Rozwój psychiczny i fizyczny

Kiedy ma się lat dwadzieścia lub trzydzieści świat rysuje się nad wyraz kolorowo. Siła, zdrowie, witalność pozwalają kreślić bogate plany i realizować najskrytsze marzenia. Nie trzeba się przemęczać by zachować atrakcyjne ciało i ładnie zbudowaną sylwetkę, gdyż od natury otrzymujemy to najczęściej - gratis.
Zbliżając się jednak do czterdziestki, okres "promocji" powoli dobiega końca i niestety za wszystkie ekskluzywne dodatki, organizm każe sobie słono płacić. Ci, co przywykli do wygody i nie zamierzają w nic inwestować, w życiu zawodowym i prywatnym najczęściej ponoszą porażkę.
Kiedy większość mężczyzn po czterdziestym roku życia wznosi się na szczyty swej kariery zawodowej, jak na przekór zaczynają pojawiać się pierwsze problemy ze zdrowiem, kondycją i ogólnym samopoczuciem. Z początku nic szczególnego, trochę słabsza kondycja, zmienność nastroju, większa nerwowość, zrzędliwość i drobiazgowość. Jednak z upływem lat organizm coraz wyraźniej daje znać o sobie. Sylwetka traci sprężystość, skóra jędrność, mięśnie zaczynają wiotczeć a na ich miejsce pojawiają się spore ilości tłuszczu. I jak tu tryskać humorem czy uśmiechem, kiedy coraz częściej strzyka w krzyżu i kolanach, zwisa brzuszek, kołata serce i co chwila coś się nadweręży. Fizyczna degeneracja organizmu pociąga za sobą szereg zmian psychicznych i emocjonalnych. Mężczyźni tracą pewność siebie, nie widza perspektyw, popadają w depresje, uzależnienia, staja się niezwykle wrażliwi, markotni i obraźliwi. Krótkowzroczność i męska ambicja nie pozwala jednak przyznać się do odmiennych zachowań, dlatego tez rzadko korzystają z pomocy lekarza czy psychologa. Próbując udowadniać swoją niesłabnącą charyzmę, siłę i pewność siebie odwiedzają sale ćwiczeń i gabinety kosmetyczne, farbują włosy, używają kremów na zmarszczki, kupują drogie samochody i wikłają się w kłopotliwe romanse z nastolatkami.
Jednak prawdziwe załamanie widać dopiero wówczas, kiedy zaczynają pojawiać się pierwsze problemy z potencją i nadchodzi seksualna niemoc. Dla wielu mężczyzn utrata lub zmniejszenie sprawności seksualnej oznacza prawdziwa katastrofę życiową, w oczach innych czują się upokorzeni i małowartościowi. Niemożność sprawdzenia się w roli namiętnego kochanka prowadzi do odczuć lękowych, trudności w nawiązywaniu kontaktów i poważnych problemów małżeńskich.
Częstość występowania "andropauzy" w populacji mężczyzn w większym stopniu zależy od ich ogólnego stanu zdrowia niż od wieku. Palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, nieprawidłowe odżywianie, niewłaściwy tryb życia, genetycznie zaprogramowany proces przedwczesnego starzenia się oraz towarzyszące choroby sprzyjają występowaniu "andropauzy". I tak 40% populacji mężczyzn w wieku 55-65 lat ma nadciśnienie tętnicze, a 30% hipercholesterolemię. W wieku 75-80 lat 26% mężczyzn przebyło zawał serca, 10% ma jawną cukrzycę, 25% zaburzenia tolerancji glukozy, 18% chorobę Alzheimera, a 44% przerost gruczołu krokowego.
Zapewne przyczyn andropauzy należy upatrywać w różnorodnych czynnikach psychicznych i fizycznych, jednak najbardziej istotną rolę w jej przebiegu odgrywa zmniejszający się z wiekiem poziom męskiego hormonu - testosteronu. U młodych chłopców jego ilość w organizmie jest niewielka, dopiero u nastolatków gwałtownie wzrasta i utrzymuje się na zwiększonym poziomie do ok. 35 roku życia, po czym znów się obniża. Po pięćdziesiątce ilość testosteronu w porównaniu z wiekiem młodzieńczym może zmniejszyć się nawet o połowę. U niektórych mężczyzn proces ten następuje gwałtownie, u innych z kolei przebiega stopniowo, latami, nie powodując nagłych objawów. Testosteron ma ogromne znaczenie dla sprawności fizycznej, budowy ciała, męskich cech psychicznych i popędu seksualnego. Przyczynia się do wzrostu masy mięśniowej, kości, redukuje zbędną tkankę tłuszczową, oraz odgrywa rolę w magazynowaniu glikogenu i fosfokreatyny - głównych źródeł energii dla pracy mięśni. Osłabia także niekorzystne działanie kortyzolu - hormonu odpowiedzialnego za niszczenie białkowych składników tkanek, oraz zmniejszającego wydzielanie hormonów sterujących funkcjonowaniem jąder, co doprowadzić może do zmniejszenia popędu seksualnego i zaburzeń w produkcji spermy. Jak się okazuje, u mężczyzn w okresie andropauzy, zmniejszony poziom testosteronu może być również związany z pogarszającym się nastrojem i samopoczuciem. Zaobserwowano, iż świadomość sukcesu, uczucie szczęścia i pewności siebie sprzyja wzrostowi tego hormonu we krwi, natomiast stany smutku, lęków, depresji i porażki, wyraźnie go obniżają. Potwierdzeniem tego może być przykład kilkudziesięciu zakładników amerykańskich przetrzymywanych w niewoli w Iranie. Gdy w 1980 r niespodziewanie uzyskali wolność, poziom testosteronu w ich organizmach wzrósł prawie o 500%!

