Zadania i cele mediów

Istnieje wiele teorii, dotyczących zadań, jakie spełniają środki masowego przekazu. Wynika to ze zróżnicowanego definiowania tego pojęcia. W ujęciu funkcjonalistycznym, które uznaje media za autonomiczne instytucje, mają one następujące funkcje:
1. Informacja:
- informowanie o wydarzeniach i sytuacji w społeczeństwie, kraju i na świecie,
- powiadamianie o rozkładzie sił we władzy politycznej,
- ułatwianie innowacji, adaptacji i rozwoju.
2. Korelacja:
- wyjaśnianie sensu i znaczenia wydarzeń i wiadomości oraz ich interpretacja i komentarz,
- popieranie istniejących norm i autorytetów,
- socjalizacja,
- koordynacja jednostkowych i zbiorowych działań społecznych,
- budowanie consensusu społecznego i politycznego,
- tworzenie autorytetów i nadawanie statusu społecznego.
3. Kontynuacja:
- kreowanie i utrzymywanie wspólnoty wartości,
- przedstawianie dominującej kultury i subkultur oraz nowych wydarzeń kulturalnych.
4. Rozrywka:
- organizacja zabawy, odprężenie i relaksu,
- zmniejszanie napięcia społecznego.
5. Mobilizacja:
- kampanie dotyczące polityki, wojny, rozwoju ekonomicznego i religii.2
Wielokrotnie próbowano określić, czemu właściwie służą media. Pierwszy, uniwersalny zestaw funkcji środków masowych powstał w 1948 roku. Obejmuje on:
- obserwację otoczenie w celu wychwytywania i usuwania niebezpieczeństw, grożących wewnętrznej harmonii społeczeństwa,
- koordynowanie reakcji różnych elementów społeczeństwa na przemiany,
- przekazywanie dziedzictwa społecznego następnym pokoleniom,
- zapewnianie rozrywki.
Obecnie dodano do powyższego zestawienia jeszcze jedną funkcję, a mianowicie ekonomiczną. Można rozumieć ją dwojako: po pierwsze - media, będące przedsiębiorstwami, wzbogacają swoich właścicieli, a po drugie – wpływają na kształtowanie się popytu na dobra i usługi konsumpcyjne.
Przy położeniu silnego nacisku na wpływ środków przekazu na społeczeństwo możemy wyróżnić następujące ich cele:
- nadawanie statusu osobom, instytucjom, kwestiom publicznym,
- umacnianie norm społecznych (np. poprzez piętnowanie jakichś zachowań),
- uzależnianie odbiorcy od mediów.
Ostatni punkt to „narkotyzująca” dysfunkcja, która polega na odwróceniu uwagi ludzi od najważniejszych spraw społecznych poprzez utrudnianie kontaktu z rzeczywistością.
Inny podział funkcji środków masowych pozwala wymienić: informacyjną, socjalizacyjną, motywacyjną, wymiany poglądów, edukacyjną, kulturalną, rozrywkową i integracyjną.
Odmienna klasyfikacja obejmuje:
- funkcje pozytywne, tzw. eufunkcje (skutki służące celom społecznym, które zamierza osiągnąć nadawca),
- funkcje neutralne,
- funkcje negatywne (skutki niepożądane z punktu widzenia celów mediów),
- pozafunkcjonalne (skutki obojętne wobec zamierzonych celów).
Ten podział przyjmuje jeszcze istnienie funkcji jawnych (skutki zamierzone i osiągnięte) i ukrytych (nie zamierzone i nie uświadamiane). Połączenie wszystkich danych przynosi taką oto systematyzację: jawne i ukryte funkcje, takie same dysfunkcje i skutki pozafunkcjonalne.6