Pedagogika wojskowa - zagadnienia egzaminacyjne

Zestaw pytań egzaminacyjnych:


1.Przedstaw różnice i podobieństwa w wychowaniu wojskowym w Sparcie i Atenach.

Ateny i Sparta należały do największych i najbardziej znaczących państw starożytnej Grecji. Ateny powstały między XIV, a XII w. p.n.e. w wyniku zjednoczenia samodzielnych niegdyś osad. Była to nazwa miasta-państwa znajdującego się w środkowej Grecji w kraju zwanym Attyką. Początkowo państwo ateńskie pozostawało pod władzą królów, ale od XVIII w. po ich upadku stało się republiką rządzoną przez archontów.Drugim państwem, które obok Aten odegrało szczególną rolę w dziejach antycznej Hellady była Sparta powstała około XI w. p. n. e. w Lakonii na Półwyspie Peloponeskim. Jej teren zamieszkiwała ludność należąca do plemienia Dorów. Nazwa Sparta odnosiła się w starożytności przede wszystkim do ośrodka, jaki stanowiła grupa pięciu wsi w dolinie rzeki Eurotas. Sparta była państwem arystokratycznym o charakterze militarnym.Wychowania na terenie starożytnej Grecji, w Sparcie i Atenach było całkowicie odmienne, uwarunkowane położeniem, stosunkami społecznymi, politycznymi oraz kulturą. Spartanie stanowili zamkniętą, dziedziczną warstwę zawodowych wojowników przygotowywanych do walki w szyku hoplickim – falandze, którzy przez całe życie pełnili funkcje militarne. Podstawową cechą Spartan była rezygnacja z wszelkich działań o charakterze gospodarczym. Nie zajmowali się ani uprawą ziemi, ani żadną inną działalnością produkcyjną lub handlową. Cały swój czas poświęcali szkoleniu wojskowemu. Prawdziwy Spartanin był człowiekiem zahartowanym, niewrażliwym na ból, chłód i niewygody. Spartanie nie interesowali się poezją, ani sztukami pięknymi. Nie mogli nosić ozdób, nie wyróżniali się ubiorem, stylem życia, ani majątkiem, ponieważ stanowili „wspólnotę jednakowych”. Państwo starało się nie dopuścić do bogacenia się jednostek. W tym celu zakazano posiadania monet srebrnych i złotych.
Uderzającą cechą życia spartańskiego był jego surowy charakter oraz potępienie luksusu. Prawdziwy Spartanin powinien z pogardą dla śmierci iść do walki, a największą hańbą było cofnąć się na polu bitwy. Utrzymanie dominacji politycznej Sparty i Spartan na południu Grecji stało się możliwe dzięki podporządkowaniu ustroju i sposobu życia jednemu celowi – utrzymaniu ludności podbitej – hellotów, tj. zależnych chłopów, których liczba dochodziła do stu tysięcy wobec dwudziestu tysięcy Spartan w posłuszeństwie, dzięki zmilitaryzowaniu państwa. W Sparcie jednostka od urodzenia podporządkowana była nieubłaganym prawom państwowym. Z chwilą przyjścia dziecka na świat ojciec zobowiązany był pokazać je geruzji – radzie starszych (28 starców i 2 królów). Geronci, czyli dwudziestu ośmiu starców powyżej sześćdziesiątego roku życia decydowali o przyszłym życiu niemowląt. Jedynie zdrowe i silne jednostki – chłopcy i dziewczynki miały prawo do życia. Niemowlęta słabe lub chorowite zrzucano w szczeliny przepaści gór Tajgetu. Ta selekcja miała zdecydowanie negatywne skutki demograficzne. Działała zarówno bezpośrednio – śmierć wielu dzieci, jak i pośrednio – tworzyła hamulce psychologiczne.Podstawą spartańskiego systemu było specyficzne wychowanie zwane agoge, któremu podlegali chłopcy od siódmego roku życia. W wychowaniu ważną rolę odgrywał duch rywalizacji występujący w grupach. Do siódmego roku życia chłopcy pozostawali w domach pod opieką kobiet. Gdy dochodzili do siódmego roku życia, Likurg – prawodawca spartański nakazywał zabierać ich od rodziców i dzielić ich na „stada”, każąc im żyć i jadać razem. Przyzwyczajał ich w ten sposób do wspólnych zabaw i wspólnego uczenia się. Po ukończeniu tego wieku zaczynali życie w obozie, w koszarach. Od tej pory całkowicie uzależniali się od państwa. Chłopców oddawano do szkoły. „Nauka była ograniczona do ścisłego minimum, poza tym całe ich wychowanie polegało na tym, aby dobrze nauczyć się słuchać, znosić zmęczenie i zwyciężać w walce. (..). W miarę jak rośli ćwiczenia, którym ich poddawano stawały się coraz cięższe” 1 Życie w szkole spartańskiej nie było łatwe. Dzieci musiały spać na posłaniach z twardej trzciny, cały rok chodzić boso, znosić bez skargi chłód,
spiekotę i głód. Co roku poddawano ich chłoście w świątyni. „Strzyżono im włosy do skóry (...). Były brudne, nie kąpały się i nie namaszczały skóry oliwą, poza niektórymi dniami w roku, gdy pozwalano im na te zbytki”2. Uczniowie byli dzieleni na kilka klas wiekowych. Warunkiem przejścia do klasy wyższej było poddawanie się wielorakim obrządkom i próbom. Młodszymi uczniami zajmowali się nieco starsi, tzw. ejreni, tych z kolei nadzorowali urzędnicy.„Wybrany ejren mający lat dwadzieścia dowodził oddziałem chłopców w ćwiczeniach wojennych(...). Polecał najsilniejszym przynieść drwa, najmłodszym jarzyny. Musieli je kraść z ogrodów lub wślizgując się do domów, gdzie odbywały się wspólne posiłki Spartan, z całym sprytem i ostrożnością. Jeśli złodziej dał się złapać, otrzymywał wiele uderzeń batem (...). Gdy skończył się posiłek, ejren polecał jednemu z chłopców śpiewać, innemu stawiał jakieś pytanie, odpowiedź na które wymagała zastanowienia się (...). Odpowiedzi powinno towarzyszyć uzasadnienie sformułowane w stylu krótkim, zwięzłym. Tego, kto źle odpowiedział ejren karał ugryzieniem w kciuk”3 Spartański wychowanek zobowiązany był do bezwzględnego posłuszeństwa wobec każdego dorosłego Spartanina. Za bardzo ważny czynnik w wychowaniu uważano zdobywanie sprawności fizycznej poprzez ćwiczenia fizyczne i wojskowe. Oprócz nauki walki chłopcy uczyli się zasad czytania i pisania oraz śpiewów chóralnych, bowiem muzyka rozpalała ducha bojowego i pomagała żołnierzowi w walce. „W melodiach było coś, co jak żądło budziło odwagę i przekazywało im szaleńczy zapał popychając do działania”4 Styl zaś pieśni był prosty i surowy, tematy poważne i moralne. Najczęściej była to pochwała tych, którzy zginęli za Spartę i których szczęście wysławiano, lub nagana tych, którzy uciekli w popłochu. Ich życie przedstawiano, jako bolesne i nieszczęśliwe. W Sparcie w przeciwieństwie do Aten interesowano się również wychowaniem dziewcząt. Mieszkały one wprawdzie w domach, ale dni spędzały na ćwiczeniach sportowych, nauce tańca i gimnastyce. Uczono je również posługiwania się bronią. Od kobiet oczekiwano przede wszystkim tego, by rodziły zdrowe i silne dzieci. Ateńczycy byli bardzo zgorszeni uprawianiem
sportu przez młode Spartanki.Jednak dla Spartan fizyczne zdrowie dziewcząt było bardzo ważne, gdyż widziano w nich przyszłe matki silnych, zdrowych i sprawnych żołnierzy. Życie w obozie – brutalne i twarde zostało poddane wielu ograniczeniom. Spartanie byli słabo żywieni dostawami ze swych majątków ziemskich. Codziennie spożywali czarną polewkę, czyli wieprzowinę gotowaną we krwi, zaprawioną octem i solą. Bardzo często sami zdobywali żywność kradnąc ją, bowiem w starożytnej Sparcie kradzież nie była potępiana. Ogromną rolę w kształtowaniu młodych ludzi odgrywały różnego rodzaju obrzędy inicjacyjne towarzyszące przechodzeniu do kolejnych grup wiekowych. Chłopcy musieli wykazać się odpornością na ból i pragnienie, a walcząc między sobą popisywali się odwagą i sprawnością fizyczną.
Gdy Spartanin ukończył 20 lat opuszczał szkołę, otrzymywał od państwa działkę z przywiązanymi do niej helotami i rozpoczynał służbę wojskową. Był zobowiązany dostarczać państwu określoną ilość produktów ze swoich plonów. W wieku dwudziestu lat wychowanek stawał się osobą dorosłą i otrzymywał prawa obywatelskie. Przyjmowany był do grupy kilkunastu mężczyzn w różnym wieku, którzy wspólnie spożywali posiłki – syssytia. W tym gronie odtąd jadł, polował i walczył. Nie miało to nic wspólnego z więzami rodzinnymi. Po osiągnięciu wieku dojrzałego Spartanin zawierał związek małżeński w celu posiadania dzieci, najlepiej zdrowych chłopców. Ślub był obrządkiem skromnym, smutnym i cichym. Spartanie swoje żony odwiedzali rzadko, często ukradkiem. Wychowanie i późniejszy tryb życia modelowały silnie umysł Spartanina, czyniąc go lojalnym i posłusznym wobec urzędników i swoich kolegów Konsekwencje systemu spartańskiego dla kultury były wielkie. Obyczaje Spartan, tak odmienne od obyczajów panujących w innych polis narzucały konieczność izolacji od świata zewnętrznego. Państwo spartańskie niewiele wniosło do kultury greckiej z powodu izolacji i militaryzacji życia. Charakterystyczna dla spartańskiego sposobu myślenia i postępowania było odrzucenie sztuki wygłaszania przemówień. „Jednakowi” mieli wyrażać się „lakonicznie”, czyli wedle