyjność procesową, marketingową i organizacyjną, związaną z elektroniczną gospodarką opartą na wiedzy, upatrując w niej największy potencjał wzrostu gospodarczego i zdolności eksportowych."5

Priorytety Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka:

Priorytet 1. Badania i rozwój nowoczesnych technologii (MNiSW) ? 1314,3 mln ?
Priorytet 2. Infrastruktura sfery B R (MNiSW) ? 1314,3 mln ?
Priorytet 3 Kapitał dla innowacji (MG) ? 340 mln ?
Priorytet 4 Inwestycje w innowacyjne przedsięwzięcia (MG) ? 3309,7 mln ?
Priorytet 5 Dyfuzja innowacji (MG) ? 398,9 mln ?
Priorytet 6 Polska gospodarka na rynku międzynarodowym (MG) ? 410,6 mln ?
Priorytet 7 Budowa i rozwój społeczeństwa informacyjnego (MSWiA) ? 2294,1 mln ?6

Beneficjenci:

Przedsiębiorcy, w tym mali i średni
Jednostki sfery badawczo-rozwojowej
Instytucje otoczenia biznesu oraz ich sieci
Jednostki administracji centralnej i obywatele

Instytucją zarządzającą jest Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Instytucje pośredniczące to: Ministerstwo Gospodarki, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji.

2.2 Program Operacyjny Kapitał Ludzki (PO KL)

Został przyjęty przez Radę Ministrów w dn. 29 listopada 2006 r.i przekazany Komisji Europejskiej w dn. 12 grudnia 2006 r. Służy realizacji Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia 2007-2013
Program jest finansowany w 85% z EFS i 15% ze środków krajowych
Program jest odpowiedzią na wyzwania, jakie przed państwami członkowskimi UE, w tym również Polską, stawia odnowiona Strategia Lizbońska. Do wyzwań tych należą: uczynienie z Europy bardziej atrakcyjnego miejsca do lokowania inwestycji i podejmowania pracy, rozwijanie wiedzy i innowacji oraz tworzenie większej liczby trwałych miejsc pracy. Zgodnie z założeniami Strategii Lizbońskiej oraz celami polityki spójności krajów unijnych, rozwój kapitału ludzkiego i społecznego przyczynia się do pełniejszego wykorzystania zasobów pracy oraz wsparcia wzrostu konkurencyjności gospodarki.
Celem głównym programu jest pełne wykorzystanie potencjału tkwiącego w zasobach ludzkich oraz tworzenie rozwiązań sprzyjających podnoszeniu lub zmianie kwalifikacji pracowników, zwiększeniu zatrudnienia i samozatrudnienia, przeciwdziałanie wykluczeniom społecznym.

Cele PO KL
Umożliwienie pełnego wykorzystania potencjału zasobów ludzkich, poprzez wzrost zatrudnienia i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw i ich pracowników, a także podniesienie poziomu wykształcenia społeczeństwa, poprzez wyposażenie odbiorców wsparcia w kompetencje zwiększające konkurencyjność na rynku pracy, w tym osób niepełnosprawnych.
Wzmocnienie zdolności polskiej administracji do wypełniania misji publicznej w nowoczesny i partnerski sposób i tworzenie warunków dla rozwoju instytucji społeczeństwa obywatelskiego aktywnie zaangażowanego w sprawy publiczne.
Program składa się z 11 Priorytetów, realizowanych zarówno na poziomie centralnym jak i regionalnych. W ramach komponentu regionalnego środki są przeznaczone na wsparcie dla osób i grup społecznych, natomiast w ramach komponentu centralnego środki są przeznaczone przede wszystkim na wsparcie dla struktur i systemów.7

Priorytety realizowane centralnie to:
Priorytet I Zatrudnienie i integracja społeczna
1.1 Wsparcie systemowe instytucji rynku pracy
1.2.Wsparcie systemowe instytucji pomocy i integracji społecznej
1.3 Ogólnopolski program integracji i aktywizacji zawodowej
Priorytet II Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw
2.1 Rozwój kadr nowoczesnej gospodarki
2.2 Wsparcie dla systemu adaptacyjności kadr
Priorytet III Wysoka jakość edukacji odpowiadająca wymogom rynku pracy
3.1 Wysoka jakość kształcenia w systemie oświaty
3.2 Rozwój systemu egzaminów zewnętrznych
3.3 Opracowanie i wdrożenie Krajowego Systemu Kwalifikacji
3.4 Rozwój systemu doradztwa edukacyjno-zawodowego
3.5 Efektywny system kształcenia i doskonalenia kadr oświaty
3.6 Wyrównywanie szans edukacyjnych oraz rozwój kompetencji kluczowych
Priorytet IV Szkolnictwo Wyższe i nauka
4.1 Rozwój potencjału dydaktycznego uczelni
4.2 Zwiększenie liczby absolwentów kierunków o znaczeniu kluczowym dla gospodarki opartej na wiedzy
4.3 Wzmocnienie kompetencji kadr systemu B R
Priorytet V Dobre zarządzanie
5.1 Wzmacnianie potencjału administracji rządowej
5.2 Wzmacnianie potencjału administracji samorządowej
5.3 Wysoka jakość usług świadczonych przez wymiar sprawiedliwości
5.4 Rozwój potencjału trzeciego sektora
5.5 Państwo partnerskie
Priorytet VI Profilaktyka, promocja i poprawa stanu zdrowia społeczeństwa
6.1 Wzmocnienie potencjału zdrowia poprzez profilaktykę, promocję i edukację zdrowotną osób w wieku produkcyjnym
6.2 Poprawa stanu zdrowia pracowników związana z ograniczeniem występowania chorób zawodowych oraz stosowaniem rehabilitacji zawodowej w tych chorobach
6.3 Doskonalenie zawodowe kadr medycznych służące wzrostowi ich konkurencyjności oraz podniesienie jakości zarządzania w ochronie zdrowia.

Priorytety realizowane regionalnie to:
Priorytet VII Rynek pracy otwarty dla wszystkich oraz promocja integracji społecznej
7.1 Poprawa dostępu do zatrudnienia oraz wspieranie aktywności zawodowej w regionie
7.2 Wspieranie oraz promocja przedsiębiorczości i samozatrudnienia
7.3 Równość szans dla wszystkich oraz promocja integracji społecznej
Priorytet VIII Regionalne kadry gospodarki
8.1 Rozwój pracowników i przedsiębiorstw w regionie
8.2 Transfer wiedzy
Priorytet IX Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach
9.1 Wyrównywanie szans edukacyjnych
9.2 Rozbudowa oferty i podnoszenie jakości kształcenia zawodowego
9.3 Upowszechnienie kształcenia ustawicznego
9.4 Wysoko wykwalifikowane kadry systemu oświaty
Priorytet X Aktywizacja obszarów wiejskich
Wspieranie inicjatyw i paktyk lokalnych działających na rzecz rozwoju obszarów wiejskich
Priorytet XI Pomoc techniczna

2.3 Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisk (PO IiŚ)

Na realizację PO IiŚ na lata 2007-2013 zostanie przeznaczonych ponad 36 mld euro. Ze środków Unii Europejskiej będzie pochodziło 27 848,3 mln euro (w tym ze środków Funduszu Spójności ? 21 511,06 mln euro (77%) oraz Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego ? 6 337,2 mln euro (23%)).
Głównym celem PO IiŚ jest podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska, zdrowia, zachowaniu tożsamości kulturowej i rozwijaniu spójności terytorialnej. PO Infrastruktura i Środowisko koncentruje się na działaniach o charakterze strategicznym i ponadregionalnym. Ponad 66% wydatków zostanie przeznaczonych na realizację celów Strategii Lizbońskiej.
W ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko realizowanych będzie 17 priorytetów:
Priorytet I. Gospodarka wodno-ściekowa
Priorytet II. Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi
Priorytet III. Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska
Priorytet IV. Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska
Priorytet V. Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych
Priorytet VI. Drogowa i lotnicza sieć TEN-T
Priorytet VII. Transport przyjazny środowisku
Priorytet VIII. Bezpieczeństwo transportu i krajowe sieci transportowe
Priorytet IX. Infrastruktura drogowa w Polsce Wschodniej
Priorytet X. Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku
Priorytet XI. Bezpieczeństwo energetyczne
Priorytet XII. Kultura i dziedzictwo kulturowe
Priorytet XIII. Bezpieczeństwo zdrowotne i poprawa efektywności systemu ochrony zdrowia
Priorytet XIV. Infrastruktura szkolnictwa wyższego
Priorytet XV. Pomoc techniczna ? Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego
Priorytet XVI. Pomoc techniczna ? Fundusz Spójności
Priorytet XVII. Konkurencyjność regionów