Andropauza (gr. andros = mężczyzna, człowiek; gr. pausis, łac. pausa = przerwa) - w ujęciu biopsychospołecznym definiowana jako okres w życiu mężczyzny (najczęściej po 50 r.ż.), zapowiadający zbliżające się wejście w okres starości z początkiem wystąpienia szeregu dolegliwości w różnych sferach funkcjonowania jednostki, zarówno somatycznej, psychologicznej jak i seksualnej o podłożu wielonarządowych zmian w organizmie, w tym zmian hormonalnych, wywołanych starzeniem się.
Sam termin andropauza bywa często negowany, gdyż nie eksponuje właściwego charakteru zachodzących zmian biologicznych. U mężczyzn nie dochodzi, jak to ma miejsce u kobiet (menopauza, klimakterium), do nieodwracalnego zatrzymania funkcji hormonalnych czy reprodukcyjnych, zostają one jedynie upośledzone czy obniżone. Określenie "andropauza" przyjęło się jednak powszechnie i przydatne jest jako pewnego rodzaju skrót myślowy. Inne używane nazwy dla tego okresu to: wiropauza, męskie klimakterium, andropenia, częściowy niedobór androgenów u starzejących się mężczyzn - PADAM (partial androgen deficiency in the aging male), męska andropauza, SLOH(symptomatic late-onset hypogonadism).
Przy diagnozowaniu andropauzy należy pamiętać, że status hormonalny nie jest jedynym i wystarczającym czynnikiem pozwalającym zakwalifikować mężczyzn do grupy osób doświadczających andropauzy. Zmiany w układzie endokrynnym (przede wszystkim niedobór androgenów) oraz inne zmiany biochemiczne w organizmie starzejącego się mężczyzny wraz z obecnością oznak i objawów psychofizycznych pozwalają dopiero na diagnozę andropauzy.

Jak często występuje andropauza?