lakońskiego wzoru: krótko, rzeczowo, bez ozdób,podczas gdy w całym świecie greckim rozwijano umiejętność przekonywania innych. Był to podstawowy instrument działalności politycznej. Niechęć do pięknej mowy oznaczała odrzucenie właśnie wtedy utrwalającego się modelu kultury.Wychowanie w Atenach było znacznie łagodniejsze, niż w Sparcie. Do szóstego lub siódmego roku życia dzieci mieszkały w części domu przeznaczonej dla kobiet. Po ukończeniu tego wieku dziewczynki nadal pozostawały w domu, a chłopcy byli zabierani od 8 niańki i oddawani pod opiekę pedagoga – niewolnika, który odtąd wszędzie im towarzyszył. Pedagog uczył chłopca dobrych manier i mógł go ukarać, gdy ten był nieposłuszny. Odprowadzał go do szkoły, często był obecny przy lekcjach, by mieć pewność, że chłopiec pilnie słucha. Do szkół uczęszczali wszyscy chłopcy z wyjątkiem tych z najbiedniejszych rodzin. Lekcje odbywały się w prywatnych domach nauczycieli. Uczono ich czytania, pisania i arytmetyki. Uczyli się także poematów Homera i ich głośnej recytacji. Po dwóch latach edukacji uczniowie rozpoczynali naukę muzyki i byli wprowadzani w tajniki sztuki poetyckiej. Gdy chłopiec kończył dwanaście lat, głównym przedmiotem jego edukacji stawało się wychowanie fizyczne. Przechodzili wówczas pod opiekę wychowawcy zwanego paidotribes. Uczył on gimnastyki oraz innych ćwiczeń fizycznych w celu przygotowania Ateńczyków do udziału w olimpiadach. Chłopcy byli dzieleni na dwie grupy według wieku. Lekcje odbywały się w palestrze. Był to rodzaj boiska otoczonego kolumnadą i tam też uczniowie pobierali nauki z zakresu literatury, poezji i wymowy. Chłopcy ćwiczyli nago. Po rozgrzewce rozpoczynali ćwiczenia w takich dyscyplinach, jak: rzut oszczepem i dyskiem, biegi – dolichos (bieg długi na 4,5 km), z pochodniami, ciężarkami, łucznictwo, walka na pięści, skoki oraz zapasy – pankration
Olimpiady w życiu mieszkańców starożytnej Grecji odgrywały bardzo ważną rolę. Zawody sportowe odbywały się w ramach świąt ku czci bogów. Ich uczestnicy ofiarowywali im swój trud, a zwycięstwo było efektem nie tylko sprawności fizycznej, ale również darem bożym. Każde państwo organizowało przy różnych okazjach zawody.Niektóre z nich ściągały zawodników i widzów z szerszego geograficznego kręgu. Najważniejsze igrzyska odbywały się od 776 r. p.n.e., co cztery lata w Olimpii, ale sławne były także zawody w Delfach, Koryncie i Argolidzie. Ich uczestnicy walczyli ze sobą na oczach licznie zgromadzonej publiczności, wedle ustalonych, surowo przestrzeganych reguł. Zwycięzcy otrzymywali nagrody symboliczne w postaci wieńca. W Olimpii z gałązek oliwnych, w Delfach – laurowych, w Koryncie – z ususzonych liści selera, a czasami przedmioty o pewnej, na ogół niewielkiej wartości. Zwycięzca na okres 4 lat stawał się bohaterem, o którym śpiewano pieśni. Był pierwszym obywatelem przyjmowanym z honorami w każdym greckim polis. Celem igrzysk było wyłonienie indywidualnych zwycięzców w każdej dyscyplinie. Zawodnicy przychodzący na metę biegów, jako drudzy lub trzeci w ogóle nie byli brani pod uwagę. Obok dyscyplin sportowych odbywały się także konkursy literackie, oratorskie i muzyczne. Igrzyska ogólnogreckie utrwalały więzi między obywatelami różnych miast. Sport kształtował stosunek Greków do ciała, zwłaszcza nagiego. Cywilizacja grecka potrafiła bez obsesji o podłożu seksualnym podziwiać harmonijnie rozwinięte ciała młodych ludzi. W tym okresie powstało wiele nagich posągów, m.in. „Dyskobol” Myrona. Ateńczycy uczęszczali do Akademii, które interesowały się przede wszystkim zagadnieniami filozoficznymi. W Akademii Platona założonej w gaju Akademosa uprawiano również gorliwie nauki przyrodnicze i humanistyczne. Obok Akademii Platońskiej powstała Szkoła Arystotelesa założona w ogrodach Lykejonu (stąd nazwa Liceum), znacznie się od niej różniąca, ponieważ kształciła głównie w zakresie zoologii. W połowie V w. p.n.e. w Atenach pojawili się sofiści – sofistai, czyli ludzie uczący za pieniądze techniki wymowy niezbędnej do sprawowania władzy.Odegrali oni ważną rolę w życiu politycznym tej epoki, ponieważ pozwalali ludziom pochodzącym z rodzin niearystokratycznych, a posiadającym pieniądze na zdobycie ogólnego wykształcenia, umiejętności przemawiania i pewnej wiedzy o świecie. Sofiści zajmowali się logiką i analizą języka. Ucząc dialektyki zmuszali swoich
wychowanków do ścisłego myślenia. Stworzyli nowy, wyższy typ szkoły, która była dostępna tylko dla warstw zamożnych. Byli zdania, że ustrój, prawa, moralność są rodzajem umowy społecznej – nie mają wartości same w sobie. Znaczenie nauk sofistów dla kultury greckiej było olbrzymie. Swoimi tezami o powstawaniu państwa i prawa, jako o rezultacie procesu historycznego oraz tezami o prawie natury i o równości wszystkich ludzi podważali panujące dotąd poglądy tradycyjne. Przeciwko sposobom myślenia sofistów – relatywizmowi, wystąpił w końcu V w. p.n.e. Sokrates. Podstawa jego filozofii była idealistyczna. Syn kamieniarza ateńskiego nauczał, że istnieją powszechnie obowiązujące, niepisane prawa moralne mające charakter powszechny, niepowstające drogą umowy. Sokrates wierzył w istnienie obiektywnej prawdy i możliwość jej poznania. Według niego dobrem najwyższym i bezwzględnym jest cnota polegająca na wiedzy. Metoda nauki była dialektyczna i polegała na obalaniu argumentów rozmówcy przez doprowadzenie ich za pomocą pytań i odpowiedzi ad absurdum oraz na wydobywaniu prawdy w trakcie dyskusji. Sokrates posługiwał się metodą indukcyjną, dążył do precyzowania pojęć ogólnych. Mówił o sobie „wiem, że nic nie wiem”.Ateńskie dziewczęta z klas średnich lub wyższych pobierały lekcje czytania, pisanie i gry na lirze pod kierunkiem domowej nauczycielki. Do ćwiczeń fizycznych były dopuszczanie jedynie w czasie uroczystości, ale nigdy publicznie, jak to miało miejsce w Sparcie. Ateńscy chłopcy pozostawali w szkole do osiemnastego roku życia. Następnie odbywali służbę wojskową. Każdy młodzieniec podlegał rutynowemu szkoleniu. Uczono podstaw musztry, w tym sposobów walki w szyku zwanym falangą, w szyku luźnym, zwartym, walki w biegu i władaniu bronią. Większość tego szkolenia młodzi Ateńczycy odbywali w przygranicznych fortach Attyki. Służba wojskowa w Atenach nie trwała długo, bo zaledwie trzy lata. Po ukończeniu służby zawierano związki małżeńskie, najczęściej ze względów majątkowych. Życie Ateńczyków nie było podporządkowane prowadzeniu wojny, dlatego też konsekwencje takiego, a nie innego wychowania były ogromne dla kultury. Swobodnie mogły rozszerzać się ich horyzonty myślowe oraz potrzeby kulturalne W połowie V w. p.n.e. Ateny były ośrodkiem duchowego życia Hellady, gdzie jak pięknie pisał Perykles „jedna i ta sama osoba może w najłatwiejszy sposób z wdziękiem i zręcznością przystosować się do najrozmaitszych form życia i stać się przez to samodzielnym człowiekiem”5. Szczególna atmosfera panująca w demokratycznym państwie ateńskim tłumaczy nam, dlaczego stało się ono w V w. p.n.e. najżywszym ośrodkiem kultury, do którego ściągali z całej Grecji poeci, filozofowie i artyści.
Wychowanie w Atenach i Sparcie bardzo się od siebie różniło, bo różne były jego cele. Sparta potrzebowała doskonałego, zdyscyplinowanego wojownika. Ateny – wszechstronnie wykształconego, pięknie mówiącego i dosadnie argumentującego polityka.Spartański system wychowania i późniejszy sposób życia formował ludzi w ten sposób, że trudno im było zrozumieć i przystosować się do warunków świata zewnętrznego. Niezdrowa struktura społeczna i polityczna spowodowały już w VI w. p.n.e. odcinanie się Sparty od reszty świata greckiego w obawie przed „nowinkami”, które mogłyby zachwiać państwem spartańskim. Wychowanie twarde i bezwzględne stwarzało w Spartanach poczucie bezpieczeństwa i wyższości nad innymi Grekami. Istotnie zdyscyplinowany i małomówny Spartanin budził u innych Greków szacunek i podziw, często jednak wywoływał również niechęć. Spartanie byli szanowani, ale nie byli lubiani w świecie greckim. Wskutek konserwatyzmu, który miał chronić Spartan w V w. p.n.e. z ich anachronizmem gospodarczy i kulturalnym państwo spartańskie było słabe.W Atenach w okresie demokracji (V-IV w. p.n.e.) w przeciwieństwie do Sparty państwo kładło nacisk na równomierny rozwój ducha i ciała. System wychowania miał przygotować młodego Ateńczyka do aktywnego uczestnictwa w życiu politycznym i kulturalnym. Stąd duży nacisk kładziono na wszechstronny rozwój intelektualny. Ateńczycy wnieśli wiele nowego do kultury greckiej. Rozwinęli nauki humanistyczne, przyrodnicze i medyczne.

