Modni pisarze. Modne książki. Omów na dwóch, trzech przykładach spoza kanonu lektur szkolnych, przyczyny popularności wybranych książek i ich twórców.

Do swojej prezentacji wybrałem Pratchetta - Mort oraz Zadziwiający Maurycy i jego uczone szczury jak i Rowling - HP i więzień Azkabanu.

Temat
Modni Pisarze, modne książki. Omów na dwóch, trzech przykładach spoza kanonu lektur szkolnych, przyczyny popularności wybranych książek i ich twórców.

Młodzi twórcy, którzy dopiero rozpoczynają swoją karierę, często zastanawiają się, jaki jest wzór na idealną książkę? Często starają się oprzeć pierwowzory swoich książkę na dziełach innych autorów. W dziedzinie fantastyki, książki, na które można się powołać są zazwyczaj autorstwa Joanne Kathrin Rowling lub Terry’ego Pratchetta. Jednak wtedy ta nowa książka jest tylko, swego rodzaju plagiatem. Dlatego warto się zastanowić, co sprawiło, że ci młodzi widzą w wymienionych przeze mnie wielkich pisarzach, wzory do naśladowania? Czemu książki Rowling czy Pratchetta są niedoścignionymi ideałami? Czemu są najlepiej sprzedającymi się pozycjami na świecie? Mówiąc w skrócie: co sprawiło, że stały się modnymi książkami, pisanymi przez modnych pisarzy? Swoje rozważania pragnąłbym oprzeć na książkach „Harry Potter i więzień Azkabanu”, „Zadziwiający Maurycy i jego uczone szczury” oraz „Mort”. Analizując te utwory będę starał się pokazać, że: wykreowanie nowego świata jak i troska o czytelnika okazują się kluczem do furtki popularności.
W swojej pracy postanowiłem nie kierować się subiektywnymi odczuciami i przedstawić wybrany temat w oparciu o opinie wielu ludzi. Uważam, że jest to jedyna droga, podług której można definitywnie i bez zawahania stwierdzić, że to właśnie ta książka jest modna, tak jak i jej twórca.
Podczas licznych analiz popularności Joanne Rowling i Terry’ego Pratchetta, zauważyłem, że bardzo duży wpływ na twórczość miał życiorys pisarza. Gdyż to właśnie w przeszłości powoli rodziły się dziś znane nam światy i krainy.
Jeśli spojrzymy na osobę Terry’ego Pratchetta to dostrzeżemy, że już jako młody człowiek zajmował się pisaniem książek. Pierwszą wydał w wieku 13 lat a kolejną, już komercyjną, w wieku 15. Jedną z pierwszych był „Dywan” opublikowany w 1971 r. Czytając tę książkę zauważyłem, że pomysłowość Pratchetta nie zna granic. Mało kto by pomyślał, by akcja jego książki rozgrywała się na dywanie. Wszystko to zapowiadało ukierunkowanie się twórczości na fantastykę. Dziś wiemy, że właśnie ona stała się pasją Terry’ego. Gdy nadszedł rok 1976, narodził się „Świat Dysku”. Tę datę można przyjąć za pierwszą przełomową, gdyż „Świat Dysku” jest jedną z przyczyn popularności książek Terry’ego Pratchetta.
Joanne Rowling swoją przygodę ze światem fantastyki rozpoczęła znacznie wcześniej niż Terry Pratchett. Pierwszą powieść napisała w wieku zaledwie sześciu lat, zatytułowała ją „Królik”. Tu właśnie wszystko się zaczęło. W kolejnych latach Joanne napisała jeszcze dwie książki, które niestety nie zostały opublikowane. Mimo to, nie rezygnowała z pisania. Pomysł na przygody małego czarodzieja, Harry’ego Pottera, zrodził się podczas podróży pociągiem. Podobno po czterogodzinnej jeździe, Rowling miała już wymyśloną większą część fabuły oraz charaktery głównych postaci. Wszystko to przelała na słowa i zawarła w książce „Harry Potter i kamień filozoficzny”. Ta książka okazała się początkiem popularności Joanne K. Rowling i cyklu książek o młodym czarodzieju.
Przysłowie głosi, że jedna jaskółka wiosny nie czyni. Tak i jedna książka nie jest w stanie przynieść prawdziwej, nieprzemijającej chwały. Wydaje mi się, że jest to bardzo ważne, by nigdy nie poprzestawać na pierwszym sukcesie. Nawet, jeśli nie uda nam się zdobyć tego, co chcieliśmy. Najbardziej przemawiającą lekcję walki do ostatniego tchu pokazali nam żołnierze Spartańscy podczas bitwy pod Termopilami. Wszyscy dobrze znamy słowa wyryte na płycie upamiętniającej waleczne serca poległych wojowników:
Przechodniu, powiedz Sparcie, tu leżym jej syny,
prawom jej do ostatniej posłuszni godziny.

Tak właśnie Rowling i Pratchett nie przestają pisać. Wiedzą, że aby zdobyć serca czytelników, należy cały czas oddawać im cząstkę siebie. Kolejne książki cyklu o młodym czarodzieju jak i serii ze „Świata Dysku” cieszą się coraz większą popularnością. Fani cenią sobie to, że dostarcza im się regularnie nowej porcji rozrywki.
Co jeszcze przemawia za modą na pisarzy i ich książki? Zachowanie fanów podczas konferencji i spotkań z pisarzem. W 2002 roku udałem się do Poznania na takową konferencję z Terrym Pratchettem. Zauważyłem, że poprzez takie spotkania pisarze dbają o swoich czytelników. Widząc, że zwykłe zaciekawienie przeradza się w modę, autorzy bestsellerów zaczynają coraz częściej pokazywać się publicznie. Doprowadza to do utwierdzenia się zwolenników danego twórcy w przekonaniu, że w całym tym przedsięwzięciu nie chodzi tylko o pieniądze. Fani czują się w ten sposób dowartościowani i sami zaczynają okazywać szacunek pisarzowi.
Co natomiast składa się na popularną książkę? Oczywiście świat przedstawiony. To, czego dokonali Rowling i Pratchett jest nieocenione. Stworzyli oni światy, o których nikt nawet wcześniej nie myślał. Twórczyni świata magii umiejscowiła akcję swoich książek na wyspach brytyjskich. Okazało się, że czytelnicy pokochali Rowling między innymi za to, że znalazła gdzieś w tym poznanym do końca świecie, miejsce na oktarynową przestrzeń. Na krainę, do której mogą uciec i poczuć się wyjątkowo. Niestety, mimo, iż znajduje się ona tak blisko, to okazuje się nieosiągalna. Tutaj jednak również tkwi sekret sukcesu. Wprowadzić czytelnika do świata, który wydaje się być na wyciągnięcie ręki.
Jak wiemy Terry Pratchett jest równie a może nawet bardziej nieszablonowym pisarzem. By wyobrazić sobie Świat Dysku należy przedstawić jego dokładny opis, oto i on:
„W odległym, trochę już zużytym układzie współrzędnych, na płaszczyźnie astralnej, która nigdy nie była szczególnie płaska, skłębiona mgiełka gwiazd rozstępuje się z wolna...
Spójrzcie...
Wielki A’Tuin, żółw, zbliża się płynąc powoli przez międzygwiezdną otchłań. Wodorowy szron pokrywa jego ciężkie płetwy, przedwieczną skorupę, wyżłobiły kratery meteorów. Oczami wielkimi jak morza, przesłoniętymi bielmem i pyłem asteroidów, spogląda nieruchomo w Cel.
Mózgiem większym niż samo miasto, z geologiczną powolnością myśli tyko o Ciężarze.
Spory ułamek ciężaru można oczywiście przypisać Berilii, Tubulowi, Wielkiemu T’Phonowi i Jerakeenowi, czterem gigantycznym słoniom. Na ich spalonych gwiazdami, szerokich barkach spoczywa krąg Świata, na całym obwodzie otoczony girlandą wodospadu, a od góry przykryty jasnobłękitną kopułą Niebios.”
Taki, niespotykany dotąd wstęp, jest czymś, co przykuwa uwagę czytelników. ”Świata Dysku” wydaje im się być czymś, na co podświadomie czekali od zawsze. Wielu przyzna, że to właśnie dzięki Dyskowi, książki zyskały sobie wiele przychylnych opinii. Zdarzyło mi się rozmawiać z ludźmi, którzy nie czytali książek Terry’ego Pratchetta, znali natomiast wyżej przytoczony opis. Dysk i A’Tuin stały się swoistą wizytówką Anglika.
Jak widać, światy przedstawione, które pozyskały sobie przychylność czytelników okazały się ważnym bodźcem rozwoju karier pisarzy. Oczywiście czymże byłyby wszystkie te magiczne miejsca bez bohaterów. Książka nabiera płynności i dynamiki, poprzez wprowadzenie interesującej i czasami wartkiej akcji, w której centrum ulokowani są właśnie...
...Bohaterowie, postaci narodzone w głowach pisarzy, oryginalni, niepowtarzalni, często zabawni, dający do myślenia. Te epitety, można by wymieniać bez końca. Jest jednak coś ważniejszego w bohaterach, a mianowicie to, że tworzą oni nową modę. Harry Potter wiedzie prym w tej dziedzinie. Dzieci wręcz kochają przebierać się w długą pelerynę i udawać młodego czarodzieja walczącego ze złem. Do tego wszystkiego dołączają jeszcze: koszulki, bluzy, czapki, kubki, plakaty, gry komputerowe, karciane, filmy i wiele, wiele innych. Ta lista daje nam obraz skali, na jaką rozprzestrzeniła się potteromania. Gdy zbliża się data premiery, kolejnej książki, siedmiotomowego cyklu, dzieci i dorośli wpadają, w swojego rodzaju, euforię. Internetowe czaty zapełniają się rzeszą fanów, gazety zaczynają publikować fragmenty pierwszego rozdziału, rozpoczynają się spekulacje co do fabuły, cały świat zaczyna szaleć na punkcie Harry’ego Pottera. Światowy zryw zaczyna powoli przygasać po kilku tygodniach od premiery, świat powraca do normalnego trybu życia. Wtedy czarodziej uderza kolejny raz. Na ustach wszystkich słychać datę premiery filmu. Rozpoczyna się ponowna sprzedaż wszystkich gadżetów. Tak to wszystko się odbywa, od czasu wydania pierwszego tomu aż do teraz trwa okres mody na Harry’ego Pottera.
Po przeczytaniu wielu listów zawartych w „Kochamy Harry’ego Pottera” zauważyłem ,że czytelnicy bardzo cenią sobie to, że Harry Potter nie jest ideałem. W kilku listach porównano go ze Stasiem Tarkowskim z „W pustyni i w puszczy”. Autorzy listów dowiedli, że Harry jest im bardziej bliski, ponieważ nie jest ideałem we wszystkim. Oto fragment jednego z listów:
„[Harry] umie poświęcać się dla przyjaciół, jest odważny. Jednak nie jest chodzącym ideałem, takim jak Staś Tarkowski – ma cechy godne podziwu, ale gdzieś zaczynają ujawniać się jego wady. Nie jest wyjątkowo dobrym uczniem, musi ustąpić miejsca Hermionie; w niektórych sytuacjach, niestety, nie może ukryć strachu. Jest postacią realną, tak samo jak Ron czy Hermiona. Mają swe mocne strony, ale też i słabości. Właśnie oni, z tą normalnością, są mi bardzo bliscy (...)”
Czy Terry Pratchett również tworzy postaci, które można porównać do tych z innych książek? Po części tak ale przecież Terry to pisarz o niespotykanym humorze, dlatego też bohaterowie w jego książkach mają w sobie trochę ironii i sarkazmu. Najbardziej lubianą osobą w książkach ze „Świata Dysku” jest Śmierć. Zgodnie z naszym przeświadczeniem powinien on być poważny i... na swój sposób jest. Jednak ta powaga i sposób budowy zdań są tak zabawne, że czytając książkę czeka się niecierpliwie, na pojawienie się Śmierci z jego grubym koniem Pimpusiem. Przez to można śmiało stwierdzić, iż Anglik jest królem komizmu w prozie.
Humor u Terry’ego Pratchetta odgrywa bardzo ważną rolę. Niektórzy uważają, że to właśnie dzięki tej dużej dawce dowcipu i żartu, nie poprzestali na przeczytaniu jednej książki. Co ciekawe z książek z cyklu „Świata Dysku” śmieją się wszyscy, Brytyjczycy, Polacy, Niemcy, Francuzi, Chińczycy, Czesi. Jest to dość niespotykane, gdyż zazwyczaj, każdy kraj ma własne poczucie humoru, gdzie najbardziej indywidualni są właśnie Brytyjczycy. Terry Pratchett potrafi jednak pisać tak, by rozbawić wszystkich, bez względu na wiek, pochodzenie etniczne czy też religię.
Oto wybór co bardziej komicznych cytatów z książek Terry’ego Pratchetta,
„Mort”:
- „Kiedy się jest bogiem, nie trzeba się tłumaczyć.”
- „To właśnie cali śmiertelnicy – mają tylko parę chwil na tym świecie, a poświęcają je na komplikowanie najprostszych spraw.”
- „– Kiedy tu jest zachód Słońca? – Na ogół udaje się nam wcisnąć go między dniem a nocą.”
- „NIE WIEM JAK TY, ALE JA Z ROZKOSZĄ ZAMORDUJĘ PORCJĘ CURRY.”
- „[Chciałbym dostać] wolne popołudnie – powtórzył Mort. Pokój wydał mu się nagle dusząco ogromny, a on sam stał nieprzyjemnie odsłonięty pośrodku dywanu wielkości pola uprawnego. ALE DLACZEGO? Śmierć nie mógł zrozumieć. PRZECIEŻ NIE NA POGRZEB BABCI, dodał. WIEDZIAŁBYM COŚ O TYM.”
„Zadziwiający Maurycy i jego uczone szczury”:
- „Ludzie tak bardzo lubią oszukiwać się wzajemnie, że wymyślili rząd, by robił to za nich.”
- „Głos próbował wydawać mu polecenia. Rozkazywać kotu? Łatwiej jest przybić galaretkę do ściany.”
- „Nie można powiedzieć, żeby się zgubił, bo koty nigdy się nie gubią. Po prostu nie wiedział, gdzie znajduje się wszystko co nie jest nim.”
- „– Coś podejrzewam – stwierdził Maurycy.
– Dlaczego?
– Ponieważ mam już taki podejrzliwy charakter!”
- „Kłopot z myśleniem polega na tym, że jak już raz zaczniesz, nie możesz przestać.”
Jest to jedynie przedsmak tego wszystkiego co można odnaleźć w książkach, najpopularniejszego po Joanne Rowling, Brytyjskiego pisarza.
Po zebraniu i ponownym przeanalizowaniu wszystkich wiadomości możemy zauważyć, że indywidualność poety staje się bodźcem do wykreowania nowego świata. Światy z dobrych książek stają się popularne i na długo zapadają w pamięć czytelnika. Ważni są również bohaterowie, którzy okazują się tworzyć nową modę, związaną z ich postacią. Bohaterowie i świat, często zostają dopełnieni dodatkowo humorem i ironią, które okazują się drogą do serc współczesnego adresata. Dzięki napisaniu niepowtarzalnej książki i dbanie o czytelnika, pisarze zdobywają jakże ważny dla nich, szacunek. To wszystko wydaje mi się wystarczającymi dowodami potwierdzającymi to, że wykreowania nowego świata jak i troska o czytelnika okazują się „kluczem do furtki popularności”.