Okazuje się, że andropauza nie jest procesem występującym u wszystkich mężczyzn. Powyżej 60. roku życia zmniejszenie się stężenia testosteronu stwierdzono u 11% mężczyzn w rolniczych regionach Australii, u 22% mężczyzn w Belgii i u 36% w USA. Istotny spadek stężenia testosteronu dotyczy 25-30% mężczyzn w podeszłym wieku.
Jak się wydaje, częstość występowania andropauzy w populacji mężczyzn, w większym stopniu zależy od ich ogólnego stanu zdrowia niż od wieku. Występowaniu tego zjawiska sprzyjać mają - niewłaściwy tryb życia, nieprawidłowe odżywianie, palenie tytoniu, choroby towarzyszące (np. nadciśnienie, cukrzyca, choroba wieńcowa, podwyższony poziom cholesterolu, przerost gruczołu krokowego, choroba Alzheimera), nadużywanie alkoholu wreszcie genetycznie zaprogramowany proces przedwczesnego starzenia się.

Można przyjąć, że objawami andropauzy dotkniętych jest:
- 10 - 20 % mężczyzn w wieku pomiędzy 50. a 60. rokiem życia,
- 20 - 30 % mężczyzn pomiędzy 60. a 70. rokiem życia,
- 30 - 40 % mężczyzn w ósmej dekadzie życia oraz
- 40 - 50 % mężczyzn po 80. roku życia.


Spadek poziomu męskich hormonów u mężczyzn po 55 roku życia jest zjawiskiem powszechnym i wielu z nich doskonale przystosowuje się do nowej sytuacji. Jednakże istnieje pewna grupa mężczyzn, którzy w tym okresie odczuwają szereg przykrych dolegliwości andropauzy.

Zmiany w układzie endokrynnym

U mężczyzn z upływem lat dochodzi do stopniowego spadku stężenia niektórych hormonów, głównie hormonów płciowych androgenów i estrogenów a także hormonu wzrostu i melatoniny. Spowodowane jest to przez wielonarządowe starzenie się organizmu dające między innymi wyraz w pogorszeniu funkcjonowania osi podwzgórze-przysadka-jądra (zmiany zarówno w ośrodkach endokrynnych, zawiadujących obwodowymi gruczołami wewnątrzwydzielniczymi jak i w samych gruczołach obwodowych).
Prawidłowa gospodarka hormonalna i stopień andropenii są uwarunkowane wiloma czynnikami. Najczęściej podkreślana jest rola, jaką odgrywają predyspozycje genetyczne, nie pomijając równocześnie czynników psychospołecznych i socjoekonomicznych, w tym trybu życia, nałogów, diety, wpływów środowiskowych, aktywności fizycznej czy obecności innych schorzeń.
Największe spadki w stężeniu notuje się wśród hormonów:
testosteronu
dehydroepiandrosteronu (DHEA)
estradiolu
estronu
somatotropiny (hormonu wzrostu - GH)
malatoniny



Objawy andropauzy:
fizykalne (somatyczne) :
dolegliwości bólowe
ogólne osłabienie fizyczne organizmu
zaburzenia snu
zaburzenia apetytu

psychologiczne (psychiczne) :
kłopoty z pamięcią i koncentracją uwagi
zwiekszona drażliwość
odczuwanie niepokoju i lęku
obniżenie nastroju i zadowolenia z życia

naczynioruchowe (wazomotoryczne) :
nadmierna potliwość
uderzenia gorąca
palpitacje serca

seksualne :
problemy z erekcją
brak odczuwania podniecenia
spadek pożadania seksualnego
obiżenie zadowolenia z życia seksualnego

objawy typowych zmian fizycznych :
zmniejszenie masy mięsniowej o 25%
zwiększenie się tłuszczu trzewnego o 10-15kg.
zmniejszenie się masy kostnej (osteopenia)
wzrost insulinoodporności (stany przedukrzycowe)
nadciśnienie tętnicze
zmiany w grubości skóry i w obrębie owłosienia - przerzedzenie

Jak wstępnie rozpoznać zespół andropauzy?

