Reformacja w Europie

Reformacja w Europie
Reformacja w Niemczech
Nowy temat po przerwie zacznijmy od zdefiniowania pojęcia reformacji. Otóż jest to wystąpienie z kościoła, zapoczątkowany przez Lutra ruch w kościele ku podniesieniu moralnego poziomu kleru. Ludność katolicka protestowała przede wszystkim przeciwko odpustom tj. kupowaniu sobie odpuszczenia grzechów za pieniądze. Odpusty takie sprzedawali kapłani lub specjalni wysłannicy, a pieniądze zarobione w ten sposób były przeznaczane na budowę bazyliki Św. Piotra w Rzymie. Protestowano również przeciwko Symonii (kupowaniu stanowisk kościelnych), Nikolaizmowi i wojnom wśród kleru. Jako pierwszy oficjalnie wystąpił przeciwko tego rodzaju bezbożnością, niemiecki mnich, augustianin Marcin Luter. 31.X.1517 przybił on do drzwi kościoła w Wittenberdze swoje 95 tez, w których zawarł swe propozycje zmian w kościele i uwagi dotyczące obecnego poziomu kleru. Datę tą uznaje się za rozpoczęcie reformacji i obok np: odkrycia Ameryki za datę kończącą Średniowiecze. Luter opracował doktryny swej wiary: -jedynym źródłem wiary ma być Biblia; -odrzucił nauki ojców kościoła nie mające odpowiednika w Piśmie Świętym; -jedynie wiara może być drogą do zbawienia; -odrzucił celibat; -z sakramentów pozostawił jedynie chrzest, pokutę w komunię pod dwoma postaciami; -nie uznawał świętych; -zlikwidował obrazy w kościołach; W 1520r. ówczesny papież Leon X wydał Bullę potępiającą tezy Lutra i nakazał mu je spalić. W odpowiedzi na to Luter spalił... Bullę za co został ekskomunikowany i wydalony z kościoła. Mimo to luteranizm zaczął być coraz bardziej popularny w Niemczech. Widząc to cesarz Niemiecki Karol V w 1521r. zwołał sejm Rzeszy w Wormacji, na który zaprosił Lutra ofiarowywując mu list żelazny-gwarancję wolności. Luter zaproszenia nie przyjął pamiętny losu Jana Husa, którego mimo takiego listu spalono na stosie za herezję. Za nieobecność zaczęto go ścigać, ale schronienia udzielił mu elektor saski- Fryderyk Mądry. Luter zamieszkał w zamku w Wartburgu, gdzie przetłumaczył Pismo Święte na język niemiecki. Karol V uznał go za heretyka i skazał go na banicję. Wśród chłopów pojawił się nowy przywódca, Tomasz Munzer. Występował przeciwko hierarchiom, uznawał każdą rzecz za własność wspólną. Chrzest mogła przyjąć tylko osoba dorosła, stąd Munzera i jego stronnictwo nazwano anababtystami. Nakazywał on również czytanie Biblii i śpiewanie pslamów. W latach 1524-26r. trwała w Niemczech wojna pomiędzy chłopami Munzera i panami. Była to bardzo krwawa wojna, a jej kluczowa bitwa rozegrała się w 1525r pod Frankenhausen. W bitwie tej zginął Munzer. Anababtyści zostali potępieni przez Lutra i zlikwidowani. W 1529r. Karol V zwołał kolejny sejm w Spirze. Postanowił on na nim o niewprowadzaniu żadnych zmian w kościele, na co ostro zaprotestowali luteranie. Od tego protestu luteran nazywa się protestantami. Swoje wyznanie wiary luteranie ułożyli w Augsburgu w 1530r. Karol V widząc napiętą sytuację w Europie spowodowaną atakiem Turków postanowił zawrzeć pokój. Uczynił to w 1532r. w Norymberdze. Głównym postanowieniem pokoju było Cuius regio eius religio, tzn czyja władza tego religia. Znaczyło to, że władca decydował o wyznaniu dla swoich poddanych. Doprowadziło to do wybuchu nowej wojny w latach 1618-1648 (Wojna trzydziestoletnia), która zrujnowała Niemcy.
