Kultura średniowiecza

Kultura średniowiecza
V – XV wiek

Teocentryzm - Pogląd filozoficzny uznający Boga za przyczynę, stwórcę, powód i cel istnienia wszystkiego na Ziemi i we Wszechświecie. Bóg uważany jest za byt zewnętrzny wobec Wszechświata, działający stale, wzywający do życia duchowego w łączności ze swoją osobą i reagujący na aktywność ludzi. Każda dziedzina życia podporządkowana była Bogu, a Kościół stał się najważniejszą instytucją w Europie.

Filozofia:

Augustynizm
- twórca – św. Augustyn
- dzieje świata to historia walki dobra ze złem
- w hierarchii bytów człowiek znajduje się między zwierzętami a aniołami
- człowiek jest istotą, która zastanawia się nad swoim losem.
- odrzucenie dóbr cielesnych
- przekonanie o możliwości odnalezienia prawdy we własnym wnętrzu
- celem życia jest Bóg

Tomizm
- twórca – św. Tomasz z Akwenu
- celem życia jest Bóg
- człowiek musi realizować swoje powołanie walcząc z pokusami
- człowiek znajduje się w określonym miejscu drabiny bytu
- najwyższa cnota to roztropność
- droga do prawdy wiedzie poprzez poznanie świata

Franciszkanizm
- twórca – św. Franciszek Franciszek Asyżu
- podstawą wiary jest miłość do świata i stworzenia
- odrzucenie bogactwa, dostatku i wygody
- oparty o program wiary, miłosierdzia, miłości i ubóstwa

Scholastyka
- twórca Albert Wielki i św. Tomasz z Akwenu – nauka i filozofia stawiająca sobie za zadanie rozumowe udowodnienie prawd wiary przyjętych z góry jako pewnik, stanowiła podstawę teologii

Mistycyzm – poznawanie Boga przez osobiste obcowanie z nim aż do osiągnięcia stanu ekstazy; narzędziem mistyki była intuicja i kontemplacja



Sztuka i architektura:
Styl romański – X – XIII wiek
- masywność, powaga i wytworność
- plan krzyża lub koła
- grube mury
- małe okna zakończone łukami
- portale, kolumny
- budowle z kamienia Kolegiata w Kruszwicy
- surowy wygląd
- bogato zdobione wnętrza

np. Kolegiata w Kruszwicy
Kolegiata w Opatowie
Kolegiata w Tunie
Katedra w Pizie
Klasztor w Mogilnie
Klasztor w Strzelnie Katedra w Pizie

Styl gotycki – XII – XV wiek
- wąskie, wysokie okna
- strzelistość
- przewaga elementów pionowych
- witraże, drobne dekoracje
- sklepienia krzyżowe
- łuki przyporowe Katedra Notre Dame

np. Katedra w Chartres we Francji
Katedra Notre Dame
Katedra w Strasburgu
Katedra w Remis we Francji
Katedra w Kolonii w Niemczech
Ołtarz Wita Stwosza

Katedry symbolizowały Królestwo Niebieskie – stąd wynikały założenia dotyczące ich budowy – katedra sytuowana była na osi E – W z wejściem od W i ołtarzem od E. Ściana północna była alegorycznym przedstawieniem grzechu, a południowa wszelkiej świętości.

„Biblia dla ubogich” – Biblia pauperum – rzeźby, obrazy, malowidła, freski przedstawiające motywy biblijne, które mogły być źródłem duchowego przekazu i wartości dla ludzi, którzy nie potrafili czytać

Słynni malarze:
Jan van Eyck “Portret małżonków Arnolfini”
Giotto di Bondone “ Wskrzeszenie Łazarza”
Hans Memling „ Sąd ostateczny”

Motywy w malarstwie: motywy biblijne, temat Marii z dzieciątkiem Jezus, Jezus Chrystus Pantokrator


Literatura:
- Pismo Święte
- starożytna literatura łacińska ( Wergiliusz, Owidiusz)
- „Psychomachia” Prudencjusz
- „Boska komedia” Dante Aligheri
- poezja francuskich trubadurów
- opowieści o królu Arturze
- romanse rycerskie

Uniwersytety:
- Sorbona w Paryżu
- Uniwersytet w Bolonii
- Akademia krakowska
- Oxford
- Cambridge