Wśród beneficjentów PO IiŚ znajdują się m.in.:

jednostki samorządu terytorialnego i ich związki oraz podmioty świadczące usługi wodno-ściekowe
wojsko, wojewodowie, PGL Lasy Państwowe, urzędy morskie
Zarządy Gospodarki Wodnej, Wojewódzkie Zarządy Melioracji i Urządzeń Wodnych, urzędy morskie
jednostki sprawujące nadzór nad obszarami chronionymi, parki narodowe, parki krajobrazowe i ich zespoły, nadleśnictwa i ich grupy, organizacje pozarządowe, instytucje naukowe.

Instytucją Zarządzającą Programem Operacyjnym IiŚ jest minister właściwy ds. rozwoju regionalnego, który wykonuje swoje funkcje za pomocą Departamentu Koordynacji Programów Infrastrukturalnych w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego. Instytucja Zarządzająca przekaże realizację części swoich zadań Instytucjom Pośredniczącym, tj. ministrom właściwym.
O dofinansowanie w ramach PO IiŚ będzie się można starać m.in. dla projektów: dużych, których koszt całkowity przekracza 25 mln euro (dotyczące środowiska naturalnego) oraz ponad 50 mln euro (inne dziedziny)8
Instytucje pośredniczące dla poszczególnych priorytetów:

Minister Środowiska ? instytucja pośrednicząca dla priorytetu I ? V
Minister Transportu - instytucja pośrednicząca dla priorytetu VI ? IX
Minister Gospodarki - instytucja pośrednicząca dla priorytetu X ? XI
Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego - instytucja pośrednicząca dla priorytetu XII
Minister Zdrowia - instytucja pośrednicząca dla priorytetu ? XIII
Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego - instytucja pośrednicząca dla priorytetu XIV

2.4 Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej (PO RPW)

PO RPW został stworzony w celu przeciwdziałania utrzymywaniu się nadmiernych dysproporcji rozwojowych między regionami najszybciej i najwolniej rozwijającymi sie w UE.
W ramach zasady solidarności prezydencja luksemburska zaproponowała utworzenie specjalnego funduszu wspierającego rozwój pięciu najbiedniejszych regionów. I tak dodatkowa kwota w wysokości 882 mln ? zastała przyznana pięciu województwom: lubelskiemu, podkarpackiemu, podlaskiemu, świętokrzyskiemu i warmińsko-mazurskiemu.
"Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej, zwany dalej Programem, jest jednym z instrumentów polityki regionalnej, do których należą: regionalne programy operacyjne, przygotowywane przez samorządy województw oraz inne programy operacyjne: Innowacyjna Gospodarka, Infrastruktura i Środowisko, Kapitał Ludzki oraz programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej. Powyższe instrumenty służą realizacji Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia (NSRO), przyjętych przez Radę Ministrów w dniu 29 listopada 2006 r. Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia są odpowiedzią Polski na Strategiczne Wytyczne Wspólnoty dla spójności (SWW)1, określające ramy dla interwencji funduszy w latach 20072013. PO RPW jest również instrumentem realizacji odnowionej Strategii Lizbońskiej
Intencją Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej jest zahamowanie tendencji stagnacyjnych, decydujących o marginalizacji i peryferyjności województw Polski Wschodniej oraz pobudzenie wzrostu gospodarczego w tych województwach.
Program ten ma stanowić dodatkowy element wsparcia z funduszy strukturalnych oraz wzmacniać
działanie innych programów na obszarze Polski Wschodniej przez realizację wyodrębnionych działań stymulujących rozwój ekonomiczny i społeczny."9

Celem głównym PO RPW jest przyspieszenie tempa rozwoju społeczno ? gospodarczego Polski Wschodniej. Cel główny realizowany będzie poprzez cele szczegółowe, którymi są:
? stymulowanie rozwoju konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy,
? rozwój wybranych funkcji metropolitalnych miast wojewódzkich,
? poprawa dostępności i jakości powiązań komunikacyjnych województw Polski Wschodniej,
optymalizacja procesu wdrażania PO Rozwój Polski Wschodniej.

W ramach PO RPW realizowane będą następujące osie priorytetowe:
Oś priorytetowa I: Nowoczesna gospodarka. Cel: zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej województw wschodnich. Obszary wsparcia: infrastruktura uczelni wyższych, innowacje, infrastruktura społeczeństwa informacyjnego, promocja i współpraca.
Oś priorytetowa II: Wojewódzkie ośrodki wzrostu. Cel: rozwój funkcji metropolitarnych. Obszary wsparcia: miejski transport zbiorowy, infrastruktura wspierająca funkcje metropolitarne.
Oś priorytetowa III: Infrastruktura transportowa. Cel: poprawa dostępności i jakości powiązań komunikacyjnych Polski wschodniej z resztą kraju. Obszary wsparcia: budowa i modernizacja dróg wojewódzkich, powiatowych wiodących do przejść granicznych, obwodnic w ciągach dróg krajowych.
Oś priorytetowa IV: Pomoc techniczna. Cel: wsparcie procesu wdrażania programu.
Program finansowany będzie sumą 2161,6 mln ? z zasobów EFRR, oraz współfinansowany ze środków krajowych.
Instytucją Zarządzającą Programem Operacyjnym Rozwój Polski Wschodniej jest minister właściwy ds. Rozwoju regionalnego, który wykonuje swoje funkcje przy pomocy właściwego departamentu. Zarządzanie i wdrażanie Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej jest regulowane przez rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r.8 oraz przez
rozporządzenie Komisji Nr 1828/2006 z dnia 8 grudnia 2006 r.9 i rozporządzenia Rady i
Parlamentu Europejskiego nr 1080/2006 z dnia 5 lipca 2006 r.10 .

2.5 Program Operacyjny Europejskiej Współpracy Terytorialnej (PO EWT)

PO EWT jest narzędziem mającym na celu wspieranie współpracy o zasięgu międzynarodowym, transgenicznym i trans regionalnym. Współpraca ta rozwijana będzie w ramach celu 3 polityki spójności UE. Polska z racji swojego położenia geograficznego może stać się jednym z głównych beneficjentów.

Polska realizować będzie następujące programy:
współpraca transgeniczna ? obejmuje trzy dwustronne programy na granicy polsko ? niemieckiej.
Polska ? Czechy
Polska ? Słowacja
Polska ? Litwa
Polska ? Szwecja ? Dania
Region Morza Bałtyckiego
współpraca transnarodowa ? Obszar Europy Środkowo ? Wschodniej
program współpracy międzyregionalnej obejmujący całe terytorium UE

2.6 Program Operacyjny Pomoc Techniczna (PO PT)

Pomoc techniczna jest komponentem wszystkich programów operacyjnych, stanowiąc jeden z celów realizacji postanowień zawartych w Narodowych Strategicznych Ramach Odniesienia . Równolegle realizowany będzie horyzontalny Program Operacyjny Pomoc Techniczna. PO PT ma za zadanie wspierać te procesy i instytucje, których wsparcie na poziomie poszczególnych programów operacyjnych nie może być realizowane lub ich realizacja byłaby niezasadna.
Na sfinansowanie programu przewiduje się 254,9 mln ?. W tym 216,66 mln ? pochodzić będzie z EFRR, a 38,24 mln ze środków krajowych. Program w całości będzie finansowany ze środków publicznych.

