Fotosynteza, odżywianie się organizmów - najważniejsze informacje

BIOLOGIA

 Samożywność – zdolność do tworzenia bogatych w energię związków organicznych z pobranych ze środowiska prostych, nieorganicznych związków, takich jak CO2 i H2O.

 chlorofil – barwnik obowiązkowy, aby powstała fotosynteza, ponieważ ma zdolność pochłaniania energii promieni słonecznych.

 najwięcej tlenu wydziela się w niebieskim i czerwonym zakresie widma. Podobnie z intensywnością fotosyntezy.

 chlorofil znajduje się w chloroplastach, te zaś w tkance miękiszowej. Im cieńsza i bardziej spłaszczona blaszka liścia, tym większa powierzchnia, na które pada światło słoneczne.

 liść – od góry: KUTYKULA, SKÓRKA GÓRNA, MIĘKISZ PALISADOWY, MIĘKISZ GĄBCZASTY, WIĄŻKA PRZEWODZĄCA, SKÓRKA DOLNA, APARAT SZPARKOWY.

 miękisz palisadowy jest ustawiony tak, aby jak najwięcej światła dotarło do wewnątrz liścia. Inaczej promienie musiałyby przenikać przez wiele warstw, które mogłyby je osłabić.

 miękisz gąbczasty ma mniej chloroplastów. Odgrywa większą rolę w transpiracji i wymianie gazowej. duże przestwory umożliwiają przenikanie CO2 i H2O.

 CO2 dostaje się ze środowiska do liścia przez aparaty, których jest dużo w dolnej skórce, a mało w górnej. Zabezpiecza to przed nadmierną utratą wody.

 hydrofity – rośliny żyjące w wilgotnych warunkach. Mają cienką kutykulę lub wcale. U roślin o liściach pływających – aparaty szparkowe tylko w górnych częściach liścia.

 kserofity – suche warunki. Gruba kutykula, kilkuwarstwowe skórki, szparki w dolnej skórce w zagłębieniach.

 czynniki wpływające na rozwój fotosyntezy: światło, woda, temperatura, dwutlenek węgla, sole mineralne.

 im więcej światła, tym zwiększa się intensywność fotosyntezy, ale jeśli światła jest za dużo, to fotosynteza zaczyna być hamowana. Jest to spowodowane blokadą chlorofilu, zwiększeniem transpiracji i zamknięciem aparatów szparkowych.

 światłoznośne – potrzebują 100% światła.

 cienioznośne – potrzebują ok. 10%.

 Jeśli światło jest małe, to ogranicza fotosyntezę, a jeśli jest mocne oświetlenie, wtedy tempo zależy od stężenia CO2.

 Fotosynteza jest procesem zależnym od temperatury. Optymalna to 40o, potem intensywność spada.

 Drzewa i krzewy zrzucają liście ponieważ zamarznięte korzenie uniemożliwiłyby pobór wody i wystąpiłby brak fotosyntezy, co doprowadziłoby do suszy zimowej.

 Rośliny iglaste mogą przeprowadzić fotosyntezę w temperaturach ujemnych, dlatego nie muszą zrzucać liści na zimę.

 woda jest potrzebna do fotosyntezy, ponieważ jej brak spowodowałby zamknięcie aparatów szparkowych.

 magnez, azot – te pierwiastki są również potrzebne do fotosyntezy.

 organizmy cudzożywne – potrzebują CO2, H2O, soli mineralnych,. ale także kwasów tłuszczowych, cukrów, aminokwasów i witamin. Związki te muszą pobrać z otoczenia.

 cukry, aminokwasy, kwasy tłuszczowe, kwasy nukleinowe, witaminy – pobiera się od samożywnych. Wodę i sole mineralne – pobiera się ze środowiska.

 biofagi – odżywiają się tkankami lub organizmami. ROŚLINO-, WSZYSTKO-, MIĘSOŻERCY. Te ostatnie dzielimy na DRAPIEŻCÓW I PADLINOŻERCÓW.

 saprobionty – żywią się szczątkami organicznymi. SAPROFITY (ROZTOCZA), SAPROFAGI (DROBNE BEZKRĘGOWCE). Te ostatnie: MUŁO-, KAŁO- GLEBOZERCY.