2.Omów etapy wychowania rycerskiego w średniowiecznej Polsce
.
Wychowanie rycerskie:syn szlachcica oddawany na dwór książęcy – funkcja pazia, (uczył się manier dworskiego zachowania), 14 lat – stawał się giermkiem (prawo noszenia miecza, towarzyszył i pomagał panu w walce, mógł się tylko bronić, uczył się cnót i umiejętności rycerskich), młody rycerz – opanowanie 7 cnót rycerskich (jazda konna, pływanie, rzut oszczepem- dzidą, szermierka, myślistwo, gra w warcaby, układanie i śpiewanie wierszy ku czci swojego pana i damy serca, wyrabiano w nim pogardę dla pracy fizycznej i poddanych), pasowanie na rycerza – (21 lat) turniej dworski, na którym pasowany musiał pokazać swoje umiejętności władania bronią i jazdy konno, (dawało prawo do posiadania pieczęci, możliwość ożenku, dysponowanie swoimi dobrami), turnieje, zapasy, polowania, biesiady, życie towarzyskie – sfera zainteresowań rycerza, gardził pracą, nie cenił wiedzy książkowej (rzadko spotykana umiejętność pisania i czytania).

3.Scharakteryzuj Korpus Kadetów.

Elitarna szkoła wojskowa dla dzieci szlacheckich w Królestwie Polskim. Korpus został założony po III rozbiorze przez Prusaków w kolegium pojezuickim w Kaliszu. Władze Królestwa Polskiego, podobnie jak wcześniej Księstwa Warszawskiego utrzymały jego istnienie.Nauka trwała 4 lata i obejmowała: religię, język polski, łacinę, język francuski, niemiecki, matematykę, geografię, historię, logikę, kaligrafię i naukę rysunku. Oprócz tego w programie była edukacja wojskowa obejmująca musztrę, historię wojskowości, elementy taktyki i strategii, fortyfikację, balistykę i fechtunek. Jednorazowo kształciło się w niej od 200 do 240 uczniów, w większości późniejszych oficerów. Jej absolwenci najczęściej trafiali do Wojskowej Szkoły Aplikacyjnej,Szkoły Podchorążych i Szkoły Bombardierów.

4.Wymień i krótko scharakteryzuj organizacje prowadzące szkolenie obronne młodzieży.

ZHP - misją Związku Harcerstwa Polskiego jest przyczynienie się przy pomocy metody harcerskiej do rozwoju młodych ludzi w taki sposób,aby w pełni mogli wykorzystać swoje możliwości duchowe,intelektualne,społeczne i fizyczne jako jendostki,jako odpowiedzialni obywatele,członkowie wspólnot lokalnych,narodowych i międzynarodowych.
Metoda harcerska - zespół działań,oddziaływań i środków służących realizacji stojących przed harcerstwem celów wychowawczych,społecznych i podmiotowych,ukształtowanych w toku rozwoju organizacji harcerskiej i stale doskonalony,świadomie stosowany przez jej członków.W skład metody harcerskiej wchodzą:
- stopnie
- sprawności
- prawo i przyrzeczenie
- system zastępowy
- tradycje i zwyczaje
- wzorce osobowe
- zadania zespołowe
- współzawodnictwo i współdziałanie
Zadanie Hufca ZHP:
- wychowawcze - wychowanie młodych ludzi zgodnie z misją ZHP przy zastosowaniu metody harcerskiej,zapewnienie młodym ludziom warunków do pełnego rozwoju duchowego,intelektualnego,społecznego i fizycznego
- społeczne - aktywny udział w życiu społecznym i kulturalnym społeczności lokalnej,oraganizacja imprez kulturalnych,sportowych i turystycznych,udział w obchodach świąt podstawowych i patriotycznych
- finansowo-materialne - prowadzenie gospodarki finansowo-materiałowej zgodnie z prawem i wytycznymi kwatery głównej ZHP,opieka nad sprzętem kwatermistrzowskim,nadzór nad gospodarką finansowo-materiałową drużyn.

5.Określ głowne przyczyny i przesłanki powstania pedagogiki wojskowej.

Pedagogika wojskowa posiada status naukowy,ponieważ jej celem jest poznawanie i przekształcanie rzeczywistości wychowawczej w wojsku.Przedmiot pedagogiki wojskowej stanowi edukacja wojskowa (wychowanie,kształcenie i szkolenie),ukierunkowane na wszechstronny rozwój osobowości żołnierzy,zgodnie z potrzebami przyszłej walki zbrojnej i z wymogami służby wojskowej.Współczesna pedagogika wojskowa jest postrzegana jako jedna z nauk humanistycznych,która ma jasno określony przedmiot badań,posługuje sie własną aparaturą pojęciową i dysponuje znaczącym dorobkiem ludzi zatrudnionych w wojsku.

6.Omów ogólny przedmiot badań pedagogiki wojskowej.


Pedagogika wojskowa określa jakiego człowieka powinniśmy wychowywać i w jaki sposób należałoby to czynić w procesie szkolenia,kształcenia i wychowania wojskowego.Określając swój materialny (człowiek-żołnierz) i formalny (rozwój i doskonalenie człowieka-żołnierza) przedmiot badań,pedagogika wojskowa spełnia niezbędne warunki metodologiczne.Przedmiotem badań pedagogiki wojskowej są:
-cele
-treści
-metody i formy
-systemy i techniki organizacji procesu wychowawczego

7.Scharakteryzuj cele wychowania wojskowego.

Pedagogika wojskowa bada cele wychowania wojskowego,a szczególnie:
- racjonalność,realność,aktualność celu wychowania
- adekwatność celów do współczesnych warunków rozwoju państwa
- związek celów i z polską i europejską tradycją kulturową
- cele jako czynniki kształtujące nowoczesną świadomość patriotyczną
- cele z punktu widzenia ich roli w kreowaniu postawy odpowiedzialności za ojczyznę,naród i gotowość do ich obrony
- cele jako element kształtowania tożsamości narodowej
- prezentowanie współczesnemu młodemu pokoleniu ich adekwatności do możliwości precepcyjnych,wrażliwości i systemów wartości

8.Scharakteryzuj treści wychowania wojskowego.

Pedagogika wojskowa bada treści wychowania wojskowego z punktu widzenia:
- przydatności ich do kształtowania postaw pro-obronnych
- kształtowania postaw na rzecz rozwoju gospodarczego i ekonomicznego państwa
- kreowania postaw patriotycznych i akcepotowanych systemów wartości

9.Przedstaw główne metody wychowania wojskowego.

Metody wychowania wojskowego dzielimy na:
- heteronomiczne
- autonomiczne
Do metod heteronomicznych zaliczamy bezpośrednie i pośrednie,zaś do autonomicznych samowychowanie,samokontrole i samoocene.

10.Wskaż związki wychowania wojskowego z historią.


