Kierowanie autorytatywne pracą ucznia.

KIEROWANIE AUTRORYTATYWNE PRACĄ UCZNIA.

Na samym początku chcieliśmy zaznaczyć, że system autorytatywny tj. oparty na bezwzględnym posłuszeństwie ( wg. Słownika języka polskiego PWN ) - nazywany później będzie systemem autorytarnym.

W Polskiej szkole został zapoczątkowany proces "czynienia kreatywnym" zawodu nauczyciela. Przymus rozwijania nowych wartości i postaw życiowych, nowej świadomości, nowych form organizowania zajęć powoli wypiera tradycyjny sposób wychowania.

Według Wragg'a występuje kilka szczególnych przypadków zachowań nauczyciela względem uczniów, jednak nie wytyczają one konkretnych kryteriów, które pozwolą zamknąć nauczyciela w schemacie danej postawy. Nauczyciele mogą oscylować pomiędzy różnymi stylami kierowania klasą - zależnie od tego, co wymaga od nich zaistniała sytuacja. Jedną z postaw, o której wspomina Wragg jest postawa autorytarna.

Dotychczas nauczyciel, okazywał zdecydowaną postawę dominującą względem ucznia. Podrzędna pozycja ucznia minimalizowała przejawy jego aktywności. Nauczyciel zaś zajmował stanowisko kierownicze, a do jego obowiązków należało utrzymanie ładu, dyscypliny i porządku w szkole czy klasie szkolnej. Podejmuje decyzje i wydaje polecenia według ściśle określonego wcześniej harmonogramu, uwzględniając hierarchiczny podział na role. Owe uprzedmiotowienie ucznia uzasadnione jest posiadaniem przez nauczyciela większego doświadczenia w dziedzinie, której naucza oraz jego zdecydowanie większą wiedzą.

Taki tradycyjny styl nauczania, został już rozpowszechniony na przełomie XIX i XX wieku i od tego czasu zdążył pozyskać sobie licznych przeciwników pośród pedagogów z całego świata. Robert Dottrens - pedagog szwajcarski o szkole tradycyjnej twierdził, iż pod względem wychowawczym cechuje ją autorytatywizm, któremu dziecko musi się bezwzględnie podporządkować. Dorosły, nauczyciel rozkazuje a dziecko - uczeń musi słuchać, poddając się całkowicie narzucanym mu wzorcom. Nauczyciel naucza i kieruje, zaś jego uczniowie przysłuchują się, powtarzają, uczą się na pamięć. Wychowanie i kształcenie uważa się za procesy długotrwałe, systematyczne, które jednak nie muszą nawiązywać ani do potrzeb, ani do zainteresowań uczniów. W takim procesie dydaktycznym nauczyciel systematycznie sprawdza osiągnięcia uczniów każdego dnia, niedopuszczając do pojawienia się zaległości. Celem wysiłków wychowawczych jest nie tyle zindywidualizowany rozwój zdolności i zainteresowań poznawczych uczniów, co raczej przekazywanie im suchych wiadomości. Dottrens stwierdza ponadto, że do niedawna istniały szkoły, które propagowały tradycyjny pogląd, który głosił, że głównym celem pracy nauczyciela jest poprostu przekazywanie uczniom wiadomości. Związki pomiędzy nauczycielem a uczniem w takiego typu szkołach tradycyjnych opisał Jan Herbart - niemiecki filozof, psycholog i pedagog. Analizując dorobek takich nauk pomocniczych jak etyka i psychologia, oraz bazujac na dorobku teoretycznym innych pedagogów próbował opracować "naukowy system pedagogiki". Można powiedzieć, że jest on ojcem systemu panującego w szkole tradycyjnej, system ten jest określany, od jego nazwiska "systemem herbartowskim".

Według Herbarta - najwyższym celem wychowania jest kształcenie moralne, silnych charakterów. Ludzie o takich właśnie charakterach kierują się w swym postępowaniu następującymi ideami moralnymi, które razem wzięte określają ideał osobowości. Wyróżniamy następujące idee:

• idea doskonałości (wyznacza kierunek, zakres i siłę dążeń jednostki)
• idea życzliwości (pozwala uzgadniać i podporządkowywać własną wolę, woli innych)
• idea prawa (zapobiega narastaniu konfliktów powstających w wyniku rozbieżności między sprzecznymi dążeniami i pragnieniami jednostek)
• idea słuszności (nakłada na jednoskę obowiązek zadośćuczynienia, przykrościom i krzywdom wyrządzonym innym jednostką)
• idea wewnętrznej wolności ( zapewnia zgodność woli danej jednostki z jej pragnieniami, przekonaniami .


