Smutek, tęsknota, żal, gorycz ... przyczyna tych uczuć oraz ich wyraz w lirykach lozańskich Adama Mickiewicza.

Moją pracę zacznę od przedstawienia utworów Adama Mickiewicza i zawartych w nich uczuciach. Na przełomie lat 1839/40 poeta przeniósł się z Paryża do szwajcarskiej Lozanny, gdzie pracował jako profesor literatury łacińskiej. Tam właśnie stworzył cykl liryków, zwa-nych lirykami lozańskimi. Był to okres „wieku męskiego” w życiu Mickiewicza, okres zadumy nad własnym życiem, refleksji filozoficznych, prywatnych rozliczeń i podsumowań. Przykładem takiej właśnie liryki jest wiersz „Polały się łzy”. Jest to krótki, zaledwie pięciowersowy utwór. Każdy z trzech wewnętrznych wersów jest zwartą syntezą kolejnych etapów życia. Łzy płyną na „dzieciństwo sielskie, anielskie”, „młodość górną i durną”, i „wiek męski, wiek klęski”. Próba oceny własnego życia nie wypada bowiem entu-zjastycznie – jej symbolem jest żal, gorycz i łza (smutek). Nastrój rozmyślań i stan ducha po-ety jest jednoznaczny – natomiast uderza w odbiorcę dzięki swojej budowie – lapidarnej, pro-stej, bezpośredniej a zarazem bogatej w emocje. Te wszystkie rozmyślania są swoistym rozli-czeniem z całym dotychczasowym życiem – nie wartym pozazdroszczenia.

Następnie chciałabym przedstawić ten problem na podstawie utworów lirycznych Ju-liusza Słowackiego. Hymn „Smutno mi, Boże...” powstał podczas podróży morskiej poety do Aleksandrii w roku 1836. Czytając ten Hymn niemal widzimy poetę stojącego na dziobie statku, oglądającego przecudny zachód słońca – dzieło samego Boga. Lecz człowiek oddalo-ny od rodzinnych brzegów zdaje się nie zważać na „układające się do snu słońce”. Jego tęsk-nota i smutek pogłębiają się na widok bocianów, które kojarzą się z ukochaną Polską. Zachód słońca – potężne, nieprzemijalne dzieło Boga - budzi gorzką refleksję o własnej przemijalno-ści i kruchości. A zatem to widowisko nie wzbudziło w widzu radości, lecz żal, tęsknotę i smutek.

Wspomniane wcześniej uczucia występują także w wierszu „Rozłączenie”, który powstał podczas pobytu Słowackiego w 1835r. w Szwajcarii, nad jeziorem Leman. Można stwierdzi, że nadawcą tego wiersza jest sam autor, a adresatką ukochana matka poety - Salomea. Wskazują na to zwroty w 2.os.l.poj. oraz fakt, że wiersz przyjmuje postać listu poetyckiego. Podmiot liryczny stara sobie wyobrazić matkę w ogrodzie przed rodzinnym domem. Przywołuje mu ten widok uczucie smutku i przygnębienia. Ubolewa nad faktem, iż nie może podzielić się z matką widokami i krajobrazami, których „dostąpił zaszczytu oglądnięcia”.

Natomiast w utworze „Testament mój” podmiot liryczny z rozdzierającym smutkiem mówi o swym osamotnieniu i nie zrozumieniu jego poezji przez współczesnych. Ubolewa nad faktem, że nie zostawił „tutaj żadnego dziedzica / Ani dla mojej lutni – ani dla imienia”. Czy-li nie ma syna, któremu mógłby przekazać swoją wiedze ani nie znalazł uznania dla swojej poezji wśród ludzi. Obawia się, że jego twórczość zostanie zapomniana. Podmiot liryczny pragnie, aby na stypie przyjaciele zapili jego śmierć. Poeta podkreśla swoje oddanie i miłość do ojczyzny i Boga.

Jak widać smutek, żal, tęsknota i gorycz pojawiały się niejednokrotnie w lirykach Mickiewicza i Słowackiego. Uczucia te były najczęściej wywoływane tęsknotą za ojczyzną lub domem rodzinnym.