Wychowanie obronne jest systemem działalności szkoły, instytucji pozamilitarnych oraz samych wychowanków, którego celem jest przygotowanie młodzieży szkolnej i akademickiej do obrony własnego kraju oraz do zapewnienia jej odpowiedniego rozwoju fizycznego i moralnego. Wychowanie obronne sprowadza się do wyposażenia młodego pokolenia w odpowiednie wiadomości i sprawności oraz inne środki niezbędne do obrony własnego kraju w przypadku zagrożenia jego niepodległości oraz do odparcia wszelkiej napaści na jego terytorium.
W Polsce wychowanie obronne ma bogatą tradycję i sięga wiele lat wstecz. Dzieje wychowania obronnego można podzielić na kilka okresów:
1) od powstania państwa i jego sił zbrojnych do końca XV wieku,
2) od początku XVI do końca wieku XVII,
3) od początku wieku XVIII do drugiego rozbioru,
4) okres powstań narodowych i walk narodowowyzwoleńczych,
5) lata 1918-1998.
Okres pierwszy dotyczy wychowania w drużynach książęcych i armii rycerskiej, gdzie postawę sił zbrojnych stanowią początkowo drużyny książęce, a następnie pospolite ruszenie szlachty.
Powstanie państwa polskiego wywarło doniosły wpływ na utrwalenie obiektywnych przesłanek do kształtowania świadomości narodowej. Na dojrzewanie wspólnoty narodowości polskiej, jak również na poczucie państwowości wywierały silny wpływ procesy wychowawcze umacniające współżycie organizacyjno – społeczne. W okresie krystalizowania się państwa wczesnofeudalnego na przełomie wieku X i XI siłę zbrojną państwa a zarazem jednostką przekazującą wiedzę obronną tworzyły:
- drużyna wojskowa księcia,
- pospolite ruszenie wojów.
Pod koniec wieku XI i na początku wieku XIII nastąpił dalszy rozwój stosunków feudalnych w Polsce, wzrost siły ekonomicznej i politycznej feudałów oraz częściowe ograniczenie władzy księcia. W wieku XII ostatecznie zwyciężyły i umocniły się stosunki feudalne w Polsce co wpłynęło na przemiany w zakresie wojskowości a zarazem wychowania obronnego.
Okres drugi dotyczy wychowania głównie w wojskach najemnych pochodzenia krajowego i cudzoziemskiego, w mniejszym stopniu w oddziałach zwoływanego jeszcze od czasu do czasu pospolitego ruszenia szlachty. W okresie tym pojawia się wiele aktów ustawodawczych dotyczących sił zbrojnych, a także wiele publikacji o tematyce wojskowej. Stanowią one materiał dla charakterystyki pracy wychowawczej w siłach zbrojnych tego okresu. Tymi aktami są:
- Ustawy sejmowe o wojsku,
- Artykuły hetmańskie (Jana Tarnowskiego, Floriana Zebrzydowskiego, Jana Karola Chodkiewicza, Jana Zamoyskiego),
- Dzieła i rozprawy wyższych dowódców wojskowych oraz polityków znających się na sprawach wojska,
- Pamiętniki (Samuela Maszkiewicza, Wojciech Dembłockiego, Mikołaja Jemiełowskiego).
Pod koniec XV i w XVI wieku, pod wpływem prądów humanistycznych zmieniły się poglądy na osobowość człowieka w ogóle, w tej liczbie i żołnierza. Po raz pierwszy zaczęto przejawiać troskę o rozwój umysłowy żołnierza, o jego kształtowanie. Ludzie tego okresu uważali, że żołnierza należy uzbroić w wiedzę przyrodniczą, wychodząc z założenia że podnosi ona bystrość umysłu. Uważano, że wiedza i wykształcenie są warunkami dobrej wymowy, a dobra wymowa jest niezbędna dowódcom do wykonywania obowiązków. Dużo uwagi w omawianym okresie poświęcono sprawie oblicza moralnego żołnierza. Rozpatrując morale żołnierza na czołowe miejsca wysuwano kwestie męstwa i dzielności.
Okres trzecii można podzielić na dwa podokresy. Pierwszy z nich od początku wieku XVIII do 1764 r. kiedy w związku z rozkładem ustroju feudalnego nastąpił upadek sił zbrojnych i wychowania obronnego. Drugi podokres od roku 1764 do roku 1793, kiedy siły zbrojne odrodziły się częściowo dla odparcia niebezpieczeństwa grożącego Polsce ze strony państw ościennych.
W latach 1710 – 1764 w centrum wychowania wojskowego stał przedewszystkim problem dyscypliny wojskowej. Nie myślano o ścisłym przestrzeganiu porządku służby garnizonowej, o podnoszeniu sprawności bojowej, sprawności organizacyjnej w armii, o respektowaniu i szanowaniu przepisów.Ważnym etapem w tym okresie było założenie pierwszej szkoły wojskowej. Była to Szkoła Rycerska założona w Warszawie w 1765 roku przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Organizatorem i komendantem był ks. Adam Czartoryski. W Szkole Rycerskiej program obejmował dwie grupy przedmiotów:
1) przedmioty ogólnokształcące,
2) przedmioty wojskowe.
Naczelnym ideałem wychowawczym w Szkole Rycerskiej była „nieskazitelna wzniosła moralność i duch narodowy”.
Okres czwarty dotyczy wychowania żołnierzy w okresie walk narodowowyzwoleńczych i powstań narodowych. Siły zbrojne przechodzą poważną edukację. Tworzy się wojsko narodowe co ma bardzo duży wpływ na wzbogacenie treści i metod pracy wychowawczej.
Człowiekiem, który wprowadził wiele zmian był Tadeusz Kościuszko. Wychodząc z założenia, że ducha moralnego wojska należy kształtować, wprowadził Kościuszko kilka zasad, do których należy zaliczyć:
- wychowanie patriotyczno – obywatelskie,
- humanitarny stosunek do żołnierza,
- troskę o podwładnych,
- system wyróżnień,
- wysoką karność,
- należyte wyszkolenie wojskowe.
Oceniając wychowanie obronne w czasie powstania listopadowego odrzucamy wszystko to, co było w nim reakcyjne bądź namacane przez obcą przemoc. W tym czasie ważny był duch patriotyzmu i wolności.
Dużo przyczyn złożyło się na wychowanie obronne w armii powstańczej 1863 i 1864 roku. Wystąpiło tam wiele cech postępowych, które w sposób trwały weszły do naszych tradycji wojskowych.
Celem pracy wychowawczej w okresie powstania styczniowego było rozbudzanie u żołnierzy poczucia narodowego, dumy narodowej, wiary we własne siły i możliwości zwycięstwa. Przez pracę wychowawczą starano się utrwalić więź wojska z narodem, umacniać wiarę w Rząd Narodowy, budzić nienawiść i czujność wobec wroga. Ważne miejsce w tym okresie zajęły tradycje narodowe a szczególnie postępowe tradycje walk narodowo – wyzwoleńczych.
Obrona państwa od roku 1918 do czasów dzisiejszych przestała być już tylko problemem dotyczącym wyłącznie sił zbrojnych. Zdawano sobie sprawę, że wymaga ona uruchomienia nie tylko sił militarnych walczących z przeciwnikiem, lecz także tych wszystkich dziedzin życia państwowego i społecznego, które nie biorąc bezpośredniego udziału w walce, powinny przyczynić się do osiągnięcia sukcesu. Dostrzegając znaczenie edukacji obronnej dla kształtowania morali mas żołnierskich, nie zawsze do końca świadomych stopnia zagrożenia ojczyzny, władze państwowe i wojskowe znaczny nacisk kładły na jej prowadzenie w skali całego społeczeństwa. W okresie międzywojennym dopełnieniem wychowania obywatelskiego były wygłaszane pogadanki i kazania. Edukowaniu żołnierzy i społeczeństwa służyła również uroczysta oprawa świat państwowych, kościelnych oraz rocznic powstań narodowych. Obok ogólnego przysposobienia obronnego starano się także prowadzić edukację specjalistyczną: przygotowanie lotnicze, radiotelegrafistów, konne i narciarskie. Zaczęto też szkolić kobiety. Celem tego szkolenia było przygotowanie ich do działalności społecznej i pełnienia funkcji pomocniczych w wojsku np.: w służbie sanitarnej, oświatowej, łączności, administracji.
Po II wojnie światowej zgodnie z doktrynami założeniami obronnymi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, wszystkie etapy edukacji narodowej i wychowania obywatelskiego w tym okresie powinny zawierać pierwiastek obronny. Bardzo istotnym elementem edukacji obronnej było szkolenie jednostek przewidzianych do militaryzacji oraz formacji obronny cywilnej. Organizowano także w miarę możliwości finansowych obozy: strzeleckie, szybowcowe, spadochroniarskie, samochodowe itp. Ważnym elementem było powstanie obrony cywilnej.
W obecnych czasach (integracji Polski z Unią Europejską) musimy myśleć nie tylko o bezpieczeństwie narodowym ale również o bezpieczeństwie zbiorowym i roli edukacji obronnej w tej mierze. Wychowanie obronne w szkołach jest przedmiotem obowiązkowym. Nie jest tylko przedmiotem, który w dawnych czasach był nauczany przez żołnierzy, ale jest teraz przedmiotem dostępnym dla każdego obywatela naszego kraju. Przygotowuje on ludzkość do zagrożeń, jakie mogą wydarzyć się w czasie wojny a nawet pokoju.

11.Wskaż związki wychowania wojskowego z językiem polskim.

Związki wchowania wojskowego z językiem polskim widać szczególnie w XVI i XVII w.W okresie tym pojawia się wiele aktów ustawodawczych dotyczących sił zbrojnych, a także wiele publikacji o tematyce wojskowej. Stanowią one materiał dla charakterystyki pracy wychowawczej w siłach zbrojnych tego okresu. Tymi aktami są:
- ustawy sejmowe o wojsku,
-artykuły hetmańskie (Jana Tarnowskiego, Floriana Zebrzydowskiego, Jana Karola Chodkiewicza, Jana Zamoyskiego),
-dzieła i rozprawy wyższych dowódców wojskowych oraz polityków znających się na sprawach wojska,
-pamiętniki (Samuela Maszkiewicza, Wojciech Dembłockiego, Mikołaja Jemiełowskiego).
Pod koniec XV i w XVI wieku, pod wpływem prądów humanistycznych zmieniły się poglądy na osobowość człowieka w ogóle, w tej liczbie i żołnierza. Po raz pierwszy zaczęto przejawiać troskę o rozwój umysłowy żołnierza, o jego kształtowanie. Ludzie tego okresu uważali, że żołnierza należy uzbroić w wiedzę przyrodniczą, wychodząc z założenia że podnosi ona bystrość umysłu. Uważano, że wiedza i wykształcenie są warunkami dobrej wymowy, a dobra wymowa jest niezbędna dowódcom do wykonywania obowiązków. Dużo uwagi w omawianym okresie poświęcono sprawie oblicza moralnego żołnierza. Rozpatrując morale żołnierza na czołowe miejsca wysuwano kwestie męstwa i dzielności.

12.Wskaż związki wychowania wojskowego z geografią.

13.Wskaż związki wychowania wojskowego z wiedzą o społeczeństwie.

14.Wymień i scharakteryzuj podstawowe zasady wychowania wojskowego.

Wychowanie wojskowe jest integralną częścią wychowania ogólnospołecznego.Stanowi kontunuację wychowania w rodzinie,szkole,kościele i grupie rówieśniczej.Wychowanie wojskowe w ujęciu szerokim to calokształt ogólnospołecznych, grupowych oddziaływań wychowawczych (instytucjonalnych i nieformalnych,zamierzonych i spontanicznych,profesjonalnych i nieprofesjonalnych) kształtujących i rozwijających jednostkową oraz zbiorową świadomość obronną i odpowiedzialność za bezpieczeństwo kraju.W ujęciu wąskim to świadoma,celowa i specyficznie pedadogiczna działalność osób profesjonalnie przygotowanych do realizacji procesów dydaktyczno-wychowawczych,powodujących względnie trwałe zmiany w osobowości uczestników edukacji wojskowej.Z perspektywy ontologicznej wychowanie wojskowe może być ujmowane jako:
- system
- działalność wychowująca
- proces rozwoju osobowego
- relacja
- rezultat
W ujęciu interdyscyplinarnym wychowanie wojskowe możemy traktować jako:
- socjalizację - przygotowanie i wprowadzenie żołnierzy do życia w społeczności wojskowej
- inkulturację - przygotowanie i wprowadzenie żołnierzy do życia w kulturze wojskowej
- formację moralną - kształtowanie u żołnierzy dyscypliny,uczuciowości,odpowiedzialności i praworządności oraz ducha bojowego
Wychowanie wojskowe można ujmować,interpretować jako sekwencję działań:
- podmiotów i instytucji odpowiedzialnych za wychowanie człowieka
- systemów edukacji równoległej
- konkretnej osoby podejmującej wysiłki wychowawcze

15.Przedstaw najważniejsze problemy badań pedagogiki wojskowej.

Problemy odnoszące się do styku ze środowiskiem cywilnym:
- zagadnienia stosunku młodego pokolenia do wojska jako instytucji społecznej
- do służby wojskowej jako obowiązku patriotycznego
- stosunek młodzieży do przedmiotu nauczania po
- stosunek do tworzenia wojska zawodowego,likwidacji obowiązku odbycia zasadniczej służby wojskowej
- zrozumienie polskiej racji stanu,zwalczania sojuszy wojskowych i politycznych
- relacje z innymi narodami,eliminacja nienawiści,budowanie przyjaźni i współpracy narodowej
- rola rodziny,szkoły,kościoła,mass mediów w procesie wychowania wojskowego
- możliwość przygotowania młodzieży do pracy zawodowej w wojsku
Problemy odnoszące się do wnętrza wojska:
- problem fali i patologii społecznej w wojsku
- system wartości akceptowanych i uznawanych
- relacje przełożony - podwładny
- percepcja celów i treści wychowania w środowisku żołnierzy

16.Przedstaw możliwości zastosowania metody sondażu diagnostycznego w wojskowych badaniach pedagogicznych i przyporządkuj jej odpowiedzi narzędzia i techniki badawcze.