Do rozpoznania objawów stosuje się najczęsciej kilka kwestionariuszy i badań - metody samoopisu - są to:

· Kwestionariusz niedomogi androgennej starzejących się mężczyzn (Androgen Deficiency in Aging Male >>ADAM<< questionnaire), stworzony przez J.E. Morleya
· Skala objawów starzejącego się mężczyzny (AMS - The Aging Males' Symptoms Scale), opracowana przez L.A.J Heinemanna
· Test samooceny
· badanie andrologiczne i urologiczne
· określenie poziomu hormonów - testosteronu, estradiolu, LH, FSH, białka wiążącego hormony płciowe - SHBG (Sex Hormone Binding Globulin)
· dokładny wywiad lekarski


kwestionariusz Morleya, w którym pacjent odpowiada na następujące pytania:

1. Czy obserwuje Pan spadek popędu płciowego?
2. Czy odczuwa Pan brak energii?
3. Czy obserwuje Pan spadek siły mięśniowej lub obniżenie odporności na wysiłek fizyczny?
4. Czy odnotował Pan spadek zadowolenia z życia?
5. Czy obniżył się Pana wzrost?
6. Czy jest Pan smutny i/lub w złym humorze?
7. Czy wzwody członka są słabsze?
8. Czy zauważył Pan ostatnio obniżenie aktywności ruchowej?
9. Czy chce się Panu spać po obfitym posiłku (obiedzie)?
10. Czy miał Pan ostatnio trudności w wykonywaniu pracy zawodowej?


Odpowiedź "TAK" na pytania 1 - 7 lub na trzy inne, pozwala podejrzewać zespół andropauzy.





ROZWÓJ FIZYCZNY

Zarówno wydzielanie testosteronu jak i jego poziom w organizmie może być modyfikowany za pomocą metod niepowodujących brutalnej ingerencji w dynamikę wewnątrzustrojowych przemian hormonalnych, jak choćby ćwiczenia fizyczne czy odpowiedni sposób odżywiania.