PO PT zawiera wytyczne określające jednolite zasady wdrażania i programowania komponentów pomocy technicznej dla wszystkich programów operacyjnych na lata 2007 ? 2013.
Celem głównym programu jest zapewnienie sprawnego i efektywnego procesu realizacji NSRO.
Cele szczegółowe PO PT:
zapewnienie sprawnej realizacji NSRO oraz wsparcie przygotowania przyszłych interwencji funduszy strukturalnych;
rozpowszechnianie informacji i promocja postanowień zawartych w NSRO oraz zapewnienie przepływu i wymiany informacji realizacji NSRO;

Priorytety PO PT
Priorytet I ? Sprawna Realizacja Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia
Celem jest stworzenie sprawnych mechanizmów zarządzania, wdrażania, monitorowania, kontroli i oceny NSRO, przy zapewnieniu płynnego przejścia miedzy poprzednim a obecnym okresem programowania.
Cel będzie osiągnięty poprzez:
stałe podnoszenie kwalifikacji osób zaangażowanych w realizację NSRO;
zapewnienie warunków i zasobów niezbędnych do efektywnego wykonywania działań administracyjnych związanych z zarządzaniem, wdrażaniem, monitoringiem, oceną i kontrolą czynności z zakresu funduszy strukturalnych;
Priorytet II ? Komunikacja i promocja
Celem priorytetu II są wszelkie działania kreujące popyt wśród potencjalnych beneficjentów na środki pomocowe UE. Priorytet II realizowany będzie poprzez:
Zwiększenie świadomości społecznej na temot korzyści płynacych z kożystania z funduszy i instrumentów strukturalnych, szerzenie wiedzy na temat pozyskiwania środków z funduszy pomocowych.
Budowa systemu służącemu przepływowi informacji i doświadczeń pomiędzy uczestnikami programowanie, wdrażania i pozyskiwania środków unijnych oraz informacji o samych funduszach strukturalnych.10

2.7 Regionalne Programy Operacyjne (RPO)

W ramach NSRO, realizowanych będzie szesnaście programów operacyjnych zarządzanych przez samorządy poszczególnych województw. Celem strategicznym zawartym w projekcie Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia na lata 2007-201336, jest ?tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarki polskiej opartej na wiedzy i przedsiębiorczości zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej Polski w ramach Unii Europejskiej i wewnątrz kraju.?11
Celem głównym działania programów regionalnych jest podnoszenie konkurencyjności regionów poprzez zrównoważony rozwój. Tworzenie warunków sprzyjających inwestycjom na poziomie lokalnym i regionalnym, przede wszystkim w sferach najbardziej dla danego regionu opóźnionych. Priorytety RPO są określane dla poszczególnych województw na podstawie diagnozy sytuacji społeczno-gospodarczej województwa, analizy SWOT, oceny efektywności wsparcia krajowego i zagranicznego dla województwa w minionym okresie. Działania określone w RPO są koordynowane z działaniami pozostałych programów operacyjnych w romach wytycznych zawartych w NSRO.
Priorytety jakie powinny zawierać wszystkie RPO:
badania i rozwój technologii, innowacje i przedsiębiorczość;
społeczeństwo informacyjne
wsparcie instytucji i inicjatyw lokalnych dla tworzenia nowych miejsc pracy i zatrudnienia;
ochrona środowiska i zapobieganie oraz zwalczanie zagrożeń przyrodniczych i technologicznych;
wspieranie rozwoju turystyki i kultury;
inwestycje transportowe
inwestycje energetyczne w tym w energie odnawialne;
kształcenie i oświata
inwestycje w infrastrukturę ochrony zdrowia i infrastrukturę społeczną;

Samorząd województwa pomorskiego w RPO dla Województwa Pomorskiego na lata 2007 ? 2013 za cel strategiczny dla swojego regionu przyjął: ?poprawę konkurencyjności gospodarczej, spójności społecznej i dostępności przestrzennej regionu przy racjonalnym wykorzystaniu specyficznych cech potencjału gospodarczego i kulturowego regionu oraz przy pełnym poszanowaniu jego zasobów przyrodniczych.?12 Cel ten wpisuje się w zapisy NSRO oraz Strategii Rozwoju Województwa Pomorskiego.

Cele szczegółowe Programu wpisują się także w cele szczegółowe zawarte we wstępnym projekcie Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia na lata 2007-2013. Obrazuje to następująca tabela:

Zestawienie celów szczegółowe NSS i RPO WP
Narodowa Strategia Spójności
(cele szczegółowe)
RPO WP 2007-2013
(cele szczegółowe)
Tworzenie warunków dla utrzymania trwałego i wysokiego tempa wzrostu gospodarczego
Wszystkie Cela szczegółowe RPO WP
Wzrost zatrudnienia poprzez rozwój kapitału
ludzkiego oraz społecznego
Podniesienie konkurencyjności i innowacyjności gospodarki oraz wzrost kompetencji mieszkańców;
Podniesienie konkurencyjności polskich przedsiębiorstw w tym szczególnie sektora usług
Poprawa atrakcyjności inwestycyjnej ośrodków miejskich i usprawnienie powiązań miedzy nimi;
Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej, mającej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski i jej regionów
Poprawa atrakcyjności inwestycyjnej ośrodków miejskich i usprawnienie powiązań miedzy nimi;
Poprawa atrakcyjności osiedleńczej i turystycznej;
Wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej
Podniesienie konkurencyjności i innowacyjności gospodarki oraz wzrost kompetencji mieszkańców;
Poprawa atrakcyjności inwestycyjnej ośrodków miejskich i usprawnienie powiązań miedzy nimi;
Poprawa atrakcyjności osiedleńczej i turystycznej
Rozwój obszarów wiejskich
Przełamywanie barier rozwojowych na obszarach słabych strukturalnie;
Tabela 2. Cele szczegółowe NSS i wynikające z nich cele szczegółowe RPO WP 2007 ? 2013
Źródła RPO WP 2007 ? 20013, kwiecień 2006 r.

RPO WP 2007 ? 2013 zawiera dziesięć priorytetów odzwierciedlających obszary wsparcia dla województwa pomorskiego.

Cele i wynikające z nich priorytety dla RPO WP 2007 - 2013
Cel Programu
Wynikające z Celu Priorytety RPO WP 2007-2013
Podniesienie konkurencyjności i innowacyjności gospodarki oraz wzrost
kompetencji mieszkańców
1.Przedsiębiorczość 2.Innowacje
3.Społeczeństwo wiedzy

Poprawa atrakcyjności inwestycyjnej ośrodków
miejskich i usprawnienie powiązań miedzy nimi
4.Funkcje miejskie i metropolitalne
5.Regionalny system transportowy
6.Środowisko i energetyka
przyjazna środowisku
Poprawa atrakcyjności osiedleńczej
i turystycznej regionu
7. Atrakcyjność turystyczna
8.Ochrona zdrowia i system ratownictwa
Przełamywanie barier
rozwojowych na obszarach
słabych strukturalnie
9. Lokalna infrastruktura podstawowa
10.Lokalna infrastruktura społeczna i inicjatywy obywatelskie
Tabela 3. Cele i wynikające z nich priorytety dla RPO WP 2007 ? 2013
Źródła RPO WP 2007 ? 2013, kwiecień 2006 r.

Instytucją zarządzającą jest samorząd województwa. Źródło finansowanie: EFRR.