Metoda sondażu diagnostycznego jest sposobem gromadzenia wiedzy o atrybutach strukturalnych i funkcjonalnych odnoszących się do styku wojska ze środowiskiem cywilnym lub odnoszących się do wnętrza wojska oraz dynamice zjawisk np.problem fali i patologii społecznej w wojsku, opiniach i poglądach np. zagadnienia stosunku młodego pokolenia do wojska jak instytucji społecznej,do służby wojskowej jako obowiązku patriotycznego,stosunek młodzieży do przedmiotu nauczania po,stosunek do tworzenia wojska zawodowego,likwidacji odbycia zasadniczej służby wojskowej,relacje z innymi narodami,eliminacja nienawiści,budowanie przyjaźni i współpracy narodowej,rola rodziny,szkoły,kościoła,mass mediów w procesie wychowania wojskowego,możliwość przygotowania młodzieży do pracy zawodowej w wojsku, nasilaniu się i kierunkach rozwoju określonych zjawisk i wszelkich innych zjawiskach instytucjonalnie nie zlokalizowanych - posiadających znaczenie wychowawcze - w oparciu o specjalnie dobraną grupę reprezentującą populację generalną, w której badane zjawisko występuje.
Badania sondażowe obejmują wszelkiego typu zjawiska społeczne o znaczeniu istotnym dla wychowania, ponadto stany świadomości społecznej, opinii i poglądów określonych zbiorowości, narastania badanych zjawisk, ich tendencji i nasilenia. Chodzi tu więc o wszystkie zjawiska, które nie posiadają instytucjonalnej lokalizacji a wręcz odwrotnie są jakby rozproszone w społeczeństwie. Badania sondażowe mają na celu wykrycie ich istnienia oraz ukazanie wszystkich atrybutów strukturalnych i funkcjonalnych.
Sondaż stosowany w pedagogice wojskowej tym się różni od sondażu stosowanego w socjologii — skąd został zapożyczony — że socjologiczne postępowanie badawcze dopełnione zostało w badaniach pedagogicznych postulatami dotyczącymi ulepszenia zbadanej rzeczywistości. Postuluje się zarówno sposoby reorganizacji środowiska, jak i cel reorganizacji. Projekt ulepszenia poznanej rzeczywistości pedagog wojskowy tworzy w oparciu o posiadaną wiedzę dotyczącą systemów wartości, metod reorganizacji środowiska, sposobów wzmagania (aktywizowania) sił społecznych.
Celem postulatów jest — w wypadku stwierdzenia negatywnych stanów rzeczy — spowodowanie zmiany tego, co istnieje, np. poprzez zastosowanie działań kompensacyjnych, czyli „wyrównywanie braków lub zjawisk i stanów ujemnych” . Celem postulatów może być także chęć zapobieżenia negatywnym stanom rzeczy, które mogą dopiero zaistnieć. Postępowanie nasze zaproponowane w ostatnim przypadku nazwiemy profilaktycznym, czyli takim, w którym stosuje się „szczególnego typu działalność związaną z neutralizowaniem wpływu czynników powodujących potencjalne zagrożenie” .
Metoda sondażu pozwala na poznanie określonego zjawiska społecznego, ustalenie jego zasięgu, zakresu, poziomu i intensywności, następnie ocenę i w wyniku tego zaprojektowanie modyfikacji, czyli zmian ulepszających negatywne sytuacje życia ludzi w badanym środowisku albo wzmagających pozytywne momenty wzajemnych oddziaływań jednostek.
Metoda sondażu daje nam opis i pozwala na wyjaśnienie pewnych zjawisk masowych czy ważniejszych procesów występujących w zbiorowością ch. Charakterystyczne tu jest instrumentalne użycie respondentów jako jednostek dostarczających pożądanych informacji. Konsekwencje i wnioski z przeprowadzonych badań będą dotyczyły pośrednio naszych informatorów, a nie będą bezpośrednio celem badań, jak jest np. w studium indywidualnych przypadków.
Metodę sondażu można stosować w tych przypadkach, kiedy ludzie wybrani jako respondenci są w stanie dostarczyć nam potrzebnych informacji, gdyż istotną cechą tej metody jest stosowanie głównie technik komunikowania (ustnie lub pisemnie).
W badaniach metodą sondażu nie zawsze możemy przeprowadzić badania wyczerpujące, tzn. nie zawsze możemy zbadać wszystkie interesujące nas osoby, z których składa się zbiorowość. Zazwyczaj jest to niemożliwe, gdyż:
a) badania są zbyt kosztowne;
b) nie można dotrzeć do wszystkich osób, które pragniemy zbadać, badania mogą być zbyt pracochłonne i długotrwałe.
W takich przypadkach przeprowadza się badania częściowe, bada się część jednostek, ale wniosek uogólnia się na całość zbiorowości. Wyniki i wnioski będą zależały od tego, jaką część zbiorowości wybierzemy do badania. Ta część powinna być możliwie dokładną miniaturą całej zbiorowości, a uzyskuje się to dzięki temu, że każdej jednostce ze zbiorowości zapewnia się jednakową szansę dostania się do reprezentacji.
Techniki stosowane w sondaży diagnostycznym.
W badaniach sondażowych najczęściej występujące techniki to ankieta, wywiad, analiza dokumentów osobistych, obserwacja, techniki statystyczne i inne.
Jedną z najczęściej używanych technik w sondażu diagnostycznym jest ankieta.Ankieta - to szczególny przypadek wywiadu. Jest techniką gromadzenia informacji polegającą na wypełnianiu samodzielnie przez badanego specjalnych kwestionariuszy na ogół o wysokim stopniu standaryzacji w obecności lub najczęściej bez obecności ankietera. Jest ona zbiorem specjalnie sformułowanych pytań, na które osoba badana powinna dać odpowiedź.
Badania ankietowe mają charakter masowy. Są one przydatne przy rozwiązywaniu problemów związanych z działalnością wychowawczą. Stosowane są również w innych dziedzinach życia społecznego i kulturalnego. Ankieta jest użyteczna w badaniach pedagogicznych jako metoda poznawania cech zbiorowości, zjawisk, opinii o wydarzeniach. Jest pomocnicza w początkowym etapie badań. Wyniki zebrane przy pomocy ankiety wymagają porównania z materiałem zebranym przy pomocy innych metod badawczych.
Pytania ankiety są zamknięte i zaopatrzone w tzw. Kafeterie czyli zestaw wszelkich możliwych odpowiedzi. Kafeterie bywają: zamknięte - oznacza to ograniczony zestaw możliwości odpowiedzi, poza które odpowiadający wyjść nie może, lecz tylko wybiera wśród możliwości jakie daje sformułowany zestaw. Kafeterie mogą być także półotwarte - czyli mogą być zestawem możliwych do wyboru odpowiedzi, które zawierają 1 punkt oznaczony słowem „inne”, pozwalający na zaprezentowanie swojej odpowiedzi, jeśli nie mieści się w żadnym sformułowaniu, koniunktywne - pozwalają na wybranie kilku odpowiedzi, dając potem możliwość obliczenia częstotliwości wyboru poszczególnych odpowiedzi, a tym samym tworzenia hierarchii, oraz dysjunktywne.W ankiecie pytania mogą również mieć charakter pytań otwartych. Pytania otwarte pozostawiają badanym całkowitą swobodę odpowiedzi.

17.Przedstaw możliwości zastosowania metody monograficznej w wojskowych badaniach pedagogicznych i przyporządkuj jej odpowiedzi narzędzia i techniki badawcze.