Stężenie testosteronu we krwi zwiększa się wyraźnie podczas wykonywania ćwiczeń krótszych, ale bardziej intensywnych, natomiast wysiłki długotrwałe o charakterze umiarkowanym, nie powodują wzrostu poziomu tego hormonu we krwi, a nawet mogą go obniżać. Jak się okazuje najkorzystniejszą formą ruchu są ćwiczenia siłowe z obciążeniem, pozwalające utrzymać zwiększony poziom testosteronu jeszcze na długo po ich zakończeniu. W efekcie intensywnej pracy mięśniowej, dochodzi do zagęszczenia krwi i zmniejszenia tempa wydalania testosteronu przez wątrobę, dzięki czemu jego podwyższony poziom może utrzymywać się w ustroju przez dłuższy czas. Natomiast w przypadku wysiłków zbyt długotrwałych, w organizmie zwiększa się ilość hormonu - kortyzolu hamującego wydzielanie testosteronu i przyczyniającego się do nasilonego rozpadu białek mięśniowych. Stwierdzono, że u sportowców uprawiających dyscypliny wytrzymałościowe jak kolarstwo, biegi długodystansowe poziom testosteronu jest niższy niż u osób nietrenujących, bądź trenujących siłowo. Zatem najlepszym lekarstwem na zwiększenie wydzielania testosteronu u panów po czterdziestce mogą okazać się regularne treningi na siłowni, jednak ze względu na możliwość występowania w tym wieku pewnych zagrożeń zdrowotnych decyzja o uprawianiu ćwiczeń z obciążeniem powinna być poprzedzona konsultacja lekarską. Oczywiście skuteczność treningów siłowych zależy również od ustalenia odpowiedniego harmonogramu ćwiczeń oraz doboru ich intensywności i częstotliwości, gdyż nieumiejętne ich wykonywanie może doprowadzić do przetrenowania lub bolesnych kontuzji. Trenując, należy także zwracać uwagę na panujące warunki otoczenia, bowiem wykonywanie intensywnych wysiłków np. w zbyt dużym upale może prowadzić do zwiększenia kortyzolu we krwi i nasilenia reakcji katabolicznych w ustroju. Podczas zmagań na siłowni warto mieć przy sobie tzw. napój izotoniczny, który zapobiega spadkowi poziomu cukru we krwi. Treningowa hipoglikemia prowadzi bowiem do wzrostu stężenia kortyzolu, obniżenia poziomu testosteronu i nasilenia rozkładu aminokwasów białek mięśniowych. Należy także pamiętać, aby ustalić odpowiednią porę wykonywania ćwiczeń siłowych, tak aby poziom testosteronu miał możliwość utrzymywania się na zwiększonym poziomie przez okrągły dzień. W normalnych warunkach wydzielanie tego hormonu wzmagane jest we wczesnych godzinach rannych, kiedy organizm rozbudza się po okresie nocnego odpoczynku ( dowodem jest poranny wzwód członka), dlatego treningi we wczesnych godzinach rannych wydają się zbyteczne. Z kolei w miarę upływu dnia poziom testosteronu zaczyna spadać, a proces ten nasilać może dodatkowo stres towarzyszący pracy i codziennym obowiązkom. Dlatego najlepsza formą rozładowania napięć i uaktywnienia niezbędnych hormonów będzie zaplanowanie ćwiczeń w godzinach południowych, najlepiej między godziną 17.00 a 18.00, co między innymi powinno zaowocować zwiększoną potencją w godzinach wieczornych.
Ćwiczenia siłowe powodują natychmiastowe wzmocnienie organizmu. W ciągu pierwszych kilku miesięcy systematycznych treningów można zaobserwować nawet kilkukrotny wzrost siły oraz znaczne powiększenie masy mięśniowej przy jednoczesnym uszczupleniu zasobów zbędnego tłuszczu, szczególnie w okolicy brzucha i górnej połowy ciała. Im więcej człowiek posiada mięsni tym jego organizm szybciej spala kalorie, bowiem główne piece energetyczne organizmu (mitochondria) odpowiedzialne za utylizację składników pokarmowych zlokalizowane są w komórkach mięśniowych.


Wraz z wiekiem pogarsza się wrażliwość komórek mięśniowych na insulinę - hormonu obniżającego poziom cukru we krwi - w konsekwencji czego glukoza w nadmiarze gromadzi się w krwiobiegu prowadząc do hiperglikemii i cukrzycy. Jak się okazuje trening siłowy prowadzi do zadziwiającej poprawy gospodarki węglowodanowej, gdyż po zakończeniu pracy mięśniowej glukoza przenika do wnętrza komórek bez pomocy insuliny - jest to praktycznie jedyna taka możliwość. Jednocześnie tkanka mięśniowa staje się na ten hormon bardziej wrażliwa. Silnemu uaktywnieniu ulegają również enzymy, odpowiedzialne za tworzenie zapasów glukozy w mięśniach, dzięki czemu mogą być one lepiej "odżywione", a cały ten efekt utrzymuje się do 48 godzin po skończonym wysiłku. Stwierdzono, że przerwanie ćwiczeń na okres 3-5 dni powoduje u osób chorych na cukrzyce ponowny efekt hiperglikemii, dlatego zachowanie korzyści płynących z ćwiczeń siłowych wymaga stałego ich kontynuowania z częstotliwością co najmniej 2-3 razy w tygodniu. Wraz ze wzrostem masy mięśniowej organizm musi wytwarzać także silniejsze zaczepy łączące mięśnie z kośćmi, dzięki czemu następuje wyraźne wzmocnienie ścięgien i stawów. Również układ kostny udoskonala swoja wewnętrzną strukturę aby utrzymać coraz większe napory, dlatego mężczyźni uprawiający ćwiczenia kulturystyczne rzadziej chorują na osteoporozę czy reumatoidalne zapalenie stawów.

