Metoda dobrego startu - Marta Bogdanowicz

Marta Bogdanowicz prof. dr hab. - psycholog kliniczny dziecięcy, dyrektor Instytutu Psychologii Uniwersytetu Gdańskiego, założycielka, wieloletnia wiceprzewodnicząca Polskiego Towarzystwa dysleksji, przewodnicząca, a obecnie wiceprzewodnicząca Europejskiego Towarzystwa Dysleksji, członek międzynarodowych towarzystw naukowych. Jej zainteresowania: prace i badania dotyczą głównie psychologii klinicznej dziecka, dysleksji rozwojowej, leworęczności, profilaktyki niepowodzeń szkolnych i terapii pedagogicznej. Opracowała kilka narzędzi diagnostycznych (Skalę Ryzyka Dysleksji, Skalę Obserwacji Zachowań Dzieci i Rodziców, Skalę Oceny Skuteczności Metody Dobrego Startu). Jest jednym z pionierów pracy Metodą Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne w Polsce i jednocześnie należy do niewielkiej liczby trenerów w tej dziedzinie.

Pierwowzorem Metody Dobrego Startu była francuska metoda Bon Depart (czyli dobry odjazd, start). W pierwszej wersji miała służyć rehabilitacji osób z nabytymi zaburzeniami ruchowymi. Następnie została przystosowana do pracy z dziećmi jako etap wstępny nauki czytania i pisania. Dla potrzeb szkolnictwa w Polsce Metodę Dobrego Startu adaptowana została przez panią dr hab. Martę Bogdanowicz latach 60-tych. Obecnie istnieje wiele jej kolejnych modyfikacji.

Metoda dobrego startu ma wszechstronne zastosowanie w pracy z dziećmi, ponieważ może być wykorzystywana w szkołach, przedszkolach, ogniskach przedszkolnych, poradniach, ośrodkach leczniczo-pedagogicznych podczas zająć zbiorowych i indywidualnych. Stosuje się ją w terapii i w profilaktyce w odniesieniu do dzieci, których rozwój jest zaburzony - usprawniając nieprawidłowo rozwijające się funkcje, oraz do dzieci o prawidłowym rozwoju psychomotorycznym - aktywizując ten rozwój. Jest to więc metoda rehabilitacji psychomotorycznej i zarazem metoda stymulowania rozwoju psychomotorycznego.

Metoda dobrego startu to system ćwiczeń oddziałujących przede wszystkim na procesy instrumentalne: percepcyjne i motoryczne. Zasadniczą rolę odgrywają w tej metodzie trzy elementy: wzrokowy (wzory graficzne), słuchowy (piosenka) i motoryczne (wykonywanie ruchów zorganizowanych w czasie i przestrzeni, odtwarzanie wzorów graficznych, zharmonizowanych z rytmem piosenki). Celem metody jest jednoczesne usprawnienie czynności analizatorów: wzrokowego, słuchowego i kinestetyczno-ruchowego, kształcenie lateralizacji, orientacji w schemacie ciała i przestrzeni. W jej założeniach leży więc usprawnienie i koordynacja, czyli integrowanie funkcji wzrokowo-słuchowo-ruchowych, a także harmonizowanie wszystkich funkcji psychomotorycznych. Dzięki tej integracji dochodzi do wykształcenia prawidłowej orientacji czasowo-przestrzennej, możliwości wykonywania ruchów dowolnych, coraz lepiej zorganizowanych, zlokalizowanych w określonej przestrzeni i czasie. Metoda dobrego startu oprócz rozwijania percepcji, motoryki i integracji percepcyjno-motorycznej kształci też zdolność rozumienia i operowania symbolami abstrakcyjnymi, co ma szczególne znaczenie dla dzieci rozpoczynających naukę szkolną. Zespołowa forma prowadzenia zajęć ułatwia nawiązanie kontaktów społecznych i uczy współdziałania dzieci mające trudności w przystosowaniu się lub zaburzone emocjonalnie. Metoda dobrego startu - ma za zadanie uzupełnienie stosowanych metod oddziaływania pedagogicznego. Ze względu na celowe i planowe ukierunkowanie ćwiczeń na usprawnienie czynności analizatorów i współdziałanie między nimi oraz ujęcie ich w cykl ćwiczeń o wzrastającym stopniu trudności - zajęcia te szybciej i skuteczniej niż inne pozwalają osiągnąć postęp w rozwoju funkcji percepcyjno-motorycznych i ich integracji. Należy jednak zaznaczyć, że metoda oddziałuje też na inne funkcje psychiczne, sprzyjając rozwojowi wielu aspektów osobowości. Metoda dobrego startu występuje obecnie w formie modyfikacji:
- "Piosenki do rysowania" - dla dzieci od 4 lat
- "Piosenki i znaki" - dla dzieci od 6 lat
- "Piosenki na literki" - dla dzieci od 7 lat

Ćwiczenia metodą dobrego startu składają się z trzech zasadniczych grup: ćwiczeń ruchowych, ruchowo-słuchowych, ruchowo-słuchowo-wzrokowych. Wszystkie trzy rodzaje ćwiczeń występują w każdym zajęciu, stanowiąc jego kolejne etapy. Zajęcia prowadzone metodą dobrego startu, z punktu widzenia organizacji zajęć, przebiegają zawsze zgodnie ze stałym schematem. Zależnie od wieku dzieci i przyjętej formy tej metody zmieniają się proporcje poszczególnych części struktury zajęć. W każdym seansie występują:

