Literackie portrety bohaterów skazanych na samotność i samotnych z wyboru w dziełach doby romantyzmu.

Literackie portrety bohaterów skazanych na samotność i samotnych z wyboru w dziełach doby romantyzmu.

Motyw samotności był obecny w lit. Każdej z epok, jednakże żadni twórcy nie wyeksponowali jej w taki sposób jak romantycy. W dziełach doby romantyzmu samotność odgrywała bardzo istotną rolę. To dzięki niej twórcy mogli w spokoju przemyśleć wiele spraw, mieli czas na osobisty kontakt z Bogiem, ale przez nią również tęsknili i cierpieli, to dzięki niej powstało wiele wielkich dzieł. Samotność bohaterów romantycznych wynikała niejednokrotnie ze złego ulokowania uczuć-byli oni odrzuceni przez swoje wybranki lub przez nie ignorowani. Kolejnym powodem samotności romantyków był brak zrozumienia przez świat przeciw któremu byli zbuntowani. Często znaczenie miał ich egocentryzm, a także indywidualizm, wielu z nich było artystami, którzy nie potrafili żyć jak zwykli ludzie. Innym powodem dla którego polscy romantycy cierpieli samotność było przymusowe opuszczenie kraju, który bardzo kochali, co miało ogromny wpływ na ich przyszłą twórczość.
Można wyróżnić 2 rodzaje samotności jakiej doświadczają romantycy. Pierwszym, który wydaje się być częściej spotykany nie jest samotność dobrowolna lecz skazanie na nią. Powodów tego również jest kilka. Jednym z nich może być samotność wiążąca się z emigracją. Jako przykład bohatera, który takiej właśnie samotności doświadczył chciałabym przywołać postać Pielgrzyma-głównego bohatera „Sonetów krymskich” A. Mickiewicza – samotnego podróżnika tęskniącego za ojczyzną. Pielgrzym nie opuścił swojej ojczyzny z własnej woli lecz na skutek carskich wyroków, dlatego czuje się bardzo samotny i wyalienowany, nie identyfikuje się on z ludnością Krymską, cały czas tęskniąc za swoim krajem. Bohater ten jest typowym przykładem emigranta, który źle czuje się w obcym kraju i zrobiłby wiele, aby powrócić do swej ojczyzny. Osamotnienie Pielgrzyma jest niezwykle widoczne w sonecie IV pt. „Burza”. Samotność podmiotu lirycznego w tym utworze jest tak wielka, że nie lęka się on nawet śmierci. W czasie kiedy inni pasażerowie statku, są przerażeni, modlą się, płaczą i żegnają on siedzi spokojnie, nie przejmując się niebezpieczeństwem. Czy jednak wynika to z jego odwagi? Nie, jest on tak nieszczęśliwy, że nie ma już sił, ani wiary, nie ma też nikogo z kim mógłby się pożegnać. Mickiewicz w tym sonecie pokazuje nam, że nie ma niczego gorszego od samotności.
Innym powodem samotności romantyków była nieszczęśliwa miłość. Doświadczył jej Gustaw z IV cz. Dziadów A.Mickiewicza, który został oszukany przez swoją wybrankę, która pomimo złożonej obietnicy, nie czekała na niego, lecz wyszła za mąż za mężczyznę, który mógł zaoferować jej więcej. Gustaw –jak wszyscy romantycy - wierzył w miłość jedyną i wieczną dlatego po utracie ukochanej odczuwa on osamotnienie i bezsens życia, niechęć do otaczającego, nieprzyjaznego mu świata, a także bunt przeciw ogólnie przyjętym zasadom i stosunkom społecznym, co doprowadza go do obłędu i wreszcie do samobójstwa. Czy jednak przyniesie mu ono ukojenie? Nie, w jego wypadku odebranie sobie życia nie tylko nie oznacza kresu cierpień, ale wręcz wzmaga je. Bohater staje się pustelnikiem, „umarłym dla świata”, widmem egzystującym na granicy 2 światów-świata żywych i umarłych. O tym jak bardzo Gustaw czuje się samotny najlepiej świadczy fakt, iż za swego najbliższego przyjaciela uważa on gałązkę jodły-pamiątkę po jego wielkiej miłości.