Pewnym uproszczeniem było by jednak skupianie się tylko i wyłącznie na treningach siłowych, chociaż bez wątpienia, ich pozytywny wpływ na organizm jest olbrzymi. Rosnąca niedyspozycja psychofizyczna w andropauzie wymaga także działań mających na celu poprawienie ogólnej wydolności organizmu, zmniejszenia masy tłuszczowej ciała i usprawnienie pracy układu sercowo-naczyniowego - a to z kolei zapewniają wysiłki o charakterze wytrzymałościowym jak: jazda na rowerze, spacery marszobiegi, pływanie, itp. Dzięki odpowiedniej porcji systematycznych ćwiczeń aerobowych w niewiarygodny sposób wzrasta wytrzymałość i witalność organizmu. Codzienne obowiązki, praca fizyczna i umysłowa zaczynają sprawiać coraz mniej trudności, a wiele schorzeń, które niegdyś powodowały kłopoty i narzucały ograniczenia znikają jak mydlane bańki i przechodzą w zapomnienie. Umiarkowane wysiłki aerobowe stanowią więc klucz do fantastycznego wyglądu, zdrowia i samopoczucia, dzięki nim po prostu na nowo chce się żyć!

Mężczyźni wkraczający w okres andropauzy powinni częściej korzystać z wysiłków na świeżym powietrzu, dzięki którym wyraźnie poprawia się wydolność serca, naczyń krwionośnych, układu oddechowego, żwawiej poruszają się hormony i enzymy, i co najważniejsze - w niezwykle szybkim tempie zniknie tkanka tłuszczowa z okolic brzucha i górnej połowy ciała. Wysiłki aerobowe pomagają także uwolnić organizmowi - endorfiny - substancje działające antydepresyjnie, wywołujące uczucie szczęścia, spokoju i wyciszenia.

Należy jednak pamiętać, że wysiłki wytrzymałościowe powinny być zawsze wykonywane w umiarkowanym i jednostajnym tempie przynajmniej przez 20 min. i nie rzadziej niż 4-5 razy w tygodniu, w przeciwnym razie nie wiele będzie z nich korzyści. Nie ma sensu przesadzać z ich intensywnością lub długością, gdyż większość panów po czterdziestce cierpi na schorzenia układu sercowo-naczyniowego, więc zbytnia nadgorliwość jest niewskazana. Najlepiej zacząć od zwykłych marszów, a następnie ich intensywność sukcesywnie zwiększać, pamiętając przy tym aby tętno nie przekraczało wartości 110 -120 uderzeń na minutę.
Jak na razie nie wynaleziono nic sensowniejszego na przełamywanie męskiej niedyspozycji w okresie przekwitania jak wysiłek fizyczny, który okazuje się najskuteczniejszym lekiem chroniącym organizm przed fizyczną i umysłową degeneracją.
ROZWÓJ PSYCHICZNY


ZMIANY FIZYCZNE:

- regresywne zmiany
- układ krążenia, twardnieją tętnice, gorzej funkcjonuje serce
- układ oddechowy
- wolniejsze przekazywanie impulsów nerwowych
- maleje liczba włókien mięśniowych, obniża się siła, szybkość ruchów, pogarsza się koordynacja i gibkość
- ale dzięki właściwej aktywności ruchowej można zmniejszyć tempo tego regresu
- stopniowe wygasanie funkcji hormonalnej – wiąże się ze zmęczeniem, uderzeniami gorąca, bezsennością oraz chwiejnością emocjonalną, depresją
- kompensacja deficytów

FUNKCJE POZNAWCZE:

ZMYSŁY
- pogarsza się refleks – wydłuża czas reakcji
- gorzej widzimy szczególnie przy złym świetle – gorsza zdolność akomodacji soczewki
- gorzej słyszymy – szczególnie wysokie dźwięki
- maleje liczba kubków smakowych
- zachowujemy dobrą orientację w terenie