Ukształtowaniu moralnie silnych charakterów służą u Herbarta, następujące zabiegi i środki:

• kierowanie* dziećmi i młodzieżą
• karność* i ściśle z nią związane nauczanie

Kierowanie - to stałe "zatrudnianie" dzieci, organizowanie dla nich zajęć, pielęgnowanie ich fizycznego rozwoju, wdrażanie do porządku.

Karność - to konieczny warunek realizacji najwyższego celu wychowania, tzn. ukształtowanie u wychowanka "moralności opartej na silnym charakterze". Dla utrzymania karności zaleca się stosowanie różnych metod i środków, wśród których ważną rolę spełniają: rygorystyczne zakazy polecenia a nawet kary cielesne, wymierzane jednak ostrożnie i z umiarem.

Duże znaczenie dla formowania silnych charakterów u dzieci i młodzieży ma nauczanie wychowujące*

Nauczanie wychowujące - polega nie tyle na przekazywaniu wiedzy uczniom, co raczej na wiązaniu, łączeniu tej wiedzy z rozwojem ich uczuć i woli.

Według Herbarta chcąc wywołać u dziecka określone przeżycia uczuciowe lub umysłowe należy oddziaływać na jego wyobrażenia, wzbogacać jego jego potencjał apercepcyjny*

Apercepcyja* - termin filozoficzny oznaczający postrzeganie samego siebie, świadomość samego siebie, postrzeganie przez umysł jego własnych stanów. Leibniz odróżniał percepcję – przedstawianie sobie rzeczy – od aperpcepcji, która oznacza zdawanie sobie sprawy z tego przedstawiania. Krok dalej uczynił Kant, który odróżnił apercepcję empiryczną, czyli introspekcję od transcendentalnej jedności apercepcji, czyli warunku umożliwiającego samo doświadczanie.

Stąd też nauczanie uznaje Herbart za podstawowy składnik służący kształceniu charakteru, a tworzenie bogatej sieci różnorodnych skojarzeń za czynnik decydujący o walorach wychowawczych pracy dydaktycznej.

Efektywność nauczania zależy od racjonalnego rozłożenia treści, którą uczniowie mają sobie przyswoić, na powiązane ze sobą części, a także od jego toku. Opanowywanie tych treści jest najskuteczniejsze wtedy, gdy uczniowie przechodzą kolejno od etapu zgłębiania, w którym dane wyobrażenie wydziela się jasno i wyraźnie spośród innych, do etapu ogarniania, dzięki któremu możliwe staje się tworzenie określonych całości z już zgłębionych wyobrażeń.
W każdym z wymienionych etapów Herbart wyróżnił dwa stadia : spoczynku i ruchu. Stąd też powstał schemat stopni przyswajania. Herbart każdemu stopniowi przyswajania przyporządkował odpowiedni stopień nauczania : jasność, kojarzenie, system, metoda. Stopnie te miały wyznaczyć tok nauczania wszelkich przedmiotów na wszystkich szczeblach nauki szkolnej. Z czasem dla określenia ich niezależności od treści nauczania nazwano je stopniami formalnymi.

Najogólniej mówiąc - proces nauczania, którego tok wyznaczały stopnie formalne Herbarta miał przebiegać od wyobrażeń do pojęć i od pojęć do umiejętności o charakterze teoretycznym. Herbartowska teoria stopni formalnych nadawała jednostronnie intelektualistyczny charakter nauczania, zaniedbując kształcenie i rozwijanie samodzielnego działania uczniów, formowanie u nich umiejętności praktycznych i wdrażanie do pracy w innych warunkach niż typowo szkolnie.