Rozdział 3
Fundusze dla przedsiębiorstw na lata 2007 ? 2013

Rozwój przedsiębiorczości jest jednym z priorytetów działań UE, a przedsiębiorstwa w tym małe i średnie są jednym z głównych beneficjentów programów strukturalnych. W okresie programowania na lata 2007 ? 2013 zasadniczą rolę będą odgrywać programy regionalne, chociaż wsparcie przedsiębiorczości będzie możliwe także w ramach krajowych programów operacyjnych. Podział na programy krajowe i regionalne ma na celu nie tylko zwiększenie efektywności pomocy, ale także odzwierciedlać skalę wdrażanych projektów.
Przedsiębiorcy mogą liczyć na środki z 16 Regionalnych Programów Operacyjnych oraz krajowych: Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka, Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej (obejmujący swym zasięgiem województwa: warmińsko-mazurskie, podkarpackie, świętokrzyskie, lubelskie, podlaskie), Program Operacyjny Kapitał Ludzki, Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko.

3.1 Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka (PO IG)

Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka wspierać będzie projekty o charakterze innowacyjnym na szczeblu krajowym i międzynarodowym Cztery z siedmiu priorytetów tego programu kierowane są do przedsiębiorstw w tym małych i średnich:
Priorytet 3 Kapitał dla innowacji;
Priorytet 4 Inwestycje w innowacyjne przedsięwzięcia;
Priorytet 5 Dyfuzja innowacji;
Priorytet 6 Polska gospodarka na rynku międzynarodowym;

Priorytet 3. Kapitał dla innowacji;

Cele osi priorytetowej:
a) zwiększenie liczby przedsiębiorstw działających na bazie innowacyjnych rozwiązań,
b) zwiększenie dostępu do zewnętrznych źródeł finansowania przedsięwzięć
innowacyjnych(np. Fundusze poręczeniowe i pożyczkowe)
Zakłada się możliwość wsparcia kompleksowego, zaczynając od pomysłu poprzez doradztwo w zakresie otwierania firmy, udostępnienie infrastruktury i usług niezbędnych dla nowopowstałych firm po dotacje kapitałowe dla nowych przedsiębiorstw. Możliwe będzie uzyskanie wsparcia kapitałowego poprzez fundusze podwyższonego ryzyka oraz aktywizację rynku indywidualnych inwestorów kapitałowych. Celem priorytetu 3. jest wypełnienie luki rynkowej w finansowaniu przedsięwzięć o wysokim poziomie ryzyka (wysoko innowacyjnych przedsiębiorstw, znajdujących się na początkowym etapie wzrostu), dla których uzyskanie kapitału (do 10 mln zł) jest często niemożliwe.
Dofinansowywane będą projekty dotyczące prac przygotowawczych oraz poszukiwania oceny i wyboru pomysłów innowacyjnych oraz projekty dotyczące dokapitalizowania funduszy podwyższonego ryzyka inwestujących w fazy seed i start-up.

W ramach 3. osi priorytetowej wspierane będą m.in. następujące działania:
inicjowanie działalności innowacyjnej poprzez identyfikowanie, weryfikację innowacyjnych pomysłów o dużym potencjale rynkowym, wsparcie tworzenia na ich bazie przedsiębiorstw oraz początkowe etapy ich wzrostu;
wsparcie przedsiębiorstw na początkowych etapach wzrostu (zalążkowym, rozruchu i ekspansji), których przedsięwzięcia oparte są na innowacyjnych rozwiązaniach poprzez zasilenie funduszy kapitałowych;
aktywizacja rynku inwestorów prywatnych poprzez tworzenie dogodnych warunków inicjowania współpracy inwestorów prywatnych z przedsiębiorcami poszukującymi środków finansowych na realizację innowacyjnych przedsięwzięć.

Na bezzwrotne wsparcie mogą liczyć beneficjenci:
fundusze kapitałowe;
instytucje otoczenia biznesu wspierające powstawanie nowych firm innowacyjnych, w tym np. centra transferu technologii i innowacji, akceleratory technologii, inkubatory, parki naukowo-technologiczne, organizacje zrzeszające potencjalnych inwestorów (np. aniołów biznesu);
organizacje przedsiębiorców i pracodawców oraz MSP.

Jako komplementarne z innymi programami realizowanymi w ramach NSRO zakłada się:
a) wsparcie kapitałowe dla funduszy poręczeniowych i pożyczkowych działających na poziomie regionalnym (w ramach RPO);
b) działania mające na celu sieciowanie istniejących funduszy poręczeniowych i pożyczkowych (monitoring i benchmarking) w ramach PO KL;
c) wsparcie dla absolwentów szkół wyższych planujących rozpoczęcie działalności gospodarczej (tzw. start-up) w ramach PO KL, co stanowi uzupełnienie działania wspierającego inicjowanie działalności innowacyjnej zaprojektowanego w ramach 3. osi priorytetowej.
Budżet 3. osi priorytetowej wynosi 340 mln ? .13

Priorytet 4. Inwestycje w innowacyjne przedsięwzięcia

Celem priorytetu 4. jest podniesienie poziomu innowacyjności przedsiębiorstw poprzez wykorzystanie nowoczesnych rozwiązań w przedsiębiorstwach oraz kreowanie popytu na takie rozwiązania.
Interwencja publiczna w ramach 4. osi priorytetowej koncentruje się na wsparciu przedsięwzięć związanych z tworzeniem, wdrażaniem oraz transferem innowacyjnych rozwiązań, zarówno technologicznych, jak i organizacyjnych o dużej wartości dodanej z punktu widzenia całej gospodarki oraz tworzących dużą liczbę miejsc pracy. W odróżnieniu od wsparcia dla MSP w ramach RPO, zaprogramowane instrumenty wsparcia dla firm będą dotyczyły wsparcia nowych inwestycji, związanych z zastosowaniem nowoczesnych rozwiązań o stosunkowo dużej wartości oraz przedsięwzięć niezbędnych do prowadzenia w firmach działalności B R i wdrożeń wyników prac badawczo-rozwojowych. Duży nacisk zastał położony także na zastosowanie nowych technologii teleinformatycznych. Uzupełnieniem wsparcia firm inwestujących w działalność B R jest dofinansowanie doradztwa, jak i inwestycji niezbędnych do prowadzenia działalności B R, w tym przygotowania przedsiębiorców do uzyskania statusu centrum badawczo-rozwojowego. Pomocą zostaną objęte inwestycje w zakresie opracowywania wzorów przemysłowych i użytkowych stanowiących jedno ze źródeł przewagi konkurencyjnej. Wspierane będą innowacyjne inwestycje prowadzące do zmniejszenia szkodliwego oddziaływania na środowisko. Ponadto priorytet 4. umożliwia dofinansowanie Funduszu Kredytu Technologicznego przeznaczonego dla wdrożeń nowych technologii przez przedsiębiorstwa, a także wsparcie w zakresie szkoleń i doradztwa w zakresie niezbędnym do realizacji projektów.
Beneficjentami są wyłącznie przedsiębiorcy.

Z priorytetu 4. wspierać można będzie m.in. następujące działania:
wdrożenia wyników prac B R będących efektem realizacji prac B R dofinansowanych w ramach1. osi priorytetowej (w ramach jednego, kompleksowego projektu obejmującego prowadzenie prac B R i wdrożenie ich wyników, pod warunkiem spełnienia kryterium zasadności ekonomicznej dla wdrożenia uzyskanych wyników);
wdrożenia własnych lub nabytych nowych technologii oraz uruchomienie produkcji nowych wyrobów lub ulepszenie wyrobów produkowanych w oparciu o tę technologię poprzez dofinansowanie z Funduszu Kredytu Technologicznego;
doradztwo i inwestycje niezbędne do prowadzenia przez przedsiębiorców działalności B R, w tym prowadzące do uzyskania przez przedsiębiorcę statusu centrum badawczo-rozwojowego;
doradztwo i inwestycje przedsiębiorstw niezbędne do opracowania wzorów użytkowych i przemysłowych;
nowe inwestycje obejmujące zastosowanie nowych w skali kraju, wysoko innowacyjnych rozwiązań organizacyjnych oraz technologicznych w produkcji i usługach, w tym prowadzących do zmniejszenia szkodliwego oddziaływania na środowisko;
nowe inwestycje przedsiębiorstw z sektora produkcyjnego, obejmujące zastosowanie innowacyjnych rozwiązań o dużym znaczeniu dla gospodarki z uwagi na wielkość inwestycji i liczbę nowotworzonych miejsc pracy związanych z tymi inwestycjami ? preferowane będą rozwiązania innowacyjne w skali europejskiej i światowej ;
tworzenie dużej liczby miejsc pracy w przedsiębiorstwach z sektora nowoczesnych usług, w tym np. centrach usług wspólnych, centrach badawczo-rozwojowych;
Środki publiczne przeznaczone na realizację programu osi priorytetowej 4. wynosi 3309,7 mln ?.