Reformacja w innych krajach Europy.
W 1525r. w Szwajcarii podstawy nowej wiary stworzył Ulrich Zwingli. Działał on w Zurichu, Bernie i Bazylei. Krytykował ideę czyśca, papieży, zakony, msze jako ofiarę, celibat i nabożeństwa. Wywarł on wpływ na radę miejską, odrzucił świętość Eucharystii, wprowadził język ojczysty do mszy. W 1529-31r. miała miejsce wojna, która doprowadziła do równouprawnienia wiary. Innym reformatorem był Jan Kalwin. Był on Francuzem, jednak działał również w Szwajcarii, gdzie fundamenty pod jego działania podłożył mu Zwingli. Uznał Genewę za Miasto Boże, a jej mieszkańców za wzorzec społeczności. W 1526r. wydał dzieło Institutio Christianae Religionis, w którym zawarł swe tezy: -Biblia to podstawa wiary, jednakże musi być interpretowana według Jana Kalwina; -wiara w szczególny dar od Boga -nauka o predestynacji; -sakramenty jak u Lutra; -praca to obowiązek człowieka; -wprowadził zakaz małżeństwa pomiędzy ludźmi innego wyznania;
Hugenoci we Francji
Odłam kalwinizmu nie spotkał się z aprobatą we Francji. Dwaj je królowie Franciszek I i Henryk II zwalczali wszystkich innowierców. w parlamencie (sądzie) powstała specjalna izba do spraw reformacji. W 1551r. wydano edykt o zwalczaniu reformacji. Zakazano druku pism reformacyjnych, a protestantom odbierano ziemię, co wiązało się z donosicielstwem. Protestantów przybywało. Dwa słynne rody francuskie Gwizjusze (katolicy) i Burboni (protestanci) zaczęli ze sobą walczyć. We Francji rządziła wówczas regentka młodego Karola IX, jego matka, Małgorzata Medycejska. W 1560r. wydała edykt rodomandyjski, który pozwolił Hugonotom wyznawanie wiary bez publicznego kultu, ale dwa lata później w kolejnym Edykcie Tolerancyjnym zezwoliła na kult, ale poza miastem. W tym samym roku Gwizjusze dokonali jednak rzezi hugonotów w Vassy, co stało się przyczyną wojny domowej, która trwał do 1594r z przerwami. W 1570r. zawarto pokój w Saint Germain, na mocy którego Hugonoci mogli wyznawać kult wszędzie poza Paryżem i mogli zajmować stanowiska państwowe. Gwarancją pokoju miały być twierdze La Rochelle. Drugą gwarancją miał być ślub Henryka Burbona z katoliczką Małgorzatą. Ślub na który zjechało wielu Hugonotów odbył się w sierpniu 1572r. W noc poślubną z 23 na 24 sierpnia , w noc Św. Bartłomieja katolicy wymordowali wszystkich Hugonotów w Paryżu. Na szczęście nie zginął ich przywódca Henryk, który musiał złożyć przysięgę, w której miał przejść na chrześcijaństwo.W 1574r, ginie Karol IX. Na tronie zasiada znany nam Polską nasz I król elekcyjny Henry III Walezy. Wybucha kolejna wojna nazwana Wojną Trzech Henryków (Walezy, Wizjusz i Burbon)W 1558r, Wizjusz ginie zamordowany na rozkaz Walezego, którego zabija potem fanatyk Wizjusza. Na tronie francuskim zasiada więc Burbon jako Henryk IV. Paryż nie chce mieć jednak króla protestanta. A ponieważ Burbon nie mógł zdobyć Paryża siłą, wypowiedział słynne zdanie Paryż wart jest mszy i przeszedł na katolicyzm, jednak o Hugenotach nigdy nie zapomniał. Uroczysta koronacja odbyła się w 1594 roku, a cztery lata później wydano edykt Nantejski o wolności dla hugenotów z możliwością kultu poza Paryżem.