Pojęcia
Symonia (świętokupstwo) – sprzedaż i kupno godności i urzędów kościelnych.
Nepotyzm – powierzanie wysokich, dochodowych stanowisk i godności członkom własnej rodziny.
Odpust – darowanie (pełne lub częściowe) doczesnej kary za grzech i odpuszczanie nakazanej pokuty, dokonywane przez odpowiednią władzę duchowną (biskupa).
Annaty – wpłaty z dochodów uzyskanych w pierwszym roku po otrzymaniu beneficjum kościelnego, składane papieżowi na utrzymanie misjonarzy.
Świętopietrze (denar św. Piotra) – danina na rzecz papieża wnoszona przez kraje uznające jego formalne zwierzchnictwo nie tylko w sprawach kościelnych, lecz także politycznych.
Daty
1517 r. – wystąpienie Marcina Lutra przeciwko sprzedaży odpustów.
1520 r. – Marcin Luter publicznie spalił egzemplarz papieskiego pisma (bulli).
1529 r. – sejm w Spirze.
1524-1525 r. – powstania chłopskie w Niemczech, żądania reformy religii.
1546-1548r i 1552-1555 r. – wojny religijne.
1542 r. – powołanie trybunału inkwizycyjnego.
1545-1563 r. – obrady soboru trydenckiego.
1540 r. – zatwierdzenie przez papieża Zakonu Jezuitów.
1541 r. – powstała pierwsza gmina wyznaniowa kalwinizmu w Genewie.
1555 r. – pokój w Augsburgu.
1534 r. – wydanie aktu supremacji przez Henryka VIII i utworzenie Zakonu Jezuitów.
1562 r. – masakry we na wyznawcach protestantyzmu we Francji (Lyon i Sens).
1570 r. – pokój między katolikami i hugenotami, swoboda kultu (oprócz Paryża).
23/24 sierpnia 1572 r. – Noc św. Bartłomieja – masakra hugenotów.
1598 r. – edykt w Nantes
1566 r. – wybuch powstania w Niderlandach
1581 r. – utworzenie niepodległej Republiki Zjednoczonych Prowincji Niderlandów.
Edykt w Nantes – Henryk IV w 1598 r. wydał edykt w Nantes, gwarantujący
hugenotom wolność sumienia i dostęp do urzędów. Edykt miał także na celu zakończenie wyniszczających państwo wojen i wprowadzić pokój religijny.
Pokój w Augsburgu – zawarty w 1555 r. między cesarzem Karolem V
a protestanckimi książętami Rzeszy w Augsburgu. Stwierdzenie zasady: „Czyj kraj, tego religia”, przewidywał współistnienie katolicyzmu i luteranizmu.
Akt supremacji – w 1534 r. Henryk VIII wydał akt supremacji, w którym ogłosił się najwyższym zwierzchnikiem Kościoła w Anglii.
Doktryna predestynacji – Jan Kalwin uważał, że Bóg, obdarzając ludzi łaską wiary lub im jej odmawiając, z góry określił, którzy z nich będą zbawieni, a którzy potępieni.
Różnice między kalwinizmem a luteranizmem – w przekonaniu luteranizmu łaska pochodząca od Boga, a nie dobre uczynki, czynią człowieka godnym zbawienia, kalwinizm zaś głosił doktrynę predestynacji. W luteranizmie uznano władzę świecką nad kościołami luterańskimi, gminy wyznaniowe, tworzące Kościół kalwiński nie uznawały zwierzchnictwa władzy świeckiej.
Reformacja – ruch religijny i społeczny, mający na celu odnowienie Kościoła.
Anabaptyści – zwolennicy Lutra.
Hugenoci – wyznawcy kalwinizmu we Francji.
Kontrreformacja – Sobór trydencki:
Kontrreformacja – mianem kontrreformacji nazwano próby odzyskania utraconych wpływów i odpływu wiernych przez Kościół katolicki oraz odbudowanie autorytety papieża.
Najważniejsze postanowienia Soboru trydenckiego (1545-1563 r.) :
- reforma administracji, powołania inkwizycji, na której czele stanęło Święte Oficjum.
- reformacja zakonów i powołanie Zakonu Jezuitów.
- innowierców uznano za heretyków, stworzono indeks ksiąg zakazanych, autorzy ksiąg znajdujących się w indeksie uznano również za heretyków.
- sformułowano podstawowe dogmaty wiary i ujednolicono liturgię.
- ustalono jeden brewiarz, mszał, jednolity katechizm.
- ksiądz przodem do wiernych
Wojna trzech Henryków
Mianem wojny trzech Henryków określamy dążenia do objęcia tronu francuskiego trzech króli: Henryka III, Henryka Burbona i Henryka Gwizjusza.
Henryk Burbon i Henryk III zostali zamordowani i w roku 1588 r. tron Francji obejmuje Henryk Burbon. Henryk Burbon był protestantem. Katolicy wysunęli własnego kandydata – Henryka Gwizjusza. Henryk III sprzyjał aktualnie silniejszego z rywali. Na jego polecenie zamordowano Henryka Gwizujasza, potem sam Henryk III został zamordowany.