Kolejnym powodem samotności jest brak zrozumienia poety przez odbiorców. Najlepszym tego przykładem jest Cyprian Kamil Norwid i jego twórczość, której podmiot liryczny niejednokrotnie można utożsamić z samym poetą. Przykładem takiego utworu jest „Klaskaniem mając obrzękłe prawice”, którego bohater liryczny uskarża się na samotność na którą jest skazany z powodu braku zrozumienia dla jego twórczości, która znacznie odbiega od tej do której przyzwyczaili odbiorców wieszczowie, a których Norwid niewątpliwie nie miał zamiaru naśladować. Podmiot liryczny tegoż utworu czuje się niezrozumiany przez otoczenie, a przez to samotny, choć wie że jego twórczość zostanie w przyszłości doceniona.
Drugim rodzajem samotności, jest samotność z wyboru. Powody dla których wybierali ją bohaterowie były różnorodne. Najczęściej byli oni zbyt wielkimi indywidualistami aby żyć w społeczeństwie. Taką właśnie drogę wybrał Konrad z III cz. Dziadów A.Mickiewicza. W Wielkiej Improwizacji bohater ten wynosi się ponad zwykłych ludzi, rywalizuje z Bogiem, a nawet uważa się za lepszego od niego. Niezwykle wymowne są już pierwsze słowa monologu Konrada: „Samotność-cóż po ludziach, czym śpiewak dla ludzi?/ Gdzie człowiek, co z mej pieśni całą myśl wysłucha?” Konrad jest jednostką wybitną, a konsekwencją tego musi być samotność. Wydawać by się więc mogło, że nie ma on na to wpływu. Jednak to on decyduje jaką wybrać drogę. Alienacja wynika także z niemożności porozumienia. Barierą oddzielającą bohatera od ludzi okazuje się język, niezdolny do wyrażenia jego uczuć i myśli.
Kolejnym bohaterem, który wybrał samotność jest Kordian z dramatu Juliusza Słowackiego. Wybiera on zarówno samotność w życiu jak i samotność w działaniu. Po nieodwzajemnionych miłościach do Laury i Wioletty, Kordian dochodzi do wniosku, że idealna miłość nie istnieje, a kobiety dla pieniędzy są gotowe zrobić wszystko, dlatego bohater rezygnuje z miłości i wybiera życie w samotności. Następnie podczas spisku przeciwko carowi, Kordian również decyduje się na działanie w osamotnieniu, kiedy inni spiskowcy się wycofują, on postanawia osobiście i bez niczyjej pomocy zabić cara, co mu się jednak nie udaje, gdyż człowiek działający samotnie nie jest zdolny do wielkich czynów, ponieważ zawsze potrzebuje wsparcia.
Innym bohaterem romantycznym o którym można powiedzieć, że sam wybrał swoją samotność jest Werter-bohater utworu Johanna W Goethego pt. „Cierpienia młodego Wertera”. Był on nieszczęśliwie zakochany w Lottcie, która wyszła za mąż za jego przyjaciela. Jednak ona nie pozostawiała Werterowi złudzeń, od początku ich znajomości wiedział, iż jest ona zaręczona, a jednak coraz bardziej zatracał się w miłości do niej. Bohater nie potrafił przestać kochać Lotty, wierzył, iż jest ona jego bliźniaczą duszą, jedyną kobietą na ziemi, którą może kochać. Jednak dla jej szczęścia postanowił nie ujawniać swoich do niej uczuć, próbował oddalić się od niej , co jednak nie powiodło się. W ostateczności jego nieszczęśliwa miłość stała się jednym z powodów dla których bohater odebrał sobie życie.
Samotność była obecna w życiu niemal każdego twórcy romantycznego. W pewnym stopniu spowodowana była faktycznym brakiem ojczyzny oraz zmaganiem się z licznymi przeciwnościami losu. Jednak pomimo negatywnych uczyć jakie niesie ona ze sobą, to właśnie dzięki niej poeci mieli więcej czasu na przemyślenia


Literatura podmiotu:
- Adam Mickiewicz „Sonety krymskie”, sonet IV „Burza”
- Adam Mickiewicz „Dziady” cz. IV i cz. III
- Cyprian Kamil Norwid „Klaskaniem mając obrzękłe prawice”
- Juliusz Słowacki „Kordian”
- Johann Wolfgang Goethe „Cierpienia młodego Wertera”

Literatura przedmiotu:
- „Rozmaitości romantyczne” Maria Grabowska
- „Lektury obowiązkowe” pod redakcją Stanisława Balbusa i Włodzimierza Maciąga
- „Problemy polskiego romantyzmu” pod redakcją Marii Żmigrodzkiej i Zofii
Lewinówny

Plan wypowiedzi:
1. Rola samotności
2. Powody samotności bohaterów
3. Bohaterowie skazani na samotność
- Pielgrzym („Sonety krymskie”)
- Gustaw („Dziady cz. IV”)
- „Klaskaniem mając obrzękłe prawice”
4. Bohaterowie, którzy wybrali samotność
- Konrad („Dziady cz. III”)
- Kordian
- Werter („Cierpienia młodego Wertera”)
5. Wnioski