Skład i budowa atmosfery

SKŁAD I BUDOWA ATMOSFERY

Atmosfera ziemska ? jest mieszaniną gazów, zwaną powietrzem, oraz drobnych cząsteczek występujących w stanie stałym i ciekłym. Stałymi składnikami są: azot ? 78%, tlen ? 21%, argon ? około 1% oraz neon, hel, metan, krypton i wodór. Zmiennymi składnikami których zawartość jest zróżnicowana w czasie i w przestrzeniu są: para wodna, dwutlenek węgla, dwutlenek siarki, tlenek azotu, ozon.

Ozon ? mimo, że występuje w znikomych ilościach jest z punktu widzenia utrzymania życia na Ziemi jednym z ważniejszych składników powietrza. Ma zdolność pochłaniania nadfioletowego promieniowania słonecznego , które w zbyt dużych dawkach jest szkodliwe. Zawartość ozonu zmienia się wraz z wysokością, szerokością geograficzną, porą roku i porą doby.

Poza gazami atmosfera zawiera domieszki: kropelki wody i kryształki lodu, cząstki dymu, sadzy i popiołu, kryształki soli morskiej, cząstki gleby, pyłki roślinne, mikroorganizmy, pyły wulkaniczne oraz zwiększająca się ilość pyłów pochodzenia przemysłowego.

Cechy fizyczne atmosfery: ciśnienie, gęstość, temperatura zmieniają się wraz z wysokością. Na podstawie charakteru zmian temperatury w pionie wyróżniono: troposferę, stratosferę, mezosferę, termosferę i egzosferę. Granice między nimi nie są wyraźnie zaznaczone. Są to strefy przejściowe, zwane pauzami: tropopauza, stratopauza, menopauza.

Troposfera ? strefa przyziemna, charakteryzuje się spadkiem temperatury wraz z wysokością ? średnio 0.6C na 100 m. średnia temperatura powietrza na poziomie morza wynosi 15C, przy górnej granicy troposfery spada do -60C. w stratosferze początkowo utrzymuje się niska temperatura, dopiero w warstwie ozonowej następuje wzrost temperatury, który przy górnej granicy na wysokości około 50 km osiąga 0C. w mezosferze temperatura spada wraz z wysokościądo około -120C. natomiast w termosferze rośnie wraz z wysokością do około 500C, osiągając na wysokości 400km nawet 1500C. wzrost temperatury jest spowodowany zachodzącą tu jonizacją gazów. Dlatego warstwę tę nazywa się również jonosferą. Występowanie w termosferze warstw silnie zjonizowanego powietrza powoduje odbicie krótkich fal radiowych, umożliwiając przesyłanie ich na znaczne odległości. Występuje tu również zjawisko zorzy polarnej, czyli świecenia zjonizowanych atomów tlenu i azotu. Powyżej 700km wyróżniana jest egzosfera, przechodzi ona stopniowo w przestrzeń międzyplanetarną. Trudno jest ustalić górną granicę atmosfery ze względu na jej gazowy charakter. Na wysokości około 1500km jej gęstość jest tak mała, że tę wysokość przyjmuje za jej granice. W atmosferze, atmosferze szczególnie w jej przypowierzchniowej warstwie ? troposferze ? zachodzą procesy kształtujące pogodę i klimat naszej planety.