Priorytet 5. Dyfuzja innowacji

Cele osi priorytetowej to:
a) zapewnienie przedsiębiorcom wysokiej jakości usług i infrastruktury służących wzmocnieniu oraz wykorzystaniu ich potencjału innowacyjnego;
b)wzmocnienie pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstw poprzez rozwój powiązań kooperacyjnych;

Dla wzrostu innowacyjności gospodarki niezbędna jest promocja i rozpowszechnianie nowych rozwiązań organizacyjnych i technologicznych w jak najszerszym zakresie na rzecz poprawy konkurencyjności gospodarki. Nacisk kładzie się na szerzenie wiedzy na temat korzyści wynikających ze współpracy miedzy firmami, instytucjami otoczenia biznesu i placówkami naukowo ? badawczymi, przy jednoczesnych działaniach znoszących bariery stojące na drodze takiej współpracy. Dyfuzję innowacji w gospodarce umożliwi intensywna, stała kooperacja pomiędzy autorami a odbiorcami rozwiązań innowacyjnych.
Fundusze w ramach priorytetu 5.. będą przeznaczone na rozwój powiązań kooperacyjnych przedsiębiorstw o znaczeniu ponadregionalnym, w tym w szczególności na wspólne przedsięwzięcia o charakterze doradczym i inwestycyjnym służące transferowi i dyfuzji innowacji pomiędzy kooperującymi podmiotami. Program współfinansuje przedsięwzięcia wzmacniające sieci instytucji otoczenia biznesu o znaczeniu ponadregionalnym i ogólnokrajowym, które działają na rzecz wsparcia innowacyjności przedsiębiorstw, m.in. w zakresie transferu technologii, wykorzystania praw ochrony własności przemysłowej, prowadzenia działalności kooperacyjnej oraz wykorzystania wzornictwa przemysłowego użytkowego. 14

Działania wspierane w ramach 5. osi priorytetowej:
inwestycje i doradztwo związane z rozwojem powiązań kooperacyjnych o znaczeniu ponadregionalnym, w tym klastrów;
kompleksowe wsparcie ośrodków innowacyjności (m. in. parków naukowotechnologicznych, inkubatorów technologicznych, centrów transferu technologii), zlokalizowanych na obszarach o największym potencjale rozwojowym;
wsparcie budowy i rozwoju sieci otoczenia biznesu o znaczeniu ponadregionalnym oraz instytucji otoczenia biznesu o zasięgu ogólnokrajowym świadczących usługi w zakresie działalności innowacyjnej przedsiębiorców;
wsparcie wykorzystania praw własności przemysłowej oraz praw autorskich i pokrewnych przez przedsiębiorców;

Beneficjenci:
grupy przedsiębiorców, w tym: klastry, łańcuchy produkcyjne MSP i dużych przedsiębiorców, sieci technologiczne (MSP i jednostki naukowe) reprezentowane przez podmioty posiadające zdolność do występowania w ich imieniu;
platformy technologiczne; instytucje otoczenia biznesu o zasięgu ogólnokrajowym, sieci instytucji otoczenia biznesu o znaczeniu ponadregionalnym, wysoko specjalistyczne ośrodki innowacyjności (podmioty zarządzające parkami technologicznymi, inkubatorami technologii, centrami zaawansowanych technologii, centrami produktywności oraz innymi ośrodkami specjalistycznych usług dla przedsiębiorców);
przedsiębiorcy.

Na realizację celów priorytetu 5. przeznaczono 398,99 mln ? w tym 339,15 mln ? z EFRR i 59,85 mln ? z publicznych środków krajowych.15

Priorytet 6. Polska gospodarka na rynku międzynarodowym

Celem jest poprawa wizerunku Polski jako atrakcyjnego partnera gospodarczego, jako miejsca nawiązywania wartościowych kontaktów handlowych, lokowania inwestycji, prowadzenia działalności gospodarczej oraz rozwoju usług turystycznych.
Wsparciem objęte zostaną działania przyczyniające się do silniejszego powiązania gospodarki polskiej z gospodarką międzynarodową., poprzez zwiększenie wymiany handlowej, wzrost ruchu turystycznego oraz tworzenie warunków do podniesienia poziomu inwestycji, w tym inwestycji zagranicznych. Planuje się promocję eksportu i polskiej marki dzięki wykorzystaniu takich instrumentów jak: promocja sprzedaży na Jednolitym Rynku Europejskim, budowa i rozwój systemu obsługi inwestora, promocja walorów turystycznych Polski. Na wsparcie mogą liczyć inicjatywy istotne dla promocji Polski takie jak Wystawa Światowa EXPO. Duży nacisk położony będzie na wykorzystanie technik informatycznych.

W ramach priorytetu 6. wspierane będą m.in. następujące działania:
kompleksowe wsparcie dla przedsiębiorców zainteresowanych nawiązaniem kontaktów handlowych z partnerami zagranicznymi obejmujące w szczególności doradztwo i szkolenia w zakresie promocji sprzedaży za granicą JRE i promocji eksportu, badania rynków zagranicznych, udziału w imprezach targowych i wystawienniczych;
rozwój sieci centrów obsługi inwestorów;
przygotowanie dużych terenów inwestycyjnych, w szczególności w zakresie prac studyjno-koncepcyjnych, umożliwiających realizację inwestycji typu green field;
przedsięwzięcia niezbędne z punktu widzenia promocji turystycznych walorów Polski, w tym tworzenie nowych, innowacyjnych typów produktów i usług turystycznych, tworzenie systemu informacji turystycznej;
inwestycje w zakresie produktów turystycznych o znaczeniu ponadregionalnym, w tym przyczyniające się do poprawy jakości usług turystycznych. Projekty tego typu mogą być wybierane również w ramach konkursu;
budowa i rozwój internetowego systemu obsługi przedsiębiorców poszukujących partnerów handlowych oraz możliwości podjęcia inwestycji na terenie Polski;

Cele priorytetu 6. są komplementarne w stosunku do pozostałych priorytetów PO IG, w których przewidziano wsparcie wytworzenia i rozwoju innowacyjnych produktów i usług, a także celu głównego PO IG dzięki wzmocnieniu pozycji konkurencyjnej przedsiębiorców na rynku globalnym.

Beneficjenci:
instytucje otoczenia biznesu o znaczeniu ponadregionalnym i międzynarodowym wspierające promocję gospodarczą i turystyczną Polski;
instytucje otoczenia biznesu działające w branży turystycznej;
instytucje publiczne w tym państwowe osoby prawne;
jednostki samorządu terytorialnego;
przedsiębiorcy;
Budżet: 410,63 mln ? , w tym 349,04 mln ? z EFRR i 61,59 mln ? publicznych środków krajowych.

