Odzyskanie niepodległości przez Polskię. Kształtowanie się granic w latch 1918-1919. - Walka o granice państwa polskiego w latach 1920-1921.

POWSTANIE WŁADZ CENTRALNYCH
Rada Regencyjna, która 14 listopada 1918r.przekazała pełnię władzy Józefowi Piłsudskiemu, rozwiązała się. Misję sformułowania rządu Piłsudski powierzył Jędrzejowi Moraczewskiemu. Dnia 22listopada 1918r. Piłsudski ogłosił się Tymczasowym Naczelnikiem Państwa. Kontrolował on sytuację w byłym Królestwie Polskim i w zach.Galicji. Nie miał natomiast poważniejszych wpływów w zaborze pruskim. Nie był także uznawany przez państwo zwycięskiej koalicji, które za przedstawicielstwo narodu polskiego uznawały Komitet Narodowy Polski, funkcjonujący w Paryżu i kierowany przez Romana Dmowskiego. W wyniku rozmów pomiędzy Narodową Demokracją i przedstawicielami Naczelnika Jędrzej Oraczewski ustąpił z funkcji premiera. Dnia16 stycznie 1919r.powołano nowy rząd, na którego czele stanął Ignacy Jan Paderewski. Rząd miał charakter koalicyjny. W styczniu1919r.na terenach kontrolowanych przez rząd zostały przeprowadzone wybory do Sejmu Ustawodawczego. Ze względu na trwającą wojnę polsko-ukraińską nie odbyły się wybory we wschodniej Galicji. Za posłów uznano byłych polskich deputowanych do parlamentów austriackiego, niemieckiego rosyjskiego.

WOJNA POLSKO-UKRAIŃSKA
Z powodu przekonania Polaków i Ukraińców o ich prawach do wschodniej Galicji w listopadzie 1918r.wybuchła wojna polsko-ukraińska. Trwała osiem miesięcy. Była bardzo zaciekła. Wymagała od państwa polskiego mobilizacji niemal wszystkich sił.

POWSTANIE WIELKOPOLSKIE
Powstanie wielkopolskie 1918-1919- wystąpienie zbrojne ludności Wielkopolski przeciwko władzom niemieckim, rozpoczęte 27 XII 1918 w Poznaniu jako reakcja na demonstracje niemieckie przeciwko przyjazdowi I.J. Paderewskiego.
Celem powstania było uwolnienie Wielkopolski i Pomorza spod władzy niemieckiej. W powstaniu wzięły udział oddziały Straży Ludowej, Polskiej Organizacji Wojskowej zaboru pruskiego, Służby Straży i Bezpieczeństwa oraz ochotnicy. Do 15 I 1919 wojska powstańcze wyzwoliły prawie całą Wielkopolskę (z wyjątkiem północno-zachodnich i południowych obrzeży prowincji poznańskiej), tocząc ciężkie walki, m.in. pod Rawiczem i Lesznem. Wojskami powstańczymi kierowali major S. Taczak i generał J. Dowbór-Muśnicki. 16 II 1919 walki przerwano na skutek rozejmu między Niemcami a państwami Ententy w Trewirze. Wojsko powstańcze podporządkowało się dowództwu Wojska Polskiego w maju 1919. Formalne włączenie Wielkopolski do Polski nastąpiło po podpisaniu traktatu wersalskiego 28 VI 1919.

KONFLIKT Z CZECHOSŁOWACJĄ
Odradzające się państwo nie uniknęło także sporu terytorialnego z Czechosłowacją i Śląsk Cieszyński. Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego, która powstała w Cieszynie 30 października 1918r.opowiedziała się za przynależnością do Polski. W styczniu 1919r. na Śląsk Cieszyński wkroczyły jednak wojska czeskie. Państwo polskie, zaangażowane w walki na wschodzie, nie były w stanie skierować poważniejszych sił przeciwko oddziałom czeskim.

