Genetyka

GEN odcinek DNA zawierający informacje o budowie jednego polipeptydu.( o kolejności aminokwasów w łańcuchu polipeptydowym.)
ALLELE geny odpowiedzialne za te samą cechę. Są alternatywnymi formami jednego genu.
LOCUS miejsce genu w chromosomie
GENOTYP zespół genów danego osobnika ( lub geny odpowiedzialne za jedną cechę)
FENOTYP ogół cech osobnika ujawniających się na zewnątrz. (powstaje na skutek działania genotypu i środowiska)
GENOM podstawowy komplet informacji genetycznej (haploidalny zespół chromosomów=1n)
HAPLOIDALNOŚĆ posiadanie pojedynczego genomu, organizm haploidalny ma 1n chromosomów.
DIPLOIDALNOŚĆ posiadanie podwójnego genomu, organizm diploidalny ma 2n chromosomów. (po 2 allele każdego genu)
ZYGOTA zapłodniona komórka jajowa 2n
HOMOZYGOTA osobnik (lub pojedyncza komórka) posiadający jednakowe allele danego genu w chromosomach.
*homozygota dominująca AA
*homozygota recesywna aa
HETEROZYGOTA: Aa- osobnik posiadający dwa różne allele danego w chromosomach homologicznych.
GEN (ALLEL) DOMINUJĄCY ujawnia się fenotypowo zarówno w postaci heterozygoty jak i homozygoty
GEN (ALLEL) RECESYWNY ujawnia się na zewnątrz tylko w stanie homozygoty.
I PRAWO MENDLA prawo czystości gamet (segregacji rozstrzępienia) geny występują u osobników parami a w czasie powstawania gamet oddzielają się od siebie czyli segregują w ten sposób ze każda gameta zawiera 1 gen z każdej pary.
II PRAWO MENDLA dotyczy genów znajdujących się na chromosomach niechomologicznych.
TEORIA MORGANA materiał badawczy muszka owocowa. Główne założenia teorii *organizmy dziedziczą cechy z pokolenia na pokolenie za pomocą genów.
*geny zlokalizowane są w chromosomach w jądrze komórkowym
*geny ułożone w chromosomach w porządku liniowym w ściśle określonej kolejności.
*każdy gen zajmuje w chromosomie stałe miejsce zwane locus
*geny danego chromosomu dziedziczą się przeważnie razem i tworzą grupę genów sprzężonych
*sprzężenie ulega rozerwaniu podczas procesu crossing- over co prowadzi do rekombinacji genetycznej.
*geny dziedziczą się niezależnie czyli zgodnie z II Prawem Mendla, jeżeli położone są na 2 oddzielnych chromosomach.
U większości organizmów w kom somatycznych występuje dwie grupy chromosomów
*autosomy (chr.somatyczne)
*gonosomy (alosomy; chrom.płci)

chromosom Y jest mały (pusty genetycznie ) oprócz kilku genów warunkujących cechy płciowe nie zawiera genów decydujących o cechach somatycznych. Chromosom X jest duży zawiera wiele genów odpowiedzialnych za różne cechy.
Cechy uwarunkowane przez geny znajdujące się w chromosomie X nazywamy cechami sprzężonymi z płcią są – hemofilia, daltonizm, dystrofia mięśni.
DETERMINACJA NIEPEŁNA polega na tym że w obecności allelu a allel A nie w pełni dominuje. Potomstwo dwóch pośrednio ubarwionych roślin wykazuje rozstrzępienie w stosunku 1:2:1
ALLELE WIELOKROTNE są to liczne odmiany tego samego genu funkcjonujące w populacji, zajmują to samo locus w chromosomie.
U człowieka uwarunkowaną cechą przez allele wielokrotne są grupy krwi. Za grupę krwi odpowiedzialne są trzy allele występujące w populacji ludzkiej. (A, B, i0) WSPÓŁDZIAŁANIE NIE ALLELICZNE
Geny zawsze dziedziczą się jako jednostki, ale pewne ich cechy mogą być wynikiem złożonego współdziałania. Geny dopełniające się są to dwie pary niezależnie dziedziczących się genów współdziałających w ten sam sposób że nawet gen dominujący nie przejawi się na zewnątrz o ile jednocześnie nie wystąpi odpowiedni gen drugiej pary.