Ściąga

Pięć rzędów stacji i posterunków obserw.: 1 rząd- synoptyczne, całodobowe pomiary, aparatura standard i automat, obser wizualne. 2 rząd- synoptyczne, całodobowe pomiary, aparat.automat, oraz 8-12h dziennie wizualne. 3 rząd- klimatologiczne- pomiary w 3 terminach, aparat. standard i automat., oraz uzupełniające wizualne. 4 rząd- meteorologiczne- pomiary w 3 terminach, aparat. standard i automat. 5 rząd- opadowe, aparat standard i automat, wykonuje się w jednym terminie, ewentualnie dodatkowe ober wizualne przez całą dobę. Stacje 1 i 2 rząd- 60 stacji-prognozowanie pogody. Stacje 3 i 4 rzędu- 160 stacji- sporządzanie opracowań klimatologicznych. Posterunki opadowe-1000 stacji. Terminy wykonywania pomiarów i obserwacji: 1 i 2 rząd- cała doba, podst.godz.pomiarów 00 UTC, 03, 06,09 itd. 3 i 4 rząd- rzadsze pomiary- 06 UTC, 12, 18. Opady- jeden pomiar na dobę- 06 UTC. Podstawowy zakres pomiarów meteo: ciśnienie atmosfer, temp powietrza, temp gruntu, wilgotność powietrza, kierunek i prędkość wiatru, wielkość opadu atmosfer i grubość pokrywy śnieżnej. Rozszerzony zakres: parowanie, usłonecznienie, promieniowanie, sondowanie atmosfery w pionie, zanieczyszczenia i inne. Obserwacje wizualne: zachmurzenie, widzialność, stan gruntu, zjawiska atmosfer.: hydrometeory(deszcz, mżawka, krupy śniezne, rosa, mgła, sadź) , litometeory (dymy, zamieć pyłowa), fotometeory (halo, wieniec, tęcza, miraż), elektrometeory(burza, błyskawica, zorza polarna). Klatka meteorologiczna- psychrometr Augusta- temp powietrza i wilgotność(2 termometry- wilgotny i suchy). Termometry ustawione poziomo- maksymalny i ninimalny-alkoholowy. Inne przyrządy: psychrometr Assmanna- wilg i temp powietrza. Higrometr włosowy- wilgotność względna. Termograf- pomiary temp, samopiszący. Heliograf- usłonecznienie. Solarymetr- promieniowanie. Termometr kolankowy- temp gruntu. Deszczomierz Hellmanna. Ewaporometr Piche’a (klatka meteo). Zmarzlinomierz –głębokośc przemarzania gruntu. Satelity meteo- 2 grupy: 1- krążące po orbitach biegunowych, 2 – umieszczone na orbitach geostacjonarnych. Satelita meteo umożliwia- ober rozkładu zachmurzenia, poziome i pioneowe profole temp, obserwacje frontów atmosf, stref opadowych i burzowych, przewidywanie cyklonów, obserwacje pokrywy śnieżnej i lodowej, okreslanie kierunku i prędkości wiatrów, badanie zmian składu chemicznego ziemi, pomiary składowych bilansu radiacyjnego. Skałd i budowa atmosfery: masa atmosfery- 5,3*1015t. Podział atmosf.ze względu na pionowy podział powietrza: troposfera, tropopauza, stratosfera, stratopałza, mezosfera, mezopałza, termosfera. Troposfera- spadek temp (górna część -70 do -80oC) troposfera sięga do 7-8 km. Stratosfera- sięga do 50-55km, poczatkowo temp na stałym poziomie, wraz z wys wzrasta do 0oC. Mezosfera- 50-80km, spadek temp wraz z wys do około -90oC. Termosfera- cząsteczki powietrza są zjonizowane. Promieniowanie Słońca, Ziemi i atmosfery: Słonce zbudowane jest z wodoru, helu, tlenu, węgla, neonu, żelaza i azotu. Odległość od ziemi 149565800km, średnica 333000 razy tyle co Ziemia, emisja energii 6300 J z 1cm2 powierzchni w ciągu 1s. Wnętrze 15 mln ok., temp fotosfery 6000 ok. inne źródła energii na Ziemi- wybuchy wulkanów, pożary, działalność człowieka. Ciepło w atmosferze: promieniowanie(radiacja), przewodnictwo cząstkowe(kondukcja), unoszenie cząsteczek, przemiany fazowe wody, sprężanie i rozprężanie cząsteczek powietrza. Procesy adiabatyczne: gradient sucho adiabatyczny 1oC/100m, gradient wilgotno adiabatyczny 0,6-0,7oC. Chwiejny- rzeczywisty pionowy grad temp powietrza jest wiekszy od adiabatycznego. Stały- rzecz.pionowy grad. temp pow. jest mniejszy od adiabat. Obojętny-jest równy adiabatycznemu. Zmiany temp wraz z wysokością: lądy- nagrzaniu ulega cienka wierzchnia warstwa, wpływ ma pokrycie terenu. Grunt odkryty szybko się nagrzewa w ciagu dnia ale tez szybko traci ciepło w nocy. Pokrycie terenu powoduje zmniejszenie amplitudy temperatur. Dobowe zmiany temp w gruncie ogranicza pokrywa śnieżna. Dobowy przebieg temp powietrza: dobowa amplituda zależy: 1 w jednym miejscu- od pory roku- rośnie od zimy do lata, wiosna jest większa niż jesienią. Od zachmurzenia- w dni pogodne jest znacznie większa niż w dni pochmurne. 