Ze względu na to, że teoria ta przypisywała podstawowe znaczenie czynnościom nauczyciela a zwłaszcza podawaniu nowego materiału, pominięte w niej również zostało - z wyjątkiem kojarzenia i metory - kształcenie i rozwijanie samodzielności intelektualniej dzieci i młodzieży. Teorię tę niesłusznie podporządkowującą wszelkie uczenie się nauczaniu cechował w dodatku przesadny formalizm i rygor. Narzucała ona nauczycielom różnych szkół ciasny schemat toku lekcji, ograniczony przeważnie do podawania uczniom gotowych wiadomości, a więc umożliwiający realizację stosunkowo wąskiego i bynajmniej nie pierwszoplanowego zadania dydaktycznego.

Uogólniając autorytarny system dydaktyczny, bądź autorytatywny system dydaktyczny to system, w którym nauczyciel wymaga bezwzględnego podporządkowania od uczniów. Treści kształcenia są głównie pojęciowe i ujednolicone, organizacja kształcenia jest silnie zcentralizowana, nauczyciel jest zarządzający a uczeń jest podporządkowany, wyposażenie jest najprostsze.

System ten został wyparty przez system demokratyczny, którego prekursorem był Deway. System dewey'owski miał większe szanse na akceptacje ze strony pedagogów, ponieważ w przeciwieństwie do szkoły tradycyjnej ( autorytatywnej ) nie stosował:

• wychowania powierzchniowego stosowanego na represji
• werbalizmu w nauczaniu
• metod służących do przekazywania uczniom "gotowej wiedzy do zapamiętania"
• nedostatecznego respektowania potrzeb i zainteresowań poznawczych wychowanków
• odizolowania treści i procesu kształcenia od rzeczywistych potrzeb społecznych

Deway zarzucał herbartystom, że rozwój procesów myślenia uczniów jest czymś przypadkowym i ubocznym, poprzez podawanie uczniom gotowej wiedzy. Obraz takiej szkoły tak scholastycznej jak i herbartowskiej jest w znacznym stopniu obcy uczniom, gdyż nie nawiązuje do ich potrzeb i zainteresowań, jest także obcy społeczeństwu.

Szkołę tradycyjną w dzisiejszych czasach traktuje się jako odizolowany od rzeczywistości klasztor, w którym uczniowie muszą wykonywać jałowe i nudne czynności pamięciowego opwanowania materiału nauczania. Pozostanie przy przeżytej już filozofii edukacyjnej musi prowadzić do niepowodzeń, a wręcz zagrożeń. Stoimy więc dziś przed koniecznością przywrócenia edukacji systemu ogólnoludzkich wartości i nadania im właściwego dla państwa demokratycznego sensu. Dotychczasowego nauczyciela - wychowawcę cechowało duże nasycenie ideologią, i podmiotowością w stosunku do uczniów. Cechowała go wyraźna przepaść między teorią a praktyką. Tymczasem nowe wyzwania powodują, że edukacja powinna przygotowywać ludzi nie tylko do korzystania z dorobku cywilizacyjnego ludzkości, ale również do twórczego uczestnictwa w procesie jej rozwoju. Łączy się to z podjęciem przez nauczycieli-wychowawców wielu nowych i trudnych zadań. W myśl nowych założeń należy zredukować działania podporządkowane tradycyjnie pełnionym funkcjom informatora, instruktora, kontrolera, a trzeba przyjąć na siebie funkcje wspierającego i wspomagającego rozwój wychowanków. Za główny obowiązek wychowawcy należy uznać tworzenie jak najlepsyzch warunków do samorealizacji i samodoskonalenia się wychowanków. Pełnić tę rolę należy poprzez pobudzanie motywacji jako siły napędowej rozwoju, rozbudzanie emocji, ciekawości poznawczej, ciekawości świata, wyzwalanie aktywności , twórczości , odkrywanie świata wartości. To właśnie wychowanek powinien być postrzegany jako kreator swojego rozwoju, wychowawca jako ten, kto w sposób dyskretny nie narzucający się pomaga mu w tym trudzie.


TO JEST PRACA Z DYDAKTYKI JAKĄ PRZYGOTOWAŁEM NA JEDNE Z ĆWICZEŃ WRAZ Z KOLEŻANKĄ.
KOŻYSTALIŚMY Z KILKU KSIĄŻEK i INTERNETU, DOSTALIŚMY OCENĘ B.DOBRĄ.