Zatrucia ołowiem

Metale są w środowisku bardzo rozpowszechnione. W rudach i skalach górotworu występują najczęściej w postaci tlenków. Wówczas są mało groźne dla środowiska. Groźniejsze są tylko metale ciężkie występujące w postaci soli, roztworów, produktów ubocznych oraz w ściekach lub odpadach różnych gałęzi przemysłu.

Do najbardziej niebezpiecznych dla środowiska i dla organizmów żywych zalicza się związki rtęci, kadmu, ołowiu, cyjanki i fluorki. Niewiele mniej niebezpieczne są związki chromu, arsenu, baru, boru i berylu, miedzi, niklu, selenu, antymonu, molibdenu, tytanu i inne.
Wszystkie wymienione pierwiastki i ich związki występują jako rozproszone w środowisku nic zanieczyszczonym i oznaczamy je dla określenia tła początkowego. Jeżeli występują w małych stężeniach jako mikroelementy (czyli w stężeniach śladowych), wykazują zwykle działanie dodatnie, zaspokajając potrzeby żywych organizmów i katalizując wiele reakcji biochemicznych w nich zachodzący cli.
Niebezpieczeństwo ze strony metali trafiających do środowiska polega głównie na wchodzeniu do łańcucha pokarmowego podobnie jak to się dzieje z wieloma innymi substancjami.


Ołów


Ołów – Pb - plumbum, pierwiastek chem. o liczbie atom. 82, masie atom. 207,20; należy do grupy węglowców ; niebieskoszary, miękki, kowalny, łatwo topliwy metal; temp. topn. 327,50C, temp. wrz. 1740C, gęstość 11,35 g/cm3; aktywny chemicznie; w powietrzu, w warunkach normalnych pokrywa się cienką warstwą tlenku PbO i węglanu PbCO 3; ma właściwości amfoteryczne, roztwarza się w kwasach (w kwasach nieutleniających w obecności tlenu) i w stężonych mocnych zasadach; występuje na II i IV stopniu utlenienia; do najważniejszych związków należą: tlenki ołowiu, siarczek PbS i selenek PbSe, stosowane w technologii materiałów opto- i mikroelektron., chromian PbCrO4 i zasadowy węglan ołowiu 2 PbCO3 Pb(OH)2 (pigmenty) oraz związki ołowioorg.; ołów i jego związki są silnymi truciznami kumulującymi się w ustroju (ołowica). Ołów jest pierwiastkiem stosunkowo pospolitym, choć występującym w niezbyt dużych ilościach; gł. minerałami są: galenit (PbS), cerusyt (PbCO3) i anglezyt (PbSO4). Ołów metaliczny otrzymuje się gł. z rud siarczkowych, z których przez prażenie otrzymuje się tlenek ołowiu, poddawany redukcji koksem; uzyskany ołów surowy, rafinuje się elektrolitycznie;


Medycyna – dietetyka


Ołów - jest pierwiastkiem toksycznym dla naszego organizmu. Dostaje się do naszego organizmu z powietrzem, żywnością i wodą lub przez kontakt z wyrobami przemysłowymi zawierającymi ołów lub jego związki, jak; farby, akumulatory, naczynia pokryte glazurą ołowianą, niektóre wyroby z porcelany, wyroby z plastików do produkcji których użyto związków ołowiu itp. Największe zatrucie roślin, zwierząt i ludzi występuje w rejonach wydobycia oraz przetwarzania rud ołowiu i miedzi. Ołów wywołuje chlorozę liści roślin przez wypieranie z chlorofilu magnezu. Skażenie ołowiem wód rzek i innych zbiorników wodnych powoduje zatrucie ryb.

Wody miękkie są - wskutek malej zasadowości i zdolności buforującej układu bardziej niebezpieczne, gdyż ołów występuje tu w postaci rozpuszczalnych soli. Natomiast w wodach twardych i o dużej zasadowości (a także przy wyższych wartościach odczynu pH) występują trudno rozpuszczalne lub praktycznie nierozpuszczalne sole ołowiowe, jak np. fosforan Pb3(P04);, siarczan PbS04, siarczan zasadowy PbSC>4-PbO, wodorotlenek Pb(OH), węglan PbCO, i zasadowy węglan (biel ołowiowa) 2PbC03?Pb(OH),.
Najbardziej powszechne zatrucie ołowiem powstaje w dużych aglomeracjach miejskich oraz w rejonach dróg o nasilonym ruchu samochodowym z powodu zatrucia spalinami samochodowymi.

Już w starożytności stwierdzono że ołów jest przyczyną chorób, zwłaszcza chorób umysłowych. Rzymianie budowali wodociągi stosując rury ołowiane a do wytwarzania i przechowywania wina używali ołowianych kotłów. Przez wieki człowiek, często bez świadomości jego szkodliwości, używał ołów do wyrobu naczyń, pocisków, rur i innych wyrobów. Nie tak dawno z ołowiu wyrabiano ołowiane żołnierzyki i inne zabawki dla dzieci. Jeszcze obecnie w Polsce, część instalacji wodociągowych w starych kamienicach posiada rury ołowiane. Ołów uszkadza komórki nerwowe, powoduje upośledzenie umysłowe, niedorozwój dzieci, agresywność, zaburzenia w odbieraniu wrażeń, objawy encefalopatii.
Początkowe objawy ołowicy to pogorszenie samopoczucia, nudności, obstrukcja, dolegliwości sercowe i inne dysfunkcje fizjologiczne. Większe zatrucie powoduje kolkę jelitową, niebieskoczarne zabarwienie dziąseł, szarość skóry, niedokrwistość i uszkodzenia układu nerwowego. Ołów powoduje powstawanie nowotworów żołądka, jajników, nerek, białaczek, mięsaków limfatycznych itp. Statystyki wykazują duże zwiększenie tych chorób wśród ludności mieszkającej przy autostradach i innych miejscach o dużym zatruciu powietrza spalinami samochodów. Wprowadzanie benzyny bezołowiowej i katalizatorów zmniejsza zagrożenie zatrucia ołowiem, chociaż nie likwiduje szkodliwego oddziaływania innych substancji wydzielanych przez samochody.

Wchłanianie ołowiu blokują, magnez, wapń, żelazo, cynk i miedź. Optymalny poziom biopierwiastków (zwłaszcza magnezu) i witamin w organizmie zwiększa odporność na zatrucia ołowiem. Najskuteczniejszym środkiem leczniczym jest CaNa2EDTA sól wapniowodwusodowa kwasu etylenodiaminotetraoctowego, która wiąże jony ołowiu w dobrze rozpuszczalne kompleksy, łatwo następnie wydalane z organizmu. Ilość wydalanego ołowiu może być 25-, a nawet 40-krotna w stosunku do normalnego wydalania fizjologicznego. Ta sama sól przyczynia się też do wydalania żelaza i miedzi z organizmu 4-, a nawet 12-krotnie szybciej niż w normalnych warunkach fizjologicznych.
Poziom stężenia toksycznego ołowiu jest uzależniony od indywidualnej odporności organizmu. Przyjęta norma szkodliwego stężenia 35 miligramów ołowiu w 100 mililitrach krwi, może być trującą dla dzieci a nawet dla osób dorosłych.