Monografią pedagogiczną możemy nazwać metodę badań której przedmiotem są instytucje wychowawcze w rozumieniu placówki lub instytucjonalne formy działalności wychowawczej jak np. wojsko, prowadzącą do gruntownego rozpoznania struktury instytucji, zasad i efektywności działań wychowawczych oraz opracowania koncepcji ulepszeń i prognoz rozwojowych .
Najbardziej wyróżniającą cechą badań monograficznych w sensie formalnym jest ich ścisła lokalizacja instytucjonalna. Pod względem merytorycznym metoda monograficzna prowadzi do rozpoznania struktury i efektywności działań wychowawczych, do postawienia diagnozy określonych niedomogów i opracowania koncepcji ewentualnych ulepszeń. Wszystko w odniesieniu do badanej instytucji - wojska.Ważnym jest zorientowanie się w istotnym sensie monografii. Rzecz nie polega na „kolekcjonowaniu” sprawozdań z badań monograficznych potrzebnych do podsumowującego zebrania z czasem ich stwierdzeń, lecz na czymś innym: na naukowo przeprowadzonej swoistej wizytacji danej instytucji, wizytacji mającej służyć dokonanym przez badacza rozpoznaniem, prognozami i koncepcjami ulepszeń praktycznym potrzebom badanej instytucji. To zadanie konkretne w ambitniejszych monografiach bywa dopełniane warstwą teoretyczną przeprowadzanej analizy materiałów badawczych, próbującą określić funkcje społeczne instytucji w ogólniejszym kontekście rozwoju kulturalno-społecznego danego społeczeństwa - żołnierzy. Badania monograficzne pozwalają na pogłębione badanie systemu wychowawczego danej instytucji, rozumianego jako układ środowiska społecznego lub zawodowego zespolony wspólnie realizowanym zadaniem, bazujący na wspólnych wartościach, poddanych regulacji wspólnych norm. Metoda monograficzna pozwala na porównywania wybranego zagadnienia (wybranych zagadnień) w różnych związkach czasowych lub przestrzennych danej placówki czy instytucji.
Metoda monograficzna realizowana być może przez wiele różnorodnych technik. Prawie zawsze posługuje się badaniem dokumentacji, bardzo często wprowadza elementy obserwacji uczestniczącej, ankiety lub wywiady. Niekiedy mogą być wykorzystane elementy eksperymentu wychowawczego. Jak każda inna metoda, zgodnie z zasadami poprawności metodologicznej, nie poprzestaje na jednej technice badań. Łączy ich kilka, traktując je jako formę uzupełniania wiedzy i wzajemnej kontroli.Badanie dokumentów i materiałów jest techniką badawczą służącą do gromadzenia wstępnych, opisowych, a także ilościowych informacji o badanej instytucji czy zjawisku wychowawczym. Jest także techniką poznawania biografii jednostek i opinii wyrażonych w dokumentach. Samodzielnie rzadko może występować w roli instrumentu naukowego poznania. Analiza dokumentów polega na uporządkowaniu i interpretacji zawartych w nich treści pod kątem problemu (celu) badawczego lub także hipotezy roboczej. Charakterystyczną jej cechą jest to, że dotyczy ona w dużej mierze nie tylko materiału otrzymanego w procesie zainicjowanych specjalnie badań, lecz także w wyniku działań nie związanych bezpośrednio z podejmowanym procesem badawczym. Zależy to od rodzaju dokumentu poddanego analizie. Dokumenty objęte analizą mogą — ze względu na ich formę — przybrać postać dokumentów pisanych (werbalnych), cyfrowych (statystycznych) lub obrazowo-dźwiękowych (poza pisemnych i poza cyfrowych).
Ze względu zaś na pochodzenie dokumentów dzieli sieje na dokumenty zastane (przypadkowe) i intencjonalnie tworzone (systematyczne), czyli dokumenty powstające niezależnie od intencji badacza i dokumenty powstałe z jego inspiracji.Analiza dokumentów — niezależnie od ich rodzajów — dopomaga w rozwiązywaniu wielu problemów badawczych z zakresu pedagogiki, a zwłaszcza w bliższym ich sprecyzowaniu. W przypadku zaś, gdy dotyczy dokumentów intencjonalnie tworzonych, sprzyja nie tylko lepszemu młodzieży, lecz także umożliwia im odreagowanie przykrych i bolesnych przeżyć, skłania do refleksji nad własnym postępowaniem i podnosi ich poczucie własnej wartości.Na ogół rozróżnia się klasyczną (jakościową czy opisową) i nowoczesną (ilościową) analizę dokumentów.Klasyczna analiza dokumentów polega głównie na ich historycznej i literackiej interpretacji. Jest poszukiwaniem indywidualnych (niepowtarzalnych) właściwości charakterystycznych dla analizowanego dokumentu (wytworu) i jego twórcy. Badacz polega tu w dużej mierze na własnym wyczuciu i intuicji. Ponadto ogranicza się głównie do jakościowego opisu i analizy dokumentów, jakie czyni przedmiotem swych badań. Omawia je zazwyczaj w dwóch niejako płaszczyznach: wewnętrznej, tj. koncentruje się na zawartych w nich treściach (łącznie z ich rozumieniem i wyjaśnieniem) i zewnętrznej, czyli zainteresowany jest również czasem i warunkami ich powstania, a w szczególności ich wiarygodnością. Nowoczesna analiza dokumentów stanowi próbę przezwyciężenia subiektywnego charakteru analizy klasycznej (tradycyjnej). Znalazła ona zastosowanie szczególnie w Stanach Zjednoczonych. Polega przede wszystkim na ilościowym opisie i analizie dokumentów. Przy czym opis i analiza taka nie ograniczają się wyłącznie do posługiwania się liczbami absolutnymi lub procentami. Dopuszcza się tu również takie wyrażenia, jak: zawsze, często, rzadko, nigdy itp. Dużą wagę przywiązuje się do dokładnego określenia wartości poznawczej dokumentów, w tym zwłaszcza do potwierdzenia ich wiarygodności i autentyczności. To znaczy, dąży się do wykazania tego, że uwzględnione w analizie dokumenty mogą być uzasadnioną podstawą rozwiązywania interesującego badacza problemu oraz że znany jest mu dobrze ich czas powstania, autor (lub twórca) i miejsce pochodzenia. Z reguły też określa się zmienne i ich wskaźniki, pod względem których zamierza się poddać analizie dany dokument (wytwór). Każdej ze scharakteryzowanych wyżej analiz dokumentów jako podstawowych metod pedagogicznych tego rodzaju, podporządkowane są różne ich odmiany.Analizy treściowa dokumentów polega, na interpretacji zawartych w nich treści. Stosując ją, usiłujemy odpowiedzieć na takie m.in. pytania, jak: co chciał powiedzieć lub ukazać autor analizowanego dokumentu, jakie zawarł w nim treści, czego mogą być one świadectwem lub na czym polega ich oryginalność. Analiza formalna dokumentów dotyczy zwłaszcza zewnętrznego opisu ich wyglądu, sposobu sporządzania, stopnia trwałości lub adekwatności z zamiarem, jaki przyświecał lub miał przyświecać w toku ich tworzenia. Na podstawie analizy formalnej można wnosić m.in. o zamiłowaniu do porządku, obowiązkowości, zdyscyplinowaniu i cechach tamtym przeciwnych.
Nie od rzeczy będzie jeszcze przypomnieć, że w analizie dokumentów rzeczą nieodzowną jest wykazanie ich wiarygodności. Dokumenty bowiem wprowadzające w błąd są z pewnością gorsze od braku jakichkolwiek dokumentów.

18.Przedstaw możliwości zastosowania metody historyczno - porównawczej w wojskowych badaniach pedagogicznych i przyporządkuj jej odpowiedzi narzędzia i techniki badawcze

Metodą tą posługujemy się by poznać zjawiska, które miały miejsce dawniej.Bardzo często badacze zjawisk społecznych sięgają do danych historycznych np. do korzeni wojska
Materiały historyczne można podzielić na: pierwotne i wtórne.Materiały pierwotne to dokumenty będące rejestrem faktów i wydarzeń dokonanych przez bezpośrednich świadków np. protokoły zebrań, posiedzeń.Materiały wtórne to wszelkie opracowania na podstawie dokumentów pierwotnych, monografie, publikacje o charakterze encyklopedycznym, omówienia dokumentów źródłowych.Należy pamiętać, że każde zdobyte źródło informacji należy sprawdzić, zwłaszcza jeśli są to materiały wtórne.Przy zastosowaniu tej metody wyłącza się potrzebę stosowania analizy ilościowej.Badania ilościowe polegają — w najogólniejszym ich rozumieniu — na ilościowym opisie i analizie faktów, zjawisk, procesów. Przedstawiają je w formie różnych zestawień i obliczeń z uwzględnieniem nader często zarówno statystyki opisowej, jak i matematycznej. Pod tym względem nie różnią się istotnie od pomiaru. To, co różni je od czystego pomiaru, stanowi spełnienie przez nie takich stawianych im wymagań, jak np. teoretyczne uzasadnienie własnej koncepcji podejmowanych badań, precyzyjne sformułowanie celów badawczych i hipotez roboczych, operacyjne zdefiniowanie badanych zjawiskach oraz wyszczególnienie zmiennych i podzmiennych wraz z przypisywanymi im wskaźnikami. Dużą wagę przykłada się również do konstruowania narzędzi badawczych i — rzecz jasna — do zestawień (uporządkowania danych) i obliczeń statystycznych zgromadzonego materiału badawczego.
W przeprowadzaniu badań ilościowych zwykle zakłada się, że ich przedmiotem może być wszystko, co można policzyć i zmierzyć. Łatwo policzalne i mierzalne są zwłaszcza rzeczy, które można zobaczyć i dotknąć.Niemniej spełniając takie lub inne wymagania, okazują się bezsprzecznie celowe i potrzebne w badaniach pedagogicznych, dotyczących np. różnych cech osobowości czy charakteru żołnierzy, ich zainteresowań, postaw, uznawanych wartości.Z powyższej charakterystyki badań ilościowych wynika niedwuznacznie ich ścisłe powiązanie z pomiarem badanych zjawisk. Pomiar rzeczywiście stanowi nieodłączną cechę badań ilościowych. Można powiedzieć, że jest ich cechą konstytutywną. Toteż bez ścisłego pomiaru badania ilościowe zatraciłyby swój charakter podejścia ilościowego, a na pewno byłyby niepełne i mało ścisłe. Niemniej jednak — pomimo bliskości znaczeniowej badań ilościowych i pomiaru — trudno byłoby utożsamiać je ze sobą, podobnie zresztą jak błędem byłoby nie dostrzegać różnic między badaniami jakościowymi a samym tylko — związanym z nimi — opisem jakościowym.

19.Przedstaw możliwości zastosowania metody eksperymentu w wojskowych badaniach pedagogicznych i przyporządkuj jej odpowiedzi narzędzia i techniki badawcze

