Psychologiczne funkcje odbioru telewizji –konspekt

Telewizja pomimo pojawienia się nowych mediów wciąż jest najczęściej używanym środkiem masowego przekazu. Wpływa ona nie tylko na powszechność dostępu do informacji, ale również na styl życia i mentalność milionów ludzi.

Telewizja przejęła funkcje, jakie dawniej pełniły tradycyjne formy widowiskowe takie jak: zabawy publiczne i masowe, święta ludowe, procesje religijne, uroczystości karnawałowe, sport, cyrk, teatr.
Oglądanie telewizji można traktować jako masową komunikację, bo przekaz jest odbierany przez duże grupy ludzi, ale również jako zjawisko odgrywające ważną rolę w życiu jednostki. Telewizji przypisuje się różne funkcje. Lull wyróżnia dwa rodzaje użyteczności mediów: strukturalna i relacyjną. Zastosowanie strukturalne dzieli się na: środowiskowe- takie które dostarczają szum w tle, towarzystwa i rozrywki, a regulacyjne to takie które polegają na strukturyzacji czasu, aktywności i rozmowy.
Autor ten też wyróżnia cztery rodzaje zastosowań relacyjnych:
1. ułatwianie komunikacji,
2. stwarzanie możliwości podtrzymania lub unikania kontaktów społecznych,
3. oferowanie możliwości społecznego uczenia się,
4. pozwalanie jednostkom na demonstrowanie swoich kompetencji i dominacji.


Kulturotwórcze funkcje telewizji według Gajdy:
1. upowszechnianie różnych treści (funkcja informacyjna, edukacyjna, estetyczna, eksplikacyjna i kompensacyjna.)
2. funkcja sadystyczna [według mnie satyryczna powinno być] (rozrywkowa, relaksowa, estetyczna)
3. funkcja stymulująca (estetyczna i wychowawcza)
4. funkcja wzorcotwórcza (wychowawcza i edukacyjna)
5. funkcja interpersonalna (wychowawcza oraz informacyjna.)


Typologia funkcji mediów oparta na cechach programu i intencji nadawcy:
1. poznawcza – przedstawianie obiektywnego obrazu świata
2. propagandowa –kształtowanie świadomości społecznej zgodnie z wymaganiami istniejącego porządku społecznego
3. socjalizacyjna – prezentowanie norm społecznych i wartości akceptowanych w danej kulturze
4. rozrywkowa – dostarczanie bodźców pozwalających oderwać się od życia codziennego, przeżyć coś nowego lub zabawnego.


Trzy kategorie skutków odzwierciedlających wpływ telewizji na odbiorcę:
1. funkcja nadawania statusu osobom, instytucjom, problemom
2. funkcja umacniania norm społecznych
3. narkotyzująca dysfunkcja


Szczególne powody, dla których ludzie oglądają telewizje:
1. uzyskanie informacji (wiedzy)
a) dowiedzenie się o ważnych wydarzeniach
b) znalezienie rady, pomocy w podejmowaniu decyzji
c) zaspokojenie ciekawości
d) samokształcenia
e) uzyskanie poczucia bezpieczeństwa przez wiedzę
2. uzyskanie lub utrzymanie poczucia tożsamości
a) wzmocnienie indywidualnego systemu wartości, przekonań
b) znajdowanie modeli do naśladowania
c) identyfikowanie się z wartościami przedstawianymi w telewizji
d) wnikanie w świat wewnętrzny bohaterów
3. nawiązanie lub zachowanie interakcji ze społeczeństwem
a) poznanie życia innych ludzi i współodczuwanie z nimi
b) identyfikacja z innymi osobami, grupami
c) znajdowanie tematów do konwersacji
d) uzyskiwanie substytutu rzeczywistego środowiska
e) uzyskiwanie pomocy w pełnieniu różnych ról społecznych
f) utrzymywanie kontaktów z rodziną, znajomymi (wspólne oglądanie)
4. rozrywka
a) ucieczka od rzeczywistości
b) zrelaksowanie się
c) doświadczenie przyjemności estetycznej
d) wypełnianie swojego czasu wolnego
e) pobudzenie emocjonalne, przeżywanie strachu podniecenia (również seksualnego)