UWAGA
- gorzej funkcjonuje
- jest mniej podzielna

PAMIĘĆ
- niewielkie pogorszenie
- bardziej wyraźne w przypadku pamięci mechanicznej
- zarówno przy kodowaniu i odkodowywaniu (bardziej)

POZIOM INTELEKTUALNY
Osłabia się umiejętność operowania na materiale abstrakcyjnym, natomiast rozwija się umiejętność rozwiązywania rzeczywistych problemów zawodowych i osobistych w porównaniem do osób młodszych.
Krytycyzm i sceptycyzm wobec własnej wiedzy pozwala na rozszerzenie horyzontów myślowych. Umysł dojrzały łatwiej ogarnia napotkane w życiu sprzeczności.
- inteligencja skrystalizowana (wiedza+umiejętności) wyniki utrzymują się na poziomie
- pogorszenie wyników w testach inteligencji płynnej (zależnej od pracy naszego mózgu – od szybkości)
- z wiekiem coraz więcej czasu potrzeba na rozwiązanie zadania, a ponadto ludzie stają się z wiekiem bardziej refleksyjni
- długo mamy możliwości rozwijania intelektualnego nawet do późnej dorosłości ale jest to bardziej pragmatyczne



MYŚLENIE
postformalne (→ wczesna dorosłość)
mądrość – wiedza odnosząca się do ważnych dla każdego człowieka kwestii, problemów i zadań życiowych składających się na tzw. Pragmatykę życia; wiedza ta tworzy się i ugruntowuje w oparciu o wzrastające wraz z wiekiem doświadczenie w ich rozwiązywaniu
o wyraża się w tych dziedzinach aktywności umysłowej, które są wyrazem indywidualizacji rozwoju
o wymaga długotrwałego, obejmującego wiele lat treningu
o dużo życiowych doświadczeń pozwala na dobre rozwiązywanie życiowych problemów
o człowiek wykorzystuje przy tym:
o wiedze faktualno – proceduralną
o wiedzę ewaluatywną ( wiedze o znaczeniu, człowiek wie co tak naprawdę ma wartość)
o człowiek dorosły – większa tolerancja niepewności – człowiek jest coraz bardziej skłonny przyznać że jedno rozwiązanie może być z jednej strony lepsze a drugie z innej

PRACA ZAWODOWA
- optymalna pozycja zawodowa
- może łączyć się z autorytetem, władza, pozycją
- największa satysfakcja zawodowa
- czasami wiąże się to z dużym stresem
- wypalenie zawodowe – szczególnie w pracy służb społecznych, częściej dotyka tych, którzy w młodości bardzo się angażowali
- wyczerpanie emocjonalne – na początku – poczucie że nie jest się w stanie tej pracy już wykonywać
- często wtedy pojawiają się objawy somatyczne (np. bezsenność), wtedy jedynym sposobem jest zmiana charakteru pracy
- czasami człowiek ma silne poczucie niedoceniania

UTRATA PRACY
o w każdym okresie jest dotkliwa
o ale w tym najbardziej:
o po 1 spada się zwykle z wysokiego szczebla, z przez lata wypracowywanej pozycji
o po 2 możliwości znalezienia pracy w tym wieku są bardzo ograniczone
o po 3 możliwości przekwalifikowania pracy w tym wieku zanikają powoli
o w pracy człowiek w tym wieku osiąga status eksperta, mistrza – wykonuje wiele czynności w sposób automatyczny co pozwala mu kompensować ubytki poznawcze, ponieważ czynności są bardzo dobrze utrwalone