Charakter eksperymentu polega na wprowadzeniu do wybranego układu (zbiorowości społecznej - wojska, zespołu zdarzeń, zjawiska lub procesu) specjalnie przez nas wybranego czynnika w celu uzyskania pożądanych zmian układu lub w celu sprawdzenia jakie zmiany w obserwowanym układzie zajdą pod wpływem owego nowego czynnika zwanego zmienną niezależną. Celem eksperymentu jest więc wykrycie związków przyczynowo-skutkowych między zmienną niezależną a elementami badanego układu. Bardziej utylitarnie traktowany eksperyment dostarczy wychowawcy wiedzy o skuteczności poszczególnych działań, o efektach podejmowanych inicjatyw wychowawczych czy dydaktycznych, lub też o wartości nowych metod nauczania, bądź pracy wychowawczej. Rezultatem eksperymentu są więc zawsze określone zmiany. Zmiany nie tylko badanego układu, choć te są najważniejsze lecz także zasobu naszej wiedzy. Zmiany te obserwować będziemy w przebiegu samego procesu, jak również w jego końcowych efektach.Ze zmianami układu wiążą się dwie sprawy. Pierwsza natury metodologicznej - wiąże się z techniką wykrywania zależności między zmiennymi niezależnymi, a innymi elementami badanego układu. Wg. Mill'a najdoskonalszymi metodami wykrywania są:
kanon jedynej różnicy
kanon jedynej zgodności
kanon połączonej różnicy i zgodności
kanon zmian towarzyszących
kanon reszt
Druga natury moralnej - mówiącej iż nie można dopuścić aby w założeniach badawczych przyjęto świadomie działania szkodliwe dla określonej grupy.
Kontrolowane i weryfikowane w toku przeprowadzanego eksperymentu pedagogicznego zależności pomiędzy różnymi zmiennymi określa hipoteza robocza, a nierzadko kilka hipotez. Każda z nich jest niezbędnym składnikiem wszelkich badań eksperymentalnych, Stanowi z reguły jedno z pierwszych zadań, spoczywających na eksperymentatorze. Od precyzji jej sformułowania zależy w dużej mierze organizacja i przebieg eksperymentu.Konieczność uwzględnienia w nim ściśle określonych zmiennych i świadomość istniejących między nimi zależności, co znajduje swój wyraz w poprawnie sformułowanych hipotezach roboczych, wskazują niewątpliwie na dużą na ogól złożoność badań eksperymentalnych i związane z nimi trudności. Są one tym większe, im bardziej zabiega się w przeprowadzaniu eksperymentu pedagogicznego o jego zgodność z wymaganiami, jakie stawia się eksperymentom w ich klasycznym rozumieniu. Wymagania takie zakładają, aby:
badane zjawisko dawało się wywołać,
warunki eksperymentu były precyzyjnie określone i poddawały się manipulacji,
przeprowadzone badania można było powtórzyć przy zachowaniu tych samych warunków
uzyskane zmiany dawały się zmierzyć.
Szczególnie postulat powtarzalności badań eksperymentalnych przy zachowaniu tych samych warunków jest trudny, a w dosłownym jego brzmieniu wręcz niewykonalny w przeprowadzaniu eksperymentu pedagogicznego. Z reguły jest niemożliwy do spełnienia w sensie absolutnym czy bezwzględnym, a jedynie w stopniu przybliżonym (prawdopodobnym). Fakt ten pomniejsza niewątpliwie wiarygodność badań eksperymentalnych w pedagogice, ale na pewno ich nie przekreśla. Przeciwnie, w miarę poprawne ich stosowanie może przyczynić się do przełamania pewnego marazmu, jaki dostrzega się również we współczesnej teorii i praktyce pedagogicznej.Posługując się metodą eksperymentu pedagogicznego, można sprawdzić w sposób wysoce prawdopodobny praktyczną przydatność różnych pomysłów w zakresie usprawnienia działalności dydaktycznej i wychowawczej dowódców czy wychowawców.Inną zaletą eksperymentu w porównaniu z pozostałymi metodami badań pedagogicznych jest to, że stanowi on nierzadko źródło inspiracji dalszych pomysłów w unowocześnianiu pracy dydaktyczno-wychowawczej z żołnierzami. Weryfikowany w ten sposób pomysł rodzi dalsze pomysły i nasuwa wiele otwartych problemów, wymagających dodatkowych badań. Dzięki temu poszerza się wydatnie zakres problemów badawczych na gruncie pedagogiki, a co najważniejsze, wielość nowych rozwiązań w udoskonalaniu procesu nauczania, uczenia się, wychowania czy kształcenia.
Techniki stosowane w eksperymencie pedagogicznym.
Przeprowadzenie eksperymentu pedagogicznego może odbywać się za pomocą różnych technik, czyli swoistych sposobów organizowania badań eksperymentalnych. Na ogół wymienia się następujące techniki eksperymentalne:
Technikę grup równoległych
Technikę czterech grup (zwaną inaczej techniką Solomona)
Technikę rotacji
Technikę jednej grupy
Największą popularnością wśród technik eksperymentalnych w pedagogice cieszy się technika grup równoległych, zwana także techniką grup porównawczych i jej omówieniem teraz się zajmę. Zakłada ona konieczność uwzględnienia podczas przeprowadzanego eksperymentu:
1) dwojakiego rodzaju grup. tj. grupy eksperymentalnej i grupy kontrolnej, równoważnych w miarę np. pod względem składu osobowego, czyli poziomu umysłowego i społecznego, a także płci i wieku ich członków oraz różnych ogólnych uwarunkowań zewnętrznych;
2) określonych czynników eksperymentalnych (zmiennych niezależnych) uruchomionych tylko w grupie eksperymentalnej;
3) badań początkowych i końcowych mających na celu kontrolę zmiennych zależnych, a nierzadko również zmiennych pośredniczących.
Nie wszyscy pedagodzy mają pełne zaufanie do techniki grup równoległych. Nie daje ona bowiem — ich zdaniem — zadowalającej pewności, że uzyskane rezultaty badań w grupie eksperymentalnej są rzeczywiście zasługą tego, a nie innego czynnika, jaki miał istotny na nie wpływ. Może się przecież zdarzyć, iż hipoteza robocza została zweryfikowana nie wskutek zastosowanych czynników (zmiennych niezależnych), lecz dzięki szczególnym właściwościom psychicznym uczestników w grupie eksperymentalnej i współpracujących z nimi osób dorosłych, odpowiedzialnych za uruchomienie zmiennych niezależnych. Zarzutów tego rodzaju nie należy — rzecz jasna — bagatelizować. Pomniejszyć je można przede wszystkim przez staranny dobór osób uczestniczących w eksperymencie, i to zarówno w grupach eksperymentalnych, jak i kontrolnych.

20.Przedstaw możliwości zastosowania metody biograficznej w wojskowych badaniach pedagogicznych i przyporządkuj jej odpowiedzi narzędzia i techniki badawcze

Metoda biograficzna- związana z poznawaniem życiorysu jakiejś osoby, postaci, wyróżniamy takie czynności jak: wybór gry, przygotowanie zestawu pytań, zadań, opracowanie scenariusza gry, omówienie gry.Burza mózgów- metoda nauczania, polegająca na umożliwieniu żołnierzom szybkiego zgromadzenia wielu konkurencyjnych lub uzupełniających się hipotez rozwiązania problemu, któremu jest poświęcona dana jednostka metodyczna lub jej fragment. Można zgłaszać wszystkie najbardziej śmiałe lub niedorzeczne pomysły rozwiązania, choćby nietypowe, ryzykowne i nierealne, w obojętnej formie, żeby nawet chwila namysłu nad poprawnością językową nie zmniejszyła pomysłowości. Pomysły te nie mogą być oceniane ani komentowane, a z tytułu ich wypowiedzenia na autorów nie spływają żadne obowiązki ani odpowiedzialność. Cała konstrukcja burzy mózgów jest tak pomyślana, aby przerwać komunikację między fazą produkcji pomysłów a ocenianiem pomysłów. Metoda ta jest opisywana w literaturze pod wieloma nazwami: giełda pomysłów, sesja odroczonego wartościowania, metoda Osborna, konferencja dobrych pomysłów, jarmark pomysłów, sesja odroczonej oceny; każdy rzuca pomysły, rozwiązania danego problemu; tego się nie ocenia (tych pomysłów), nie motywujemy autora, inaczej niż w giełdzie pomysłów; burza mózgów jest to metoda przeznaczona do samodzielnego i szybkiego wymyślania przez żołnierzy zbioru hipotez, przy wykorzystaniu myślenia intuicyjnego;

21.Przedstaw możliwości zastosowania metody symulacji w wojskowych badaniach pedagogicznych i przyporządkuj jej odpowiedzi narzędzia i techniki badawcze

Metoda symulacyjna (symulacja- hipotetyczne przypuszczenie)- gdybanie, interpretowanie czegoś, żołnierz może wchodzić w role; w trakcie symulacji (inscenizacji) gracze mają możliwości oddziaływania na model, który w skutek ich działalności podlega zmianom; metoda ta polega na przeanalizowaniu przed zajęciami opisu sytuacji, a następnie dyskusji nad zawartym w opisie problemem (problemami), i przyjęciu określonego rozwiązania lub podjęciu decyzji. Przez określenie "opis sytuacji" rozumie się tu nie tylko opis, jak ma to miejsce w metodzie przypadków, ale komplet materiałów, wśród których mogą się znaleźć teksty, nagrania magnetowidowe, filmy, zestawienia, protokoły zebrań itp. Materiały te mogą liczyć kilkadziesiąt stron. Stosując tę metodę nie podaje się nowego materiału nauczania, lecz przedstawia słuchaczom sytuację problemową występującą w życiu praktycznym, w taki sposób, aby zdobytą wiedzę i doświadczenie umiał wykorzystać w nowych warunkach lub przy podejmowaniu najbardziej trafnej decyzji.

22.Omów wpływ osobowości nauczyciela,dowódcy wojskowego na proces wychowania żołnierzy.