Izdebska zwraca uwagę na ważne miejsce telewizji jakie zajmuje w procesie wychowania i socjalizacji i wyróżnia 5 funkcji telewizji:
1. inspirującą
2. integrującą
3. kompensacyjną
4. wychowawczą wobec dziecka – poznawczą
5. inicjującą w wychowaniu rodziny

Również oprócz pozytywnej roli zdaniem tej autorki telewizja może negatywnie wpływać na wychowanie poprzez:
1. negatywne oddziaływanie na zdrowie dziecka oraz na jego sferę poznawczą, emocjonalną i motywacyjną
2. dezorganizacja i zakłócanie organizacji dnia w rodzinie
3. dezintegrację rodziny
4. zastępowanie rodziców w procesie wychowania dzieci



Intrapersonalne psychologiczne funkcje telewizji:

1. Strukturyzacja czasu – telewizja daje możliwość wypełniania czasu wolnego czynnością, która nie wymaga ani wysiłku intelektualnego ani fizycznego i jest powszechnie akceptowana społecznie.
2. Utrzymanie odpowiedniego poziomu stymulacji – jednym z powodów włączania telewizora nawet na długi okres czasu, gdy uwaga nie jest poświęcona odbieraniu przekazu jest chęć dostarczenia sobie bodźców wizualnych i dźwiękowych.
3. Kontrola nad zdarzeniami – telewizor dla wielu ludzi jest głównym źródłem informacji o świecie. Śledzenie zmian, jakie zachodzą w świecie może dawać telewidzowi poczucie bezpieczeństwa i kontrolowalności zdarzeń.
4. Regulowanie własnych stanów emocjonalnych – telewizja daje możliwość oderwania się od rzeczywistości, ucieczki w świat fikcji i wydarzeń tematycznych odległych od własnych problemów, skierowanie swoich myśli ku sprawom niezwiązanym ze swoją sytuacją, oraz sięganie po programy dostarczające rozrywkę powoduje regulowanie emocji.
5. Funkcja terapeutyczna – widz porównując siebie do postaci występujących na ekranie może podwyższać lub spowodować spadek poczucia własnej wartości wraz z jego emocjonalnymi następstwami. Podobny przypadek może wystąpić w przypadku kompetencji lub ich braku.
6. Budowanie obrazu świata – telewizja jest źródłem wiedzy przyrodniczej, technicznej i społecznej. Pokazywane w niej zjawiska, fakty, zdarzenia i osoby są najczęściej spostrzegane jako prawdziwe, realnie istniejące i stanowią część zarówno świata otaczającego widza jak i rzeczywistość niedostępną bezpośredniej percepcji.
7. Tworzenie wartości postaw i motywów działania – wiedza uzyskana podczas oglądania telewizji wpływa na wartościowanie, jakie dokonuje widz. Pewne zjawiska, fakty bądź osoby są oceniane przez odpowiednią prezentacje interpretacje oraz w określonym kontekście treściowym.


Psychospołeczne funkcje telewizji:
1. Strukturyzacja i regulacja kontaktów społecznych – telewizja ogranicza kontakty społeczne. Oglądanie telewizji wypełnia czas nie wymaga udziału innych osób oraz stanowi powszechnie akceptowaną społecznie formę ucieczki od kontaktów interpersonalnych.
2. Dostarczanie modeli ról społecznych i wzorców relacji interpersonalnych - treści odbioru telewizji są dobrze zapamiętywane dzięki poczuciu autentyczności przekazu oraz procesom identyfikacji z bohaterami
3. Zastępcze zaspokajanie potrzeb społecznych – wobec osób samotnych i o ograniczonych możliwościach telewizja może pełnić funkcję towarzysza. Dostarcza różnorodnej stymulacji, komunikacja obrazowa łączona jest z werbalną, a możliwość zmiany kanałów przez widza jest dla niego namiastka interakcyjności.