 pasożyty – żyjące w czymś i żywiące się nim. ZEWNĘTRZNE, WEWNĘTRZNE.

 trawienie – rozpuszczenie na małe, rozpuszczalne cząstki organiczne, które komórki mogą wchłonąć.

 sposoby: w komórce - wodniczka pokarmowa, pozakomórkowo – przewód pokarmowy, jama trawienna. Parzydełkowce oba.

 gruczoły trawienne – wątroba, trzustka, ślinianki.

 roślinożercy – długi przewód pokarmowy, duże jelito ślepe, duża ilość błonnika, problem trawienny, więcej jedzenia.

 mięsożercy – krótki przewód pokarmowy, małe jelito ślepe, łatwo rozkładany, mniej jedzenia, dużo energii.

 pokarm rozproszony w wodzie – aparaty filtrujące: odnóża, fiszbiny, skrzela – zagęszczenie pokarmu

 dzioby, aparat gryzący, wole, żołądek mięśniowy, chitynowe płytki, tarki – rozdrabnianie pokarmu
 płynny pokarm – aparaty gębowe – ssący, liżący, kłująco – ssący.

 glony – wymiana gazowa całą powierzchnią plechy, rośliny lądowe – organy przeprowadzają wymianę.

 gleba – włośnik – komórka – wymiana gazowa

 brak włośników = korek z przetchlinkami

 miękisz powietrzny w korzeniach i łodygach. Duże przestwory łączące się ze sobą.

 Korzenie oddechowe – umożliwia przenikanie gazów do podziemnych części roślin.

 zdrewniałe łodygi – przetchlinki || łodygi zielone – szparki – miękisz gąbczasty

 aparat szparkowy zamknięty: powietrze suche, noc, mała wilgotność, wysoka temperatura, duże stężenie CO2. Otwarty - powietrze wilgotne, dzień, duża wilgotność, niska temperatura, małe stężenie CO2.

 wymiana gazowa przez skórę – gąbki, parzydełkowce, płazińce, pierścienic i obleńców.

 duże zwierzęta – układ krążenia (hemolimfa), owady – tchawki, zwierzęta wodne – skrzela, ryby – skrzela, zwierzęta lądowe – tchawki, płucotchawki i płuca, małże, ślimaki – rzęski pokrywający skrzela, Pajęczaki – płucotchawki, kręgowce lądowe – płuca, płazy – skóra, ptaki – worki powietrzne.

 procesy zachodzące poza komórką – pobieranie i trawienie pokarmu, transport, wymiana gazowa, wydalanie. W komórce – metabolizm, oddychanie komórkowe.

 produkty przemiany materii i energii – dwutlenek węgla, woda, mocznik, amoniak, kwas moczowy.

 woda: amoniak, wodno – lądowa: mocznik, lądowa: kwas moczowy.

 Wydalanie to usuwanie zbędnych produktów przemiany materii i energii, wody i soli mineralnych, produktów przemian azotowych (białkowych).

 osmoza – przechodzenie wody przez błony półprzepuszczalne z miejsc o stężeniu mniejszym do miejsc o stężeniu większym.

 ciśnienie osmotyczne – powstaje na granicy roztworów o różnych stężeniach.

 osmoregulacja – mechanizmy pozwalające utrzymać stałe ciśnienie osmotyczne płynów.

 homeostaza – utrzymanie stałości środowiska wewnętrznego.

 rośliny – rozmnażanie bezpłciowe: podział, zarodniki, fragmentacja, wegetatywnie; płciowo.

 budowa kwiatu: {znamię słupka, płatek korony, pręcik, słupek, zalążnia, dno kwiatowe, działka kielicha} – okwiat + szypułka.

 wiatropylność, wodopylność, przez ptaki.

 zwierzęta – rozmnażanie bezpłciowe: podział, pączkowanie, partenogeneza; płciowe: jajorodność, jajożyworodność, żyworodność.

 partenogeneza – dzieworództwo, rozwój z niezapłodnionej komórki jajowej.

 rozdzielnopłciowe, obojnacze {tasiemiec, ślimak} – samozapłodnienie [identico], zapłodnienie krzyżowe [cechy obojga rodziców]

 rozwój bezpośredni i pośredni.