3.2 Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej (PO RPW)

Celem programu jest przyspieszenie tempa rozwoju społeczno-gospodarczego najbiedniejszych i najbardziej opóźnionych regionów w UE. Cel ten będzie realizowany m.in. Poprzez tworzenie lepszych warunków do prowadzenia działalności gospodarczej oraz wspieranie rozwoju istniejących już przedsiębiorstw.
Przedsiębiorcy mogą liczyć na wsparcie w ramach dwóch priorytetów:
priorytet 1. Nowoczesna gospodarka;
priorytet 2. Wojewódzkie ośrodki wzrostu;

Priorytet 1. Nowoczesna gospodarka
Celem priorytetu jest stymulowanie rozwoju konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy. Cel ten będzie osiągnięty m.in.. dzięki działaniu 1.3 - wspieranie innowacji oraz działaniu 1.4 - współpraca i promocja .
Celem działania 1.3 jest poprawa warunków do prowadzenia działalności gospodarczej oraz poprawa dostępności do wiedzy i nowoczesnych technologii .
Na wsparcie mogą liczyć przedsięwzięcia realizujące budowę, modernizację, rozbudowę czy uruchomienie parków przemysłowych, parków technologicznych, inkubatorów przedsiębiorczości, a także centrów doskonałości i centrów transferu technologii. Pomoc obejmie również działania związane z przygotowaniem terenów pod działalność inwestycyjną związaną z parkami i inkubatorami oraz tworzeniem infrastruktury zaplecza badawczo-rozwojowego. Finansowane będzie zatrudnienie kadry oraz wyposażenie pracowni i laboratoriów w tym zakup sprzętu dla jednostek badawczorozwojowych.

Beneficjenci:
przedsiębiorcy;
instytucje wspierające rozwój innowacyjny regionu;
organizacje pozarządowe, agencje i fundacje rozwoju lokalnego i regionalnego;
jednostki samorządu terytorialnego;
jednostki badawcze i naukowe;

Celem działania 1.4 będzie budowa stałej platformy współpracy między regionami Polski wschodniej w zakresie wspólnych działań promocyjnych i wzajemnej współpracy.
Wsparciem zostaną objęte projekty dotyczące tworzenia i rozwoju ponadregionalnych ośrodków obsługi inwestorów, prowadzenia badań mających na celu wypracowanie wspólnych strategii rozwoju i promocji Polski wschodniej, analizy i ekspertyzy określające potencjał turystyczny regionu. Ponadto wsparciu będzie podlegać organizacja seminariów, warsztatów i konferencji na temat rozwoju i potencjału Polski wschodniej oraz tworzenie wspólnych baz danych obejmujących oferty współpracy firm i tereny pod inwestycje.16

Beneficjenci:
przedsiębiorcy;
jednostki samorządu terytorialnego;
organy administracji państwowej i instytucja zarządzająca PO RPW;
instytucje ważne dla regionu z punktu widzenia rozwoju regionalnego;17

3.3 Program Operacyjny Kapitał Ludzki (PO KL)

Celem głównym Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki jest wzrost poziomu zatrudnienia i spójności społecznej. Cel ten będzie realizowany m.in. poprzez aktywizację zawodową, rozwijanie potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw i ich pracowników, podniesienie poziomu wykształcenia społeczeństwa, zmniejszenie obszarów wykluczenia społecznego oraz wsparcie mechanizmów efektywnego zarządzania w administracji państwowej. Program realizowany będzie na poziomie centralnym i regionalnym.

W ramach PO KL przedsiębiorcy będą mogli aplikować o dotacje zarówno na poziomie centralnym jak i regionalnym. Na poziomie centralnym firmy będą mogły ubiegać się o wsparcie w ramach priorytetu II oraz priorytetu VI, na poziomie regionalnym z priorytetu VII.

Priorytet II Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw

Celem priorytetu II jest podnoszenie konkurencyjności przedsiębiorstw poprzez rozwój kadr oraz poprawa dostępności usług szkoleniowo-doradczych wspierających rozwój przedsiębiorczości.

Cele realizowane będą poprzez:
otwarte i zamknięte szkolenia oraz doradztwo dla przedsiębiorstw o charakterze ponadregionalnym;
szkolenia i doradztwo dla wsparcia procesów restrukturyzacji na poziomie ponadregionalnym;
prognozowanie kierunków rozwoju, kwalifikacji i zawodów, profesjonalizacja funkcji zarządzającego zasobami ludzkimi oraz promowanie doskonalenia zawodowego;
promowanie zarówno nowych form i metod organizacji pracy, planowania strategicznego i zarządzania oraz outsourcingu, jak opracowywanie standardów działań zarządzania procesami w przedsiębiorstwach;
podnoszenie jakości usług szkoleniowych i doradczych świadczonych dla przedsiębiorstw przez instytucje szkoleniowe oraz instytucje wspierania przedsiębiorczości;
popularyzowanie działań badawczo ? rozwojowych, innowacyjnych oraz mobilności międzysektorowej o charakterze ponadregionalnym;
popularyzowanie powiązań kooperacyjnych wśród przedsiębiorstw celem transferu wiedzy. W tym zakresie przewidziane jest także wsparcie dla instytucji otoczenia biznesu w zakresie promowania działalności kooperacyjnej oraz wspieranie współpracy przedsiębiorstw w zakresie tworzenia i zarządzania strukturą powiązania kooperacyjnego;

W ramach priorytetu II przewidziane jest wsparcie systemu adaptacyjności kadr poprzez tworzenie i rozwój istniejących instytucji świadczących usługi na rzecz przedsiębiorczości oraz ich sieci, w tym na obszarach wiejskich. Wspierany będzie nadzór nad procesem certyfikacji tych instytucji oraz wspieranie kompleksowych usług dla przedsiębiorców oraz dla osób pragnących rozpocząć działalność gospodarczą. Wspierane będzie także tworzenie i utrzymanie sieci regionalnych centrów wiedzy oraz jednostki nadzorującej centra na poziomie krajowym.
Celem priorytetu II PO KL będzie także promocja metody e-learningu w procesie podnoszenia kwalifikacji.18

Priorytet VII Rynek pracy otwarty dla wszystkich oraz promocja integracji społecznej

Celem priorytetu jest wspieranie oraz promocja przedsiębiorczości poprzez podniesienie poziomu aktywności zawodowej oraz zapewnienie równego dostępu do zatrudnienia zwłaszcza osób narażonych na dyskryminację na rynku pracy.
W ramach tego priorytetu będą mogły uzyskać pomoc osoby zamierzające otworzyć działalność gospodarcza. W ramach promocji przedsiębiorczości i samozatrudnienia, zwłaszcza wśród kobiet i osób niepełnosprawnych, dofinansowywane będzie doradztwo w zakresie otworzenia i prowadzenia własnej działalności gospodarczej. Przyszli przedsiębiorcy mogą także liczyć na wsparcie przeznaczone na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Wzmocniony zostanie także system doradztwa dla przedsiębiorstw.

Działania priorytetu VII:
Poprawa dostępu do zatrudnienia oraz wspieranie aktywności zawodowej w regionie;
Wspieranie oraz promocja przedsiębiorczości i samozatrudnienia;
Równość szans dla wszystkich oraz promocja integracji społecznej;

Priorytet VIII Regionalne kadry gospodarki

Celem priorytetu jest podniesienie atrakcyjności regionu poprzez wsparcie przedsiębiorstw i ich pracowników w dostosowaniu się do potrzeb regionalnej strategii rozwoju.
Działania w ramach priorytetu:
8.1 Rozwój pracowników i przedsiębiorstw w regionie
8.2 Transfer wiedzy

Wsparcie obejmie szkolenia ogólne i specjalistyczne dla kadr zarządzających przedsiębiorstw oraz szkolenia podnoszące kwalifikacje pracowników szeregowych. Na wsparcie mogą liczyć podmioty działające na rzecz poprawy organizacji pracy, zarządzania BHP, identyfikacji potrzeb w zakresie kwalifikacji pracowników w kontekście regionalnego rynku pracy. Dofinansowywane będą projekty w zakresie podnoszenia lub nabywania nowych kwalifikacji przez pracowników re strukturyzowanych przedsiębiorstw oraz pomocy w tworzeniu partnerstwa wspomagającego pracodawców strukturyzowanych przedsiębiorstw. Transfer wiedzy realizowany będzie poprzez tworzenie sieci współpracy między szkołami wyższymi a przedsiębiorstwami. Przewidziane jest dofinansowywanie stypendiów dla doktorantów na kierunkach uznanych za kluczowe z punktu widzenia rozwoju regionu. Wsparcie będą mogli otrzymać także studenci i pracownicy szkół wyższych zamierzający podjąć działalność gospodarczą (firmy typu spin off).

