Rola CO2 i SO2 w zaburzeniu równowagi ekologicznej w atmosferze i skutki tego zjawiska.

Szybki rozwój przemysłu i motoryzacji oraz związany z tym gwałtowny wzrost zużycia surowców energetycznych (węgiel, gaz ziemny, ropa naftowa) spowodowały zmiany w składzie powietrza. Samochody zatruwają je spalinami i związkami ołowiu. Kominy cementowni, hut, elektrowni i elektrociepłowni wypuszczają w powietrze trujące pyły i dymy. Wybuchy wulkanów i zmniejszanie się obszarów leśnych powodują wzrost ilości dwutlenku węgla i trującego tlenku węgla. Spalanie zsiarczonego tlenku kamiennego powoduje tworzenie się w powietrzu dwutlenku siarki, który rozpuszcza się w wodzie deszczowej i lako szkodliwy ,,kwaśny deszcz” spada na Ziemię, niszcząc roślinność i zabytkowe budowle. Obrazuje to równanie SO2 + H2O = H2SO3 SO3 + H2O = H2SO4 . Kwaśne deszcze niszczące środowisko przyrodnicze, powstają również w pobliżu zakładów azotowych, jeśli niedokładnie oczyszczone gazy, zawierające dwutlenek azotu, przedostaną się do atmosfery. Tak więc woda deszczowa bardzo często wykazuje odczyn lekko kwaśny. Mgła i śnieg bywają często bardziej kwaśne niż deszcz. Jeśli pH wody deszczowej osiąga wartość 4, stanowi to podstawę do ogłoszenia katastrofy ekologicznej. W zakwaszonych zbiornikach wodnych ginie plankton, zniszczeniu ulega flora i fauna. Kwaśny deszcz, spadając na ziemię wsiąka w glebę powodując jej zakwaszenie. Woda jest pobierana przez korzenie roślin. Następuje zniszczenie tkanek roślin, uszkodzenie aparatów szparkowych, wstrzymanie procesu fotosyntezy. Niszczone są zarówno trawy, mchy, płatki kwiatów, jak i drzewa liściaste i iglaste. Liście drzew pobierają więc kwas z chmur i mgły, która otacza korony drzew.
Oceany są zlewem dla całej naszej planety, wszystko, co dostało się do atmosfery, zostaje spłukane do rzek i jezior, a w końcu trafia do morza. Ponad to do mórz wpływają potoki ścieków i zanieczyszczeń chemicznych, co w pewnych przypadkach powoduje masowe ginięcie ryb i ptaków morskich.
Kwaśne opady powodują nie tylko niszczenie flory i fauny, lecz również korozję metali i ich stopów, niszczenie pomników, elewacji budynków, materiałów budowlanych zawierających związki wapnia (zaprawę murarską). Kwaśne opady mogą powstawać niekoniecznie w miejscach, w których zanieczyszczenia były emitowane. Zanieczyszczenia mogą być przenoszone z wiatrem na duże odległości nawet ponad granicami państw. Taki transport nazywamy transgranicznym przenoszeniem zanieczyszczeń atmosfery i jest on problemem międzynarodowym. Szacuje się, że w naszym kraju ok. 50% zanieczyszczeń gazowych pochodzi z sąsiednich państw.
Przy omawianiu zanieczyszczeń środowiska należy zwrócić uwagę na zjawiska, które wpływają na klimat i zmieniają warunki życia w biosferze. Należy do nich tzw. efekt cieplarniany. Jest on spowodowany głównie wzrostem stężenia dwutlenku węgla w atmosferze. Szególnie gwałtowny wzrost stężenia tego gazu nastąpił w latach pięćdziesiątych XX w. Ogromne ilości spalanych przez człowieka spalin m.in. z elektrowni, ze spalin samochodowych, spalanie paliw kopalnych (węgla, oleju, ropy), wycinanie drzew spowodowały wyraźny wzrost zawartości CO2 w powietrzu. Warstwa tego gazu działa jak dach w szklarni- wprawdzie przepuszcza światło słoneczne, które ogrzewa Ziemię i wody, ale nieużyta część tego promieniowania nie może z powrotem trafić poza atmosferę. Dzieje się to wg. następującego schematu: promieniowanie słoneczne docierające do powierzchni Ziemi emituje promieniowanie, które w dużym stopniu jest pochłaniane przez atmosferę, energia przekazana atmosferze jest przez nią wypromieniowywana gł. z powrotem w stronę Ziemi, częściowo w przestrzeń kosmiczną. Efekt cieplarniany wzmagają inne gazy, zwane cieplarnianymi, np. metan. Wskutek gromadzenia się promieniowania cieplnego mogą nastąpić zmiany klimatu. Niepokojące jest systematyczne ocieplanie się klimatu Ziemi. W XIX–XX w. Średnia globalna temperatura powietrza w latach 1890–1985 wzrosła od 0,2C w strefie okołorównikowej do 5C w strefie polarnej podczas zimy. W Europie (i Polsce) coraz cieplejsze są przede wszystkim zimy. Na przykład w Warszawie temperatura zimy wzrasta o 1C na 100 lat, a temperatura lata tylko o 0,1 C.
Obliczono, że całkowite stopnienie lodów najmniejszego kontynentu spowodowałoby podniesienie poziomu mórz o 65m. Ponad to lody Grenlandii podwyższyłyby lustro wody o dalsze 7m. Stopnienie lodowców himalajskich, indyjskich i alpejskich dałoby wzrost poziomu wód o 35 cm. Ponad siedemdziesięciometrowy przybór wód oceanu światowego zmieniłby kształt linii brzegowych kontynentów i wysp. Wszystkie mapy trzeba byłoby rysować od nowa. Dla krajów nadmorskich oznaczało to by pochłonięcie olbrzymich terenów przez wodę. Z obliczeń wynika, że podniesienie lustra wody o 1m zatopi 17% powierzchni gęsto zaludnionego Bangladeszu. Do krajów najbardziej zagrożonych należa ponad to: Egipt, Indonezja, Maledywy, Mozambik, Pakistan, Senegal. Tajlandia, Gambia. Zmienią się warunki życia roślin i zwierząt. Wiele gatunków może wyginąć. Obecnie poziom wód wzrasta 3mm rocznie i tempo tego procesu zwiększa się. Za 200-500 lat wody oceanu światowego mogą podnieść się nawet o 6m. Wzrost średniej temperatury powietrza już w najbliższym czasie może wywołać zmiany klimatyczne, powodujące m.in. zakłócenia w wegetacji roślin i obniżenie wód gruntowych. Wycinanie lasów, a zwłaszcza ogromnych połaci dżungli, sprzyja powstawaniu efektu cieplarnianego, gdyż zielone rośliny, przyswajają dwutlenek węgla z powietrza i mogą, chociaż w pewnym stopniu zapobiec katastrofie. Aby opóźnić przewidywane skutki efektu cieplarnianego, ważne jest, byśmy pamiętali, że oszczędność energetyki to nie tylko zmniejszenie wydatków. Ważne jest także ograniczenie zużycia węgla w przemyśle energetycznym i zahamowanie wzrostu CO2, gdyż gaz ten jest odpowiedzialny za przegrzanie naszej planety.