POSTAWA SPOŁ. WOBEC ZAGROŻENIA
Nastąpiła mobilizacja społeczeństwa na niespotykaną wcześniej skalę. Dnia 1 lipca 1920r.sejm przekazał część swojej władzy Radzie Obrony Państwa, która łączyła uprawnienia władzy ustawodawczej, wykonawczej i wojskowej. W skład Rady wchodzili:Naczelnik Państwa, marszałek sejmu, premier,trzech ministrów wyznaczonych przez rząd,trzech przedstawicieli armii i dziesięciu przedstawicieli sejmowych. Postawa ludności niepolskiej nie była jednak jednoznaczna, jak w wypadku Polaków. Przeciwko Armii Czerwonej dzielnie walczyły oddziały ukraińskie i białoruskie. Jednako stronie bolszewickiej również walczyli Białorusinie i Ukraińcy.
KONFERENCJA W SPA (5 lipca 1920 - 16 lipca 1920) - spotkanie przedstawicieli państw Ententy oraz m.in. Polski, Czechosłowacji i Niemiec odbywające się latem 1920 r. w belgijskim mieście Spa. Konferencja dotyczyła niemieckich opóźnień w wykonywaniu postanowień traktatu wersalskiego (zwłoka w rozbrojeniu i spłatach reparacji wojennych).Na spotkaniu podjęto decyzje: -ustalono, że dzień 1 stycznia 1921 będzie dniem ostatecznym na rozbrojenie wojsk niemieckich, -określono wysokość miesięcznych dostaw węgla z Niemiec, jako reparacje na rzecz państw Ententy W konferencji brał udział także polski premier Władysław Grabski, który prosił o pośrednictwo państw zachodnich w rokowaniach z bolszewikami. Przedstawiciele Ententy wyrazili zgodę na udział w negocjacjach w zamian za znaczne ustępstwa strony polskiej. 10 lipca premier Grabski zgodził się na wycofanie polskich wojsk na linię Curzona (określoną przez Radę Najwyższą Ententy 8 grudnia 1919) oraz oddanie Wilna Litwie. Dodatkowo polski premier przystał na niekorzystne decyzje w sprawie podziału Śląska Cieszyńskiego (planowany plebiscyt zastąpiono rozpatrzeniem sprawy przez Radę Ambasadorów) i kontroli nad Gdańskiem.Zgoda na te ustępstwa dawała Grabskiemu obietnice skierowania do Warszawy misji wojskowo-dyplomatycznej Ententy i dostawy amunicji z Zachodu.Józef Piłsudski był od początku przeciwny misji polskiego premiera, ponieważ w decyzjach aliantów nie widział żadnych zadowalających rozwiązań dla Polski. Klęska Władysława Grabskiego w Spa stała się przyczyną dymisji jego rządu (24 lipca 1920) i powołania rządu obrony narodowej pod kierownictwem Wincentego Witosa.

KONTROFENSYWA POLSKA
13 sierpnia rozpoczęły się walki na przedpolach Warszawy. Dnia 16 sierpnia nastąpiła wielka kontrofensywa wojsk polskich znad rzeki Wieprz. W ciągu kilku dni część sił Armii Czerwonej została otoczona. Bitwę warszawską określa się również nazwą cudu nad Wisłą. W okresie późniejszym rozgorzały gorące spory o to, kto przyczynił się do zwycięstwa. Zwolennicy Piłsudskiego uważali odniesienie zwycięstwa przede wszystkim za sukces naczelnego dowódcy. Przeciwnicy zaś starali się maksymalnie pomniejszyć jego zasługi.

POKÓJ RYSKI
Lub inaczej traktat ryski to traktat pokojowy podpisany 18 marca 1921 roku przez Polskę, Rosję Radziecką i Ukrainę Radziecką. Kończył on wojnę polsko-bolszewicką z lat 1919-1920, ustalał przebieg granic między tymi państwami oraz regulował inne sporne dotąd kwestie.