Wyźrebienia klaczy

Wiosną źrebi się największa ilość klaczy. Sezon kopulacyjny w hodowli koni trwa zazwyczaj od lutego do czerwca, wiosna jest wiec okresem, gdy przypada najwięcej wyźrebień. Klacze należą do zwierząt o najniższym współczynniku odchowanego potomstwa, który wynosi 55-60%, a ciąża należy do najdłuższych wśród zwierząt gospodarskich. Klacz mniej więcej na miesiąc przed porodem należy przeprowadzić do osobnego boksu gdzie będzie czysto, dosyć dużo miejsca najlepiej ok.3*3-4 m, tak by klacz mogła swobodnie położyć i wstać. Klacz powinna mieć codzienny ruch na świerzym powietrzu. Pasze powinny być dobre jakości, a klacz musi mieć dostęp do lizawki i otrzymywać odpowiednią ilość dodatku mineralno-witaminowego.

Ciąża u klaczy trwa 338-340 dni, a zwierzę może się wyźrebić na dwa tygodnie przed tą datą, jak również przenosić ciąże 2-3 tygodnie. Dlatego też klacz powinno się obserwować już 2-3 tygodnie przed planowanym porodem.

Pierwszymi objawami zbliżającego się porodu są zwykle powiększenie się wymienia i pojawienie się woskowatej wydzieliny na sutkach na kilka dni przed wyźrebieniem. Są jednak znane przypadki kiedy powiększenie wymienia występuje tuż przed porodem, a także, kiedy klacz na miesiąc przed zbliżającym się porodem powiększa wymię, a dwa tygodnie przed pojawia się już mleko. Najczęściej jednak białe kropki siary pojawiają się na kilka godzin przed wyźrebieniem. Kilka dni przed porodem występuje też zwiotczenie, wiązadeł krzyżowo-miednicowych. Bliskie rozpoczynanie porodu oznajmia niepokój klaczy, która może krążyć, bo boksie, przestępować z nogi na nogę, kłaść się i na przemian wstawać, oglądać na boki. Odchodzą wody płodowe, a gdy pojawiają się parcia, ukazuje się pęcherz płodowy, klacz zwykle wtedy kładzie się na i wstaje dopiero po zakończeniu porodu. Należy zwrócić uwagę na to, aby klacz tak się położyła, aby miała miejsce na wyparcie źrebaka. Zwykle najpierw pojawia się nóżka, potem druga, a następnie pysk i głowa źrebaka. Wypieranie źrebaka trwa 10-30 minut i nie powinno przekroczyć godziny, gdy wszystko przebiega prawidłowo. Szybkość z jaką klacz potrafi urodzić sprawia, że niektórzy właściciele nie widzieli nigdy porodu. Porody patologiczne spotyka się najczęściej u klaczy zimnokrwistych ok.10% oraz u klaczy pełnej krwi angielskiej ok.4%. Problemy wynikają najczęściej z nieprawidłowego ułożenia źrebaka i wtedy najczęściej potrzebna jest pomoc weterynarza. Morze zdarzyć się, że kopytko nie trafia w srom, tylko powyżej lub poniżej, oraz Np. podwinięcie nóżki lub głowy. W przypadku konieczności pomagania w wychodzeniu źrebaka na zewnątrz należy pamiętać, aby nie pociągać za obie nóżki od razu, ale na przemian, tak aby ustawić obręcz barkową ukośnie. Gdy wychodzące kopytka nie rozerwą pęcherza płodowego, należy go zwłocznie przerwać, aby źrebię się nie udusiło, bo w momencie przerwania pępowiny nie będzie miało jak oddychać.

Pępowina przerywa się zazwyczaj sama, co powodują ruchy klaczy i źrebięcia, w naturalnym przewężeniu w odległości kilka centymetrów od brzucha. Jeśli trzeba należy pępowinę przeciąć, podwiązać ja w miejscu przewężenia i dopiero odciąć. Kikut przy brzuszku należy bezwzględnie zdezynfekować jodyną, gdyż jest to droga wnikania drobnoustrojów powodujących m.in. kulawkę, która może zakończyć się zejściem śmiertelnym. Należy zwrócić uwagę czy zrębie nie ma trudności oddechowych, bo mogło zachłysnąć się wodami płodowymi. W takim przypadku należy oczyścić jamę ustną i pobudzić oddychanie przez uciskanie klatki piersiowej i energiczny masaż. Wskazane jest też wykonanie sztucznego oddychania. Najczęstszą przyczyną śmiertelności okołoporodowej jest zamartwica i niedotlenienie wynikające z opóźnienia lub niepodjęcia czynności oddechowych.

Klacz po porodzie wstaje zazwyczaj w ciągu 10-15 minut. Łożysko powinno odejść w przeciągu pół godziny do trzech. Łożysko należy zawsze obejrzeć, czy wyszło w całości. Gdy łożysko nie odejdzie w przeciągu 4 godzin po porodzie, należy wezwać weterynarza, gdyż zatrzymanie może prowadzić do zatrucia, ochwatu i zapalenia otrzewnej, co stanowi bezpośrednie zagrożenie życia klaczy. Przyczynami mogą być zaburzenia przebiegu porodu, przedłużająca się ciąża czy zaawansowany wiek klaczy. Macica powraca do swojej normalnej wielkości zazwyczaj po 8-15 dniach po porodzie, klacze, które mają zapewniony ruch szybciej przechodzą ten okres.

Klacze po porodzie mogą dostać siano, a gdy wyschnie i odpocznie, można ją napoić wodą o temp. pokojowej. Podstawowym pokarmem dla karmiącej jest bardzo dobrej jakości Sano łąkowe, podawane bez ograniczeń. Dla klaczy półkrwi o macie ciała 600 kg zapotrzebowanie pokarmowe może pokryć 6 kg siana i 4-4,5 kg owsa. Ważny jest również dodatek soli mineralnych i witamin oraz zapewnienie stałego dostępu do wody. Zapotrzebowanie na wodę wzrasta o 50-70% w porównaniu do okresu przed porodem. Bardzo ważne dla klaczy i źrebięcia jest pastwisko - ze względów pokarmowych i zapewnienia ruchu. Ruch jest niezbędny dla prawidłowego rozwoju źrebaka, zarówno fizycznie, jak i psychicznie.