1. Zajęcia wprowadzające.
2. Zajęcia właściwe:
A. ćwiczenia ruchowe,
B. ćwiczenia ruchowo-słuchowe,
C. ćwiczenia ruchowo-słuchowo-wzrokowe.
3. Zajęcia końcowe.
Dziecko łącząc różne rodzaje aktywności śpiewa, dotyka, słucha, rysuje, pisze, wykonuje ćwiczenia relaksacyjne i ruchowe. W wyniku tego następuje integracja wzrokowo - słuchowo ? dotykowo - ruchowa. Jest to niezbędne do prawidłowego opanowania umiejętności czytania i pisania.

Ogólne założenia MDS to:
- wielozmysłowe uczenie dziecka wykonywania ruchów zharmonizowanych w określonej przestrzeni i czasie
- rozwijanie podstawowych funkcji spostrzegania i motoryki

Struktura zajęć prowadzonych tą metodą musi się zmieniać biorąc pod uwagę specjalne potrzeby edukacyjne, możliwości i ograniczenia dzieci.

"Scenariusz zajęć prowadzonych Metodą Dobrego Startu"

Temat: Opracowanie piosenki "Wlazł kotek na płotek"

Cele operacyjne:
Dzieci:
- wystukuj ą rytm śpiewanej piosenki na przemian r ę k ą praw ą i lew ą zgodnie
z podanym układem,
- podzielą słowa na sylaby,
- określą , co jest długie, a co krótkie, wykonaj ą ruchy określonymi częściami ciała
zgodnie z nazwanym kierunkiem,
- zilustrują ruchem całego ciała postać kota,
- odtworzą wzór graficzny na materiale sypkim
- okażą zainteresowanie partnerem podczas wspólnych zabaw i ćwiczeń,
- znają schemat własnego ciała

Forma zajęcia:
- zajęcia prowadzone z całą grupą.

Środki dydaktyczne:
- gazety do tworzenia kulek,
- wełna w kłębku,
- postacie kotów,
- plansza ze wzorem znaku graficznego,

Przebieg zajęć:

I Wprowadzenie

1. Marsz w rytm akompaniamentu po konturze "leniwej ósemki"
2. Ustawienie w kole wypowiadanie słów piosenki.
Marsz w miejscu, wykonywanie ruchów naprzemiennych zgodnie z metodą Kinezjologii
Edukacyjnej.
3. Przywitanie słowem oraz przekazanie kłębka wełny kolejno w kole.
Utworzenie dwóch kół: wewnętrznego i zewnętrznego.
Dzieci poruszaj ą si ę w przeciwnych kierunkach w rytm akompaniamentu.
Na przerwę w muzyce odwracaj ą si ę i witaj ą ze sobą:
- podanie ręki,
- zetknięcie się łokciami,
- zetknięcie kolanami,
- chwytanie prawą ręką lewego ucha kolegi i odwrotnie,
- chwytanie prawą ręką lewej kostki kolegi i odwrotnie,
powrót do koła i przejście do siadu skrzyżnego: wykonanie "kapturka myślowego" - masaż obu uszu.
4. Słuchanie piosenki "Wlazł kotek na płotek" - rozmowa na temat treści piosenki:
- Kto wszedł na płotek?
- Co robił po wejściu?
- Jaka była piosenka?

Co ma zrobić kotek?

Ćwiczenia w trakcie zabawy:
1. Ćwiczenia ruchowe, oddechowe, emisyjne
- Dzieci poruszaj ą si ę w czasie trwania akompaniamentu na czworakach, naśladując
ruchy kota, jednocześnie omijaj ą c papierowe kule, na przerw ę w muzyce bawi ą si ę
kulami tak jak koty.
- Przej ę ci po papierowym płocie zgodnie z rytmem wypowiadanych sylab.
- Zabawa paluszkowa np. tekstu "Kotki"
2. Ćwiczenia ruchowo-słuchowe
Wystukiwanie rytmu śpiewanej piosenki w pozycji siedzącej na woreczkach -
kolejno prawą i lewą ręką (pięścią , jednym palcem, bokiem dłoni).
3. Ćwiczenia ruchowo-słuchowo-wzrokowe
Demonstracja wzoru graficznego piosenki na tablicy oraz rozdanie wzorów dla
dzieci.
. Odtwarzanie gotowego wzoru paluszkami wraz z jednoczesnym śpiewem piosenki.
. Odtwarzanie wzoru w powietrzu - ręką i próby w staniu nogą po dywanie.
. Odtwarzanie wzoru na materiale sypkim (kasza manna, m ą ka).
. Odtwarzanie wzoru kredką na kartce papieru - bez śpiewu oraz ze śpiewem.
. Odtwarzanie wzoru ołówkiem na karcie pracy.

III Zakończenie
1. Wspólny śpiew piosenki z jednoczesnym odtwarzaniem rytmu z wykorzystaniem klocków drewnianych.
2. Zaczarowanie przechowywanych w kartonie kulek z papieru. Wypowiedzenie zaklęć , rozdanie słodkich niespodzianek z czarodziejskiego pudła.