3.4 Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (PO IiŚ)

W programie PO IiŚ wsparcie bezpośrednio dla przedsiębiorstw przewidziane jest w priorytetach:
Priorytet IV. Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska;
Priorytet X. Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku;
Priorytet XI. Bezpieczeństwo energetyczne;

Priorytet IV. Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska

Celem priorytetu jest ograniczenie negatywnego wpływu efektów działalności gospodarczej na środowisko i dostosowanie przedsiębiorstw do wymogów prawa europejskiego w zakresie ochrony środowiska.

Działanie 4.1 Wsparcie systemów zarządzania środowiskowego

Przykładowe rodzaje projektów (wyłącznie projekty ?miękkie?, cross-financing):
publikacja materiałów uzasadniających wprowadzenie systemów zarządzania środowiskowego;
wykonanie audytu niezbędnego dla uzyskania certyfikatu;
projekty dostosowawcze dla przedsiębiorstw, warunkujące uzyskanie certyfikatu;
projekty dla uzyskania eko-znaków dla produktów;
projekty związane z wprowadzeniem eko-etykiet;

Działanie 4.2 Racjonalizacja gospodarki zasobami i odpadami

Przykładowe rodzaje projektów:
zastępowanie surowców pierwotnych surowcami wtórnymi z odpadów;
ograniczanie ilości powstawania odpadów;
ograniczanie zużycia surowców naturalnych, w tym wody oraz ograniczanie zużycia energii;

Działanie 4.3 Wsparcie dla przedsiębiorstw w zakresie wdrażania najlepszych dostępnych technik (BAT)
Przykładowe rodzaje projektów:
zmiany technologii służące eliminowaniu szkodliwych oddziaływań i uciążliwości poprzez zapobieganie emisjom do środowiska;
zmiany technologii służące zmniejszeniu zapotrzebowania na energię, wodę oraz surowce, ze szczególnym uwzględnieniem wtórnego wykorzystania ciepła odpadowego oraz eliminacji wytwarzania odpadów;
zmiany technologii ukierunkowane na ograniczenie wielkości emisji niektórych substancji i energii do poziomu określonego w przepisach krajowych i wspólnotowych oraz w dokumentach referencyjnych BAT;
inwestycje w urządzenia ograniczające emisje do środowiska (tzw.urządzenia ?końca rury?), których zastosowanie jest niezbędne dla spełnienia zaostrzających się standardów emisyjnych lub granicznych wielkości emisji;

Działanie 4.4 Wsparcie dla przedsiębiorstw w zakresie gospodarki wodno-ściekowej

Przykładowe rodzaje projektów:
inwestycje mające na celu zmniejszenie zużycia wody oraz ilości substancji niebezpiecznych odprowadzanych wraz ze ściekami;
budowa lub modernizacja oczyszczalni lub podczyszczalni ścieków przemysłowych;

Działanie 4.5 Wsparcie dla przedsiębiorstw w zakresie ochrony powietrza

Przykładowe rodzaje projektów:
modernizacja lub rozbudowa obiektów systemów spalania paliw i systemów ciepłowniczych;
modernizacja urządzeń lub wyposażenie obiektów spalania paliw w urządzenia lub instalacje do ograniczenia emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych;
konwersja obiektów spalania paliw na rozwiązania przyjazne środowisku;
Działanie dotyczy wyłącznie dużych źródeł spalania paliw! (powyżej 50MW)

Działanie 4.6 Wsparcie dla przedsiębiorstw w zakresie odzysku i unieszkodliwiania odpadów specyficznych lub niebezpiecznych

Przykładowe rodzaje projektów:
budowa, rozbudowa lub modernizacje instalacji do odzysku, w tym recyklingu lub unieszkodliwiania odpadów specyficznych lub niebezpiecznych, ze szczególnym uwzględnieniem obiektów, które mogą pełnić funkcje usługowe, zgodnie z krajowym i wojewódzkimi planami gospodarki odpadami, dla położonych w pobliżu jednostek gospodarczych, które nie mogą uniknąć wytwarzania podobnych typów odpadów;
budowa, rozbudowa lub modernizacja instalacji do przekształcania odpadów w celu ułatwienia magazynowania i transportu odpadów oraz przygotowania ich do odzysku lub unieszkodliwiania;
budowa, rozbudowa lub modernizacja instalacji do zbierania lub magazynowania odpadów, w szczególności odpadów niebezpiecznych;

Beneficjentami są duże przedsiębiorstwa.
Maksymalny poziom dofinansowania: działania 4.1. do 75 % Kosztów kwalifikowanych nie więcej niż równowartość 100 tys. ?. Działania 4.2 do 4.6 ? 50 % kosztów kwalifikowanych (zgodnie z zasadami pomocy publicznej), nie więcej niż równowartość 5 mln ?.19

Priorytet X Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku

Celem priorytetu jest podwyższenie sprawności wytwarzania, przesyłania, dystrybucji i użytkowania energii oraz wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych w tym biopaliw.

Beneficjentami mogą być przedsiębiorstwa energetyczne wytwarzające lub przesyłające energię elektryczną, przedsiębiorstwa gospodarki komunalnej użyteczności publicznej oraz firmy, w tym MIŚ, zajmujące się produkcją biokomponentów, biodiesla i biopaliw.

Dofinansowywane będą projekty o min. wartości 5 mln. ? dotyczące zwiększeniu sprawności wytwarzania, przesyłu i dystrybucji energii. Także projekty realizujące budowę lokalnych źródeł energii produkujących zarówno energię elektryczną jak i ciepło na potrzeby społeczności lokalnych Celem priorytety X jest także zwiększenie oszczędności energii w sektorze publicznym. Dofinansowywane wie będą projekty dotyczące rewitalizacji obiektów użyteczności publicznej oraz zmiany wyposażenia tych obiektów w urządzenia o najwyższej , ekonomicznie uzasadnianej klasie efektywności energetycznej.
Na wsparcie mogą liczyć przedsięwzięcia zmierzające do modernizacji lub rozbudowy sieci energetycznych niskiego, średniego i wysokiego napięcia, budowy i modernizacji elektrowni kondensacyjnych, termomodernizacji obiektów użyteczności publicznej oraz budowy nowych i modernizacji już istniejących sieci ciepłowniczych
Realizując cel zwiększenia ilości uzyskiwanej energii ze źródeł odnawialnych wsparciu będą podlegać także projekty dotyczące budowy i rozbudowy elektrowni wykorzystujących biomasę, biogaz, energię wiatru i wody, projekty dotyczące budowy instalacji do wytwarzania biodiesla i innych biopaliw (z wyłączeniem bioetanolu). Współfinansowane będą też projekty dotyczące budowy i modernizacji sieci przesyłowych umożliwiających podłączenie nowych źródeł energii odnawialnych do energetycznej sieci ogólnokrajowej.

Priorytet XI Bezpieczeństwo energetyczne

Celem priorytetu jest poprawa bezpieczeństwa energetycznego państwa przez tworzenie nowych zdolności przesyłowych i transportowych energii elektrycznej, gazu ziemnego i ropy naftowej oraz rozbudowa podziemnych magazynów gazu ziemnego.

Projekty wspierane z tego priorytetu powinny dotyczyć budowy i modernizacji sieci przesyłowych energii elektrycznej, gazu ziemnego i ropy naftowej. Ze wsparcia będą mogły skorzystać także projekty budowy i modernizacji urządzeń i infrastruktury technicznej służących prawidłowej pracy systemów przesyłowych, projekty budowy magazynów gazu ziemnego oraz budowy infrastruktury umożliwiającej dywersyfikację źródeł dostaw energii w kraju.