W ludziach tkwi ogromna energia, trzeba jedynie umieć trafnie rozpoznawać istotę poszczególnych sytuacji, przepływające między ludźmi prądy i poruszać się tak, aby je wykorzystać. W grupie społecznej żołnierzy osobą najbardziej predestynowaną do tego jest dowódca – kierownik grupy, który posiadając zdolności społeczne może dostrzec dynamikę swojego zespołu, a wówczas łatwiej będzie mu wpłynąć na grupę, wzbudzić zapał u jej członków, wciągnąć obojętnych do działania. Kluczowe znaczenie dla jakości pracy zespołów mają umiejętności interpersonalne kierownika - dowódcy. Dowodzenie, jako specyficzna forma kierowania polega przecież „(…) na pracy w ramach i za pośrednictwem stosunków między ludźmi.” Celem dowodzenia i kierowania jest „(…) spowodowanie działania innych ludzi zgodnego z celem tego, kto nimi kieruje (…)”. Kierowanie to specjalizacja w zajmowaniu się sprawami czasu i stosunków między ludźmi. Słowo „specjalizacja” jest w przypadku kierownika i dowódcy wojskowego jak najbardziej na miejscu, w odniesieniu do relacji między ludźmi, gdyż kierowanie to uczestniczenie w stosunkach dwukierunkowych, gdzie każda ze stron wywiera wpływ na drugą; kierowanie to działanie w ramach takich stosunków między ludźmi, których skutki wpływają na innych; wreszcie kierowanie to swoiste żonglowanie rozmaitymi, równocześnie istniejącymi stosunkami między ludźmi. Kierowanie jest, zatem „(…) działaniem, którego podmiotem jest zawsze człowiek lub zespół ludzi (…)”. W warunkach wojska znajduje to szczególne odniesienie, gdyż bez żołnierzy rola jak i samo istnienie dowódcy pozbawione byłoby sensu.Stosunki między ludźmi odgrywają centralną wręcz rolę we wszystkich elementach dowodzenia rozumianego jako proces planowania, organizowania, przewodzenia i kontrolowania działalności członków organizacji i wykorzystywania jej zasobowe do osiągania ustalonych celów. Pierwszy zespół zadań dowódcy – planowanie, to przecież wytyczanie celów, zadań, określanie sposobów ich realizacji. „Planowanie (…) jest procesem w ramach, którego kierownicy określają cele i przyszłe kierunki działania podległych zespołów i poszczególnych podwładnych.” Wszystkie one odnoszą się do ludzi, gdyż to oni - co zostało już wyżej podkreślone - są podmiotem kierowania. Organizowanie prowadzi natomiast do tworzenia struktury stosunków społecznych wewnątrz organizacji. W ramach funkcji organizacyjnej dowódca skupia się także na dobieraniu obsady zespołu, czyli wyszukiwaniu ludzi.Chodzi w tym przypadku nie tylko o wybór osób do pracy i służby w ogóle, ale także o wybór wykonawców szczegółowych zadań przydzielonych zespołowi do realizacji. Umiejętności interpersonalne niezbędne są dowódcy do skutecznego wypełniania tak istotnej w kierowaniu roli, jaką jest przewodzenie. Polega ono na kierowaniu podwładnymi, wywieraniu na nich wpływu i motywowaniu ich w taki sposób, aby jak najlepiej wykonywali swoje zadania. Przewodzenie stanowi główny element stosunków przełożonego z każdym z pracujących dla niego ludzi. Dowódca przewodzi członkom swojego zespołu w dążeniu do zachęcania ich do wspólnego osiągania celów. Tworzy przez to klimat służby i pracy, ułatwiając w ten sposób swoim podwładnym możliwie najlepsze wykonywanie zadań. Wreszcie za pomocą funkcji kontrolnej dowódca utrzymuje swój zespół na właściwym torze. Kontrolowanie ma zapewnić społeczną równowagę organizacyjną, kształtującą warunki do podwyższenia efektywności wykonywanych w służbie obowiązków.Z przedstawionej analizy jednoznacznie wynika, że zasadniczą sprawą w rolach odgrywanych przez dowódców, jako kierowników wszystkich szczebli dowodzenia i zarządzania jest to, że muszą być ogromnie wszechstronni, zwłaszcza w odniesieniu problemu stosunków międzyludzkich. Wszechstronność ta powinna uzewnętrzniać się w ich umiejętnościach społecznych, które należy rozumieć jako „(…) zdolność współpracowania z innymi ludźmi, rozumienia ich i motywowania zarówno indywidualnie, jak i grupowo.” Właśnie wspomniane motywowanie jest niezwykle istotnym procesem kierowniczym, polegającym na wpływaniu na zachowania ludzi, z uwzględnieniem wiedzy o tym, co powoduje takie, a nie inne postępowanie człowieka. W sztuce motywacji zasadniczo ogniskują umiejętności społeczne, interpersonalne kierownika - dowódcy, traktowane jako jeden z trzech zasadniczych rodzajów umiejętności kierowniczych w ogóle.W działalności kierowniczej dowódcy nieodzowne są umiejętności interpersonalne, techniczne, koncepcyjne, diagnostyczne oraz analityczne. Wynika to z ról i zadań, które przypisuje się osobom sprawującym funkcje kierownicze. Spośród wielu, trzy role uważa się za najważniejsze: interpersonalna, informacyjna oraz decyzyjna. Cytowany już M. Argyle w obrębie umiejętności interpersonalnych wyróżnił siedem podstawowych składników:
a) model umiejętności społecznej (znajdowanie przyjaciół, prowadzenie rozmowy, elastyczne zachowanie i reagowanie, spostrzeganie ludzi);
b) nagradzanie (klucz do przyjaźni i międzyludzkiej atrakcyjności);
c) empatia (zdolnośćd) wczuwania się i podejmowania ról innych osób, dostrzeganie innych niż własne punktów widzenia, podzielanie i uwzględnianie uczuće) innych ludzi);
f) inteligencja społeczna i rozwiązywanie problemów (mowa i myślenie);
g) asertywnośćh) (wyrażanie uczući) , pragnień i opinii w sposób respektujący prawa innych ludzi, wyzbywanie się agresji);
j) komunikacja werbalna (porozumiewanie się za pomocą języka);
k) komunikacja niewerbalna (tzw. mowa ciała).
Inni znawcy tego zagadnienia wśród najważniejszych umiejętności interpersonalnych niezbędnych do sprawowania funkcji kierowniczych, publicznych i przywódczych najczęściej wymieniają następujące umiejętności:
a) komunikowania się;
b) motywowania;
c) oceniania;
d) rozwiązywania konfliktów i negocjowania;
e) wywierania wrażenia i autoprezentacji;
f) wzbudzania postaw asertywnych i optymistycznych.


23.Przedstaw wspólne obszary zainteresowań badawczych pedagogiki wojskowej i socjologii wojska.

24.Przedstaw wspólne obszary zainteresowań badawczych psychologii wojska.

25.Przedstaw wspólne obszary zainteresowań badawczych filozofii bezpieczeństwa.

26.Scharakteryzuj zadania pedagogiki wojskowej.
Pedagogika wojskowa określa jakiego człowieka powinniśmy wychowywać i w jaki sposób należałoby to czynić w procesie szkolenia,kształcenia i wychowania wojskowego.Określając swój materialny (człowiek-żołnierz) i formalny (rozwój i doskonalenie człowieka-żołnierza) przedmiot badań,pedagogika wojskowa spełnia niezbędne warunki metodologiczne.
27.Scharakteryzuj funkcje pedagogiki wojskowej.
Funkcje pedagogiki wojskowej:
- deskryptywną - polegającą na opisywaniu faktów i zjawisk
- eksplanacyjną - polegającą na wyjaśnieniu tworzących rzeczywistość wychowawczą zależności przyczynowo-skutkowych występujących w rzeczywistości wychowawczej
- diagnostyczną - oceniającą istniejące fakty,zjawiska i procesy wychowawcze
- prognostyczną - przewidującą jaka moze czy też jaka powinna być rzeczywistość
- metodologiczną - polegającą na określaniu terminologii i aparatu pojęciowego oraz na ustaleniu metod,technik i narzędzi badawczych
- systematyzującą - polegającą na porządkowaniu typologii i klasyfikacji faktów i zjawisk wychowawczych

28.Przedstaw obszar zainteresowań badawczych pedagogiki wojskowej.

Obszarem zainteresowań badawczych pedagogiki wojskowej jest:
a) środowisko cywilne:
- młodzież,szkoła,rodzina,otoczenie społeczne
- dorośli
b) środowisko wojskowe
- jednostka wojskowa
- poligon wojskowy
- rejon działań zbrojnych

29.Scharakteryzuj podstawy aksjologiczne mające wpływ na kształtowanie sylwetki żołnierza.

Świat wartości czyli watości absolutne tj.prawda,dobro,piekno dzielimy na 3 rodzaje:humanistyczne,militarne i narodowe.Humanistyczne (dobry człowiek) charakteryzują postawy prohumanistyczne:
- racjonalizm
- inteligencja
- altruizm
- wrażliwość na piękno
- uczciwość
- sprawiedliwość
Militarne ( dobry żołnierz) charakteryzują postawy proobronne:
- wzorowa służba
- wysokie morale
- zdyscyplinowanie
Narodowe (dobry obywatel) charakteryzują postawy prospołeczne:
- patriotyzm
- praworządność
- wysoka kultura
- odpowiedzialność

30.Wymień podstawowe czynniki charakteryzujące sylwetkę osobową nauczyciela przedmiotów wojskowo-obronnych.

31.Jaki wpływ na wychowanie wojskowe może mieć przystapienie Polski do NATO.

32.Proszę wymienić obszary wychowania wojskowego i scharakteryzować edukację obywatelską.

Obszarem wychowania wojskowego jest:
a) środowisko cywilne:
- młodzież,szkoła,rodzina,otoczenie społeczne
- dorośli
b) środowisko wojskowe:
- jednostka wojskowa
- poligon wojskowy
- rejon działań zbrojnych

33.Prosze wymienić obszary wychowania wojskowego i scharakteryzować dyscyplinę i morale.

Obszarem wychowania wojskowego jest:
a) środowisko cywilne:
- młodzież,szkoła,rodzina,otoczenie społeczne
- dorośli
b) środowisko wojskowe:
- jednostka wojskowa
- poligon wojskowy
- rejon działań zbrojnych
Dyscypliną nazywamy podporządkowanie się przepisom służbowym, rygorom, regulaminowi wewnętrznemu danej org., grupy; karność, ustalony porządek, posłuszeństwo w służbie; (d. wewnętrzna) opanowanie;
Morale to duch (bojowy), duch zespołu, wola walki, gotowość wypełniania rozkazów, znoszenia trudów i niebezpieczeństw, odporność psychiczna (wojska);

34.Proszę wymienić obszary wychowania wojskowego i scharakteryzować kulturę i oświatę wojskową.

Obszarem wychowania wojskowego jest:
a) środowisko cywilne:
- młodzież,szkoła,rodzina,otoczenie społeczne
- dorośli
b) środowisko wojskowe:
- jednostka wojskowa
- poligon wojskowy
- rejon działań zbrojnych

35.Proszę wymienić dziedziny wychowania wojskowego i krótko scharakteryzować.

Dziedzinami wychowania wojskowego są:
- wychowanie umysłowe (odbywa się poprzez przekaz wiedzy, poprzez kształtowanie umiejętności)
- wychowanie techniczne
- wychowanie zdrowotne i fizyczne (podnoszenie sprawności fizycznej, stymulowanie rozwoju fizycznego oraz kształtowanie postaw związanych z osobista troską o stan fizyczny, sprawność fizyczną, zdrowie i urodę)
- wychowanie ekologiczne
- wychowanie prawne
- wychowanie estetyczne (przygotowanie człowieka do odbioru wartości piękna. Piękno należy do podstawowych wartości i do najstarszych pojęć w kulturze staro europejskiej)
- wychowanie moralne (proces wychowania i rozwijania w jednostce cech ułatwiających jej współżycie z innymi osobami, postawy mające na celu dobro innych ludzi i ogólny pożytek, aktywne doskonalenie siebie przez prace na rzecz społeczeństwa)

36.Przedstaw wychowanie wojskowe z perspektywy antologicznej.

37.Przedstaw wychowanie wojskowe w ujęciu interdyscyplinarnym.

W ujęciu interdyscyplinarnym wychowanie wojskowe możemy traktować jako:
- socjalizację - przygotowanie i wprowadzenie żołnierzy do życia w społeczności wojskowej
- inkulturację - przygotowanie i wprowadzenie żołnierzy do życia w kulturze wojskowej
- formację moralną - kształtowanie u żołnierzy dyscypliny,uczuