POSTAWA trwała ocena ludzi obiektów lub idei – pozytywna lub negatywna.
1. Natura postaw.
a) Podejście funkcjonalne – badanie powodów dla których przyjmujemy daną postawę, oraz tego, co dzięki niej zyskujemy – przyjmowanie postaw zgodnie z tą naturą pełni trzy psychologiczne funkcje:
- adaptacyjną – polega na wykorzystaniu określonych postaw do osiągnięcia zamierzonych celów
- poznawczą – polega na tworzeniu określonego wizerunku świata i przewidywania wydarzeń
- obrony ego – przyjęcie danej postawy w celu uchronienia się przed lub bolesnymi np. po porażce.
b) Podejście strukturalne – koncentruje się na analizie czynników składających się na postawę. Postawy mają trzy różne aspekty: wymiar poznawczy – obejmujący przekonania; afektywny – uczuciowy i behawioralny dotyczący zachowań.
c) Zastosowanie podejścia strukturalnego w sporcie: przekonania są stereotypowe, czyli bazują na uogólnieniach i generalizacjach. Poprzez dostarczanie większej liczby informacji można wpłynąć na uczucia wobec sportu. Im więcej wiemy o dyscyplinie tym bardziej pozytywna jest nasza postawa wobec niej.
2. Pomiar postaw.
Postawy można mierzyć na 2 sposoby – pośredni- fizjologiczna reakcja na wieloznaczny obraz (tarcze z plamami); bezpośredni – wybierany prze psychologów podzielony na trzy różne sposoby określonymi skalami:
a) Skala Likerta – charakteryzuje się zadawaniem pytań w oparciu o wszystkie trzy aspekty podejścia strukturalnego - poznawczy, afektywny(emocjonalny), behawioralny – i podanie ich pięciostopniowej ocenie, gdzie najwyższa i najniższa są ocenami najwyższej akceptacji i całkowitego odrzucenia. W zadawaniu pytań należy formułować twierdzenia pozytywne i negatywne.
Przykład skali Likerta:
1. Boks powoduje uszkodzenia mózgu - na pewno nie; nie; trudno powiedzieć; tak; na pewno tak. – aspekt poznawczy – twierdzenie negatywne.
2. Oglądam walki bokserskie w telewizji – na pewno nie; nie; trudno powiedzieć; tak; na pewno tak – aspekt behawioralny – twierdzenie pozytywne.
3. Boks jest ekscytujący - na pewno nie; nie; trudno powiedzieć; tak; na pewno tak – aspekt afektywny (emocjonalny) – twierdzenie pozytywne.
b) Skale dyferencjału semantycznego – wykorzystują pary przeciwstawnych do siebie słów odwzorowujących postawę. Pomiędzy parami słów znajduje się skala od 1 do 7, gdzie liczba 1 stanowi postawę pozytywną, natomiast liczba 7 najbardziej negatywną.
Przykład skali dyferencjały semantycznego:
Sport jako doświadczenie społeczne:
| dobre | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | złe |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| przyjemne | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | nieprzyjemne |
| mądre | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | głupie |
c) Skala Thurstone`a – opiera się na skali Likerta jednak dodatkowo bierze pod uwagę to w jakim stopniu dane twierdzenie jest pozytywne lub negatywne. Po podsumowaniu można określić siłę pozytywnych i negatywnych wypowiedzi.
3. Kształtowanie postaw wobec sportu.
a) Osobowość, geny i postawy – postawy na temat sportu mogą wynikać z genów człowieka. Mogą nas predysponować do konkretnych dyscyplin sportowych. Nie ma jednak czegoś takiego jak gen sportu. Potwierdzeniem tej teorii jest fakt, że bliźnięta jednojajowe rozdzielone, mają więcej podobnych poglądów na różne poglądy niż dwujajowe. Skłonność genowa do postaw może wynikać z dziedziczenia ich od rodziców. Na pewno w kształtowaniu postaw dużą role odgrywa teoria społecznego uczenia się.
b) Społecznie uczenie się postaw – dzieci naśladują postawy swoich rodziców wobec sportu, co wpływa na kształtowanie ich postaw. Ponadto warunkowanie instrumentalne wpływa na ich postawy. Syn przejmie zachowania ojca oglądając z nim mecz piłkarski. Będzie uczył się reagować tak jak ojciec i przejmie jego postawę do tej dyscypliny.
c) Postawy wobec rywalizacji – zgodnie z teoria społecznego uczenia się wywieranie zbyt dużego nacisku na wygraną może spowodować brak zainteresowania sportem. Wiąże się to z tym, że dziecko zamiast czerpać radość z uprawiania sportu będzie czuło się pod presją oczekiwań. Presja ta będzie go zniechęcać, gdyż będzie się czuł, że jego wolność wyboru jest ograniczona, a sport z przyjemności przerodzi się w obowiązek.
d) Doświadczenie bezpośrednie, a postawy – w z wiązu z faktem, iż najtrudniej zmienić jest postawy ukształtowane na podstawie doświadczenia, należy dostarczać pozytywnych doświadczeń poprzez warunkowanie klasyczne - wzmacnianie entuzjazmu na przykład, przez wyjścia na mecze piłkarskie. Przyjemność uczestnictwa w imprezie, gdzie wszyscy się dobrze bawią będzie skojarzone zostanie z przyjemnością oglądania meczu piłki nożnej, a więc doprowadzi do pozytywnej wobec niej postawy.
e) Jakie są dziecięce postawy wobec sportu? – u większości dzieci postawy wobec sportu są pozytywne, jednak są również dzieci, które posiadają odmienną postawę poprzez niechęć do wykonywania ćwiczeń,
Przykłady pozytywnego wzmocnienia w kształtowaniu pozytywnych postaw wobec sportu:
- należy poświęcać uwagę wszystkim dzieciom nie tylko najbardziej uzdolnionym.
- unikać izolowania dzieci mniej uzdolnionych – brak uwagi odbierają one jako karę.
- chwalić za małe i proste sukcesy
- ganić można za brak uwagi i wysiłku, ale nigdy za brak umiejętności - kara może być nawet dodatkowe ćwiczenie dla dziecka ze słabą kondycją
4. Postawy wobec sportu i działalności sportowej.
Między postawą, a zachowaniem wobec sportu istnieje silny związek. Możemy wnioskować o postawach na podstawie zachowań wobec jej obiektu, przy założeniu jednak, ze mamy dodatkową informację w postaci tego, czy postawa jest postrzegana społecznie pozytywnie czy negatywnie. Obrazuje to teoria działania celowego TRA. Mówi ona, że oprócz poczucia chęci i przekonania podjęte przez nas działania musza być dodatkowo pozytywnie spostrzegane społecznie. Do tego pod uwagę należy również brak takie czynniki jak brak czasu, lub kontuzja.
- Ocena TRA – jeżeli chcemy przewidzieć skłonności wobec sportu, musimy nie tylko znać postawy wobec sportu, ale również, społeczną aprobatę w danej grupie oraz okoliczności występujące w danej sytuacji. Natomiast chcąc spotęgować czyjąś chęć uczestnictwa należy wpłynąć nie tylko na jego postawę, ale także na poglądy dotyczące społecznej aprobaty wobec aktywności sportowej.
5. Zmiana społecznych postaw wobec sportu.
a) Dysonans poznawczy – jest uczuciem, kiedy dana postawa jest w niezgodności z sytuacją lub intencją. Aby uniknąć tego uczucia zmieniamy zachowanie lub zmieniamy całą postawę. W takim przypadku możemy wpłynąć na postawę poprzez podanie przykładu pozytywnego postawy w chwili dysonansu. Zostanie wtedy wybrana droga pozytywna, czyli droga zmiany postawy na zgodną z pozytywnym przykładem.
- Ocena teorii dysonansu poznawczego – teoria ta pozwala zrozumieć sposoby w jakie usprawiedliwiamy swoją rezygnację z zachowań sportowych. Poznając je zmniejszamy prawdopodobieństwo oszukania siebie. Do zmian postaw wobec dysonansu można zastosować technikę perswazji, która znacznie na nią wpłynie.
b) Teoria spostrzegania siebie – możemy zmieniać swoją postawę wobec sportu poprzez większy wkład w jego trening, oraz możemy zmieniać postawy innych poprzez nakłanianie ich do tego samego. Jednak wśród osób silnie zdeterminowanych negatywnie na sport będzie to bardzo trudne.
- ocena teorii spostrzegania siebie – po pierwsze, aby teoria ta miała pozytywny oddźwięk aktywność musi być regularna. Po drugie musi być przyjemną co wynika z teorii społecznego uczenia się i warunkowania klasycznego.