3.5 Regionalne Programy Operacyjne (RPO)

Regionalne Programy Operacyjne są odzwierciedleniem programów krajowych realizowanych w skali i zgodnie ze specyfiką społeczno-ekonomiczna regionów. Będą więc wspierać realizację projektów o charakterze regionalnym. Można założyć, że Regionalne Programy Operacyjne przejmą działania 2.3 SPO WKP z poprzedniego okresu programowania.
Na wsparcie dla przedsiębiorstw w ramach RPO przewidziano około 30 % środków. Samorządy województw będą odpowiadać za wsparcie dla przedsiębiorstw w swoich regionach poprzez wyznaczenie kryteriów przyznania dofinansowania, określenie typów projektów, które zostaną objęte pomocą i określenie wymogów projektów i celi jakie mają być osiągnięte dzięki ich realizacji.

Beneficjenci we wszystkich programach RPO skierowanych do firm zostali określeni podobnie:
przedsiębiorcy (w tym mikro, mali i średni)
Instytucje Otoczenia Biznesu, w tym:
-wspierające transfer technologii (np. inkubatory technologiczne, parki naukowo- technologiczne, centra transferu technologii);
-tworzące warunki dla rozwoju przedsiębiorczości (np. parki przemysłowe, inkubatory przedsiębiorczości);
-ułatwiające dostęp do zewnętrznych źródeł finansowania (fundusze poręczeniowe i pożyczkowe);
W ramach RPO przedsiębiorstwa będą mogły skorzystać z pomocy inwestycyjnej i badawczej oraz nawiązać lub zacieśnić współpracę z jednostkami sfery badawczo-rozwojowej. Zasady udzielania pomocy przedsiębiorcy będą mogli znaleźć w priorytetach RPO zatytułowanych przykładowo: ?Przedsiębiorczość?, ?Tworzenie warunków dla rozwoju przedsiębiorczości? itp. Dla województwa pomorskiego wsparcie dla firm znajduje się przede wszystkim w priorytecie I Rozwój i innowacje w przedsiębiorstwach.
Oś priorytetowe 1 RPO WP składa się z priorytetów:
Priorytet 1.1 Finansowe instrumenty wsparcia przedsiębiorstw;
Cel główny to podniesienie konkurencyjności i innowacyjności pomorskich przedsiębiorstw, cele szczegółowe: poprawa dostępu MŚP do kapitału, zwiększenie inwestycji w sektorze MŚP, rozwój innowacyjnych branż i przedsiębiorstw.
Kierunki wsparcia:
1.1.1 mikroprzedsiębiorstwa;
1.1.2 małe i średnie przedsiębiorstwa;
1.1.3 rozwiązania innowacyjne w MŚP;
1.1.4 pozadotacyjne instrumenty finansowe dla MŚP;
Priorytet 1.2 Otoczenie biznesu;
Cel główny to tworzenie warunków dla rozwoju przedsiębiorczości i innowacji' cele szczegółowe wzmocnienie systemu wspierającego przedsiębiorczość, tworzenie sprawnych mechanizmów generowania transferu, upowszechnienia i komercjonalizacji innowacji, wzrost międzynarodowej aktywności przedsiębiorstw i atrakcyjności inwestycyjnej regionu.
Kierunki wsparcia:
1.2.1systemowe wspieranie przedsiębiorczości;
1.2.2 rozwijanie regionalnej sieci transferu innowacji;
1.2.3 promocja gospodarcza regionu;
W każdym z powyższych priorytetów beneficjentami są m.in. przedsiębiorstwa, w tym MŚP.20

Spis treści

Wstęp
Rozdział I Struktura funduszy europejskich
Rozdział 2 Programy operacyjne w Polsce na lata 2007 - 2013
2.1 Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka
2.2 Program Operacyjny Kapitał Ludzki (PO KL)
2.3 Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisk (PO IiŚ)
2.4 Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej (PO RPW)
2.5 Program Operacyjny Europejskiej Współpracy Terytorialnej (PO EWT)
2.6 Program Operacyjny Pomoc Techniczna (PO PT)
2.7 Regionalne Programy Operacyjne (RPO)
Rozdział 3 Fundusze dla przedsiębiorstw na lata 2007 ? 2013
3.1 Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka (PO IG)
3.2 Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej (PO RPW)
3.3 Program Operacyjny Kapitał Ludzki (PO KL)
3.4 Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (PO IiŚ)
3.5 Regionalne Programy Operacyjne (RPO)
Bibliografia
Spis rysunków
spis tabel

Bibliografia

1.Anna Szymańska ?Fundusze unijne i europejskie 2007 - 2013? Złote Myśli ,wyd. I 2006r.
2.A. Jankowska , T. Kierzkowski , T. Knopik, ?Fundusze strukturalne UE? Wydawnictwo CH BECK, Warszawa 2005r.
3.Praca zbiorowa ?Sięgnij po euro. Programy UE dla Polski? Komisja Europejska, Warszawa 2005r.
4.Joanna Orłowska ?Wsparcie dla przedsiębiorstw w latach 2007-2013? Informatorium Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości;
5.?Możliwości pozyskania dofinansowania przez przedsiębiorców na inwestycje proekologiczne w ramach PO IiŚ? Aleksandra Malarz Zastępca Dyrektora Departamentu Funduszy Ekologicznych Ministerstwo Środowiska Warszawa, 20 lutego 2007r
6.Projekt Regionalnego Programu operacyjnego dla Województwa Pomorskiego na lata 2007-2013 Gdańsk sierpień 2006 r.
7.Szczegółowy opis priorytetów Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007-2013 Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013, Wwrszawa 16 marca 2007
8.RPO WP 2007 ? 2013, kwiecień 2006 r.
9.Wstępny projekt Narodowej Strategii Spójności na lata 2007 ? 22013 zaakceptowany przez Radę Ministrów 14 lutego 2006r
10.Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej 2007 ? 2013 Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007 -2013 Projekt nr 6 Warszawa, 30 stycznia 2007 r.
11.Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka, 2007-2013 Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 Warszawa, 5 lutego 2007 r.
12.Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko
13.Program Operacyjny Kapitał Ludzki
14.Program Operacyjny Pomoc Techniczna

Strony internetowe

1.www.mrr.gov.pl
2.www.funduszestrukturalne.gov.pl
3.www.parp.gov.pl
4.www.funduszeonline.pl
5. www.ngo.pl
6.www.konkurencyjnosc.gov.pl
7. www.f.pl
8.www.minrol.gov.pl
9.www.delpol.pl
10.www.euroinfo.pl

Spis rysunków

Rys.1 Podział funduszy europejskich
Anna Szymańska Fundusze unijne i europejskie 2007 - 2013? Złote Myśli wyd. I 2006r.
Rys.2 Schemat projektowania funduszy unijnych na lata 2007 ? 2013.
Anna Szymańska Fundusze unijne i europejskie 2007 - 2013? Złote Myśli wyd. I 2006r.
Rys. 3. System funduszy strukturalnych 2007 ? 2013.
Anna Groth Prezentacja_ESF_05[1].11.06.11.06 ; materiały szkoleniowe WSB
.
Spis tabel

Tabela 1. Źródła finansowania celów polityki regionalnej UE w latach 2007 ? 2013
Anna Golejewska Materiały szkoleniowe KEIE, UG .
Tabela 2. Cele szczegółowe NSS i wynikające z nich cele szczegółowe RPO WP 2007 ? 2013 RPO ;
WP 2007 ? 20013, kwiecień 2006 r.
Tabela 3. Cele i wynikające z nich priorytety dla RPO WP 2007 ? 2013 ;
RPO WP 2007 ? 2013, kwiecień 2006 r.