2 w różnych miejscach- od szer geogr- maleje od zwrotników do równika i wzwyż. Od rodzaju podłoża- nad lądami jest wieksza niż nad oceanami, od wzniesienia nad poziom morza- maleje w miarę wzrostu wys bezwzględnej. Od ukształtowania terenu- amplitudy dobowe są największe nad wklęsłymi formami terenu, od pokrycia szatą roślinną- łagodzi obieg dobowy temp zmniejszając amplitudy dobowe. Roczny przebieg temperatury powietrza: typ równikowy- roczna amplituda od3-7oC, wzrost jest notowany po równonocy a spadek po przesileniu letnim i zimowym. Typ zwrotnikowy- 1 max po przesileniu letnim i jedno min po przesileniu zimowym. Amplituda od 5-10oC. *monsunowy- przesunięcie temp max na miesiąc maj. Typ umiarkowanych szerokości- jedno max po letnim, jedno min po zimowym(styczeń). Na obszarami lądowymi amplituda do 40oC. Typ okołobiegunowy- jedno max i min. Max w połowie dnia polarnego, min pod koniec nocy polarnej. Amplituda bywa różna. Roczna amplituda temp powietrza zależy od: od szer geogr.-najnizsza na równiku, rośnie wraz z szer.geogr. Od rodzaju podłoża- nad ladami jest większa niż nad oceanami. Od wzniesienia nad poziom morza- maleje w miarę wzrostu wys bezwzględnej. Opady atmosferyczne: procesy prowadzące do powstania opadu: proces wzrostu kryształów lodu w chmurach zbudowanych jednocześnie z kropelek wody i kryształów lodu. Prężność pary wodnej jest niejednakowa. Nad powierzchnia kryształów jest mniejsza niż nad pow kropelek wod. Ta różnica powoduje przemieszczanie się pary wodnej w kierunku riszt lodu i ich wzrost. Proces koagulacji (łączenie się kropelek wody)większe krople które opadają z większą prędkością niż kropelki o mniejszych rozmiarach zdeżaja się z tymi ostatnimi zwiększając ich kosztem swoje rozmiary. Rodzaje opadów atmosferycznych: deszcz- opad kropel wody o średnicy większej niż od 0,5mm lub mniejszych jeżeli padają rzadko. Mżawka- opad kropel wody o śr mniejszej niż 0,5mm padających gęsto. Śnieg- opad kryształków lodu, często budujących rozgałęzione struktury w formie gwiazdek tworzące większe skupiska (płatki). Krupy śnieżne- opad białych nieprzejrz. ziaren lodu o kształcie kulistym i śr 2-5mm. Ziarna są kruche i łatwo ulegają zgnieceniu. Śnieg ziarnisty- ziarna lodowe podobne do krup śnieżnych lecz o śr mniejszej niż 2mm. Ziarna lodowe-opad przezroczystych ziaren lodu o kształcie kulistym lub nieregularnym i śr mniejszej od 5mm. Grad- opad ziaren lub bryłek lodu o śr 5-50mm i więcej. Gradziny wykazują często koncentryczne warstwowanie w których warstewki lodu występują na zmianę z warstwami śniegu. Słupki lodowe(pył diamentowy)- opad nierozgałęzionych kryształków lodu o urozmaiconych kształtach które sprawiają wrażenie zawieszonych w powietrzu. Typy rocznego przebiegu opadów atmosferycznych: typ równikowy- duże sumy opadów, wzrost w czasie najwyższego położenia słońca. Typ zwrotnikowy (10-25 równoleznik)- 2 pory roku- sucha i deszczowa. Deszczowa w czasie najwyższ położenia słońca. Typ monsunów zwrotnikowych- (południowa i połud-wschod Azja), największe opady- monsun letni, małe lub brak opadów-monsun zimowy. Typ podrównikowy- a) WYBITNIE SUCHY- bardzo małe opady, brak określonego przebiegu opadów. b) ŚRÓDZIEMNOMORSKI- wzrost opadów w chłodnej porze roku, sezon letni jest suchy. Typ umiarkowanych szer geogr- a)MORSKI- równomierne opady w ciagu roku, b) LĄDOWY- wzrost w lecie, spadek w zimie. Typ monsunu umiar szer geogr- podobny do ladowego umiar szer. Typ polarny- a)MORSKI- mniejsze opady w lecie, b) LĄDOWY- wzrost opadów w lecie, spadek w zimie. Czynniki wpływające na wielkość opadów atmos.: odległość od