RODZINA

- dorastają dzieci
- wymaga to zmian charakteru reakcji, autonomia dziecka
- zmiana charakteru podejścia do swoich starzejących się rodziców- zmiana reakcji – opieka nad rodzicami
- puste gniazdo – zmiana, w przypadku kobiet jest to bardzo trudny okres (szczególnie tych niepracujących) ale dla niektórych kobiet jest to okres wyzwolenia, zaczynają wtedy myśleć bardziej o sobie; w przypadku kobiet aktywnych zawodowa zmiana ta jest mniejsza
- wyprowadzenie się dzieci z domu jest także sprawdzianem dla rodziców, dla ich małżeństwa, tego co ich rzeczywiście łączy
- jeżeli więź małżeńska jest rzeczywista to jest to bardzo dobry okres
- buduje wtedy ich reakcję
- ale kiesy łączyły ich tylko dzieci teraz mogą nastąpić konflikty małżeńskie prowadzące nawet do rozwodu
- nie wolno pozwolić babciom stać się mami własnych dzieci
- dziadkowie – zdarza się jeśli nie mieli czasu dla dzieci że na emeryturze opiekują się wnukami doskonale, spełniają się (szczególnie mężczyźni)


ROZWÓJ OSOBOWOŚCI
Zarówno kobiety jak i męszczyżni po 50 rokiu życia wykazują inne cechy osobowości niż osoby nieco młodsze np. młodszy dorosły męższczyzna wykazuje zainteresowanie własną siłą i wydolnością, pracą, władzą nad otoczeniem. Mężczyźni starsi bardziej zainteresowani są problemami wspólnoty. Starsze kobiety natomiast stają się bardziej autokratyczne. Uwagę koncentrują głównie na sobie.
Zmiany te spowodowane są głównie wychodzeniem z ról przypisanych kulturowo. Z procesem starzenia związane są stereotypy społeczne (dziadyga-staruszek)
- autonomia
- koniec fazy indywidualizacji
- wewnętrzna integracja
- człowiek coraz lepiej zna swoją wartość i coraz lepiej siebie akceptuje kryzys środka życia
- może się zdarzyć ale nie musi
- człowiek w tym okresie konfrontuje się z własną śmiertelnością
- w okolicach 40 r. ż. zmienia się perspektywa myślenia („ więcej za nami niż prawdopodobnie przed nami”)
- ma poczucie że trudno jest już cokolwiek zacząć od nowa
- jest to także okres bilansu życiowego
- chwieje się poczucie sensu własnego życia

Peck:
- mówi że należy z czasem dokonywać przewartościowania:
o np. w tym wieku powinniśmy bardziej cenić mądrość niż atrakcyjność ( zazwyczaj kobiety znoszą gorzej spadek atrakcyjności)
o bardziej powinniśmy cenić związek duchowy niż fizyczny
- pomoże człowiekowi utrzymanie emocjonalnej giętkości – człowiek młody dorosły akceptuje emocje w kontaktach z wybranymi osobami natomiast później musimy nauczyć się nauczyć się zaangażowania (bo np. umierają krewni)
- giętkość umysłowa – przeciwna do tego co się na starość dzieje

Gould
- twierdzi że w tym okresie trzeba zanegować irracjonalne przekonania, np. :
o bezpieczeństwo może trwać wiecznie
o śmierć nie może się zdarzyć mi ani moim bliskim
o nie możliwe jest życie bez partnera


Erikson:
- nazywa ten okres produktywność (generatywność) – stagnacja
- okres, w którym człowiek realizuje się poprzez to że tworzy, że jest produktywny(np. dzieci, produkty, idee)
- silna potrzeba dzielenia się z innymi swoimi umiejętnościami, zdolnościami
- jeśli człowiek nie tworzy grozi mu stagnacja co prowadzi do zubożenia duchowego, ma poczucie pustki



Bibliografia:
Marek Mędraś, Leszek Bablok, Andropauza, PZWL 2004
Autor: Dariusz Szukała Promotor zdrowia, specjalista ds. żywienia Źródło: Agencja Promocji Zdrowia www.apz.pl
http://www.gsk.com.pl/obszary_dzialalnosci/index.php?id=703
http://www.po40.pl/index.php?ids=Co_to_jest_andropauza&print=1
http://www.resmedica.pl/zdart3018.html
M.Dalka