źródeł pary wodnej, zasoby ciepła, stopień nasycenia powietrza parą wodną, ruchy pionowe powietrz, warunki orograficzne, cyrkulacja atmosferyczna. Osady atmosf.: Rosa- osad kropelek wody na przedmiotach na pow ziemi. Powstaja w wyniku kondensacji pary wodnejpowstaja w skutek wypromieniowania ciepła z podłoza w czasie pogodnych nocy. Szron- drobne białe kryształy lodowe, przewaznie na przedmiotach poziomych, powstaje podobnie jak rosa, najczęściej w czasie pogodnych bezwietrznych nocy na skutek resublimacji pary wodnej przy wychłodzeniu się powierzchni gruntu poniżej 00C. Sadź- kryształy lodu, powstaje na przedmiotach poziomych, drzewach itp. W czasie jednoczesnego wystepowania mgły z przechłodzonej wody i wiatru. Gołoledź- osad lodu powstały w skutek przechłodzonych kropelek mżawki lub deszczu na powierzchniach o temp niższej lub nieco wyższej niż 00C. Ciśnienie atmosferyczne: Ciśnienie atmosf- siła parcia słupa powietrza o wysokości równej wysokości atmosfery od danego poziomu do jej górnej granicy i o powierzchni jednostkowej. Pole ciśnienia- rozkład cis atmos jest polem skalarnym przedstawionym w przestrzeni za pomocą powierzchni o jednakowych wartościach ciśnienia, czyli tzw powierzchni izobarycznych. Dobowe i nocne zmiany ciś atmosf: dobowe zmiany są widoczne w niskich szerokościach geogr, wraz za wzrostem szer zmiany sa mniej widoczne. Występuja 2 maksima. Pierwsze o 10, drugie o 22. Najmniejsze zmainyo 16 i o 4 rano. Wachania roczne- najbardziej widoczne w umiarkowanych i wyższych szer geo . Na obszarach ladowych największe zmiany obserwuje się zimą a najmniejsze latem. Na obszarach wodnych największe wartości latem a najmniejsze zimą. Rozkład ciś atmo na ziemi: w niskich szer geo występuje strefa niskiego ciśnienia w okolicach zwrotników występuje strefa wysokiego ciśnienia. W umiarkowanych szer geo obszary niskiego ciśnienia, nad biegunami wysokie ciśnienie. Procesy wywołujące ruch powietrza: poziomy gradient baryczny, lokalne różnice w nagrzaniu podłoża atmosfery. Siły kształtujące wiatr: natężenie poziomego grad barycznego, siła tarcia, siła Coriolisa, siła odśrodkowa. Wiatr geostroficzny- wystepuje powyżej 900m nad ziemia, ma stałą prędkość iwieje równolegle do linii izobar. Wiatr gradientowy- porusza się z jednostajna prędkościa po koncentrycznych torach kołowych. Baryczne prawo wiatru- jeżeli na półkuli północnej stanąć plecami do wiatru a twarzą w tym kierunku w którym wieje wiatr, wówczas najniższe ciśnienie znajduje się po lewej stronie i nieco z przodu, a ciśnienie najwyższe na prawo i nieco z tyłu osoby. Fen- ciepły i suchy wiejącu po zawietrznej stronie pasa wzniesień, często osiaga duże prędkości. Powoduje szybkie zanikanie pokrywy śnieżnej. Aby wystapił fen: musi istniec przeszkoda oreograficzna, różnica między jedna a druga strona pasa wzniesień. Bora- wystepuje gdy w pobliżu obszaru morskiego nad którym mamy mase ciepłego morskiego powietrza znajduje się niewysoki płaskowyż lub niskie pasmo górskie. Bora jest chłodnym nieprzyjemnym wiatrem. Wiatry lokalne: Trąba powietrzna- wir tworzący się w atmosferze o małej średnicy w kształcie lejka, śr 200-250m. prędkość wiatru 300-400km/h, wewnątrz panuje niskie ciśnienie. Trwa kilka minut. Występuje: środkowe stany USA, Australia. Cyklon tropikalny- głęboki układ niskiego ciśnienia powstający w niskich szer geo, śr 150-650km, trwa kilkanaście dni, prędkość wiatru do 300km/h. Powstanie: nad ciepłymi obszarami wodnymi (26-27oC) niędzy 5 a 25o w obie strony. Miejsce tworzenia: połud-wsch Azja, zatoka Bengalska, Morze Arabskie, Morze Karaibskie. Ogólna cyrkulacja atmosfery- układ wielkoskalowych prądów powietrznych występujących nad powierzchnia kuli ziemskiej. Za ich pośrednictwem odbywa się przemieszczanie mas powietrza o różnych właściwościach fizycznych. Cyrkulacja ogólna zależy od: dopływu promieniowania słonecznego, cech fizycznych atmosfery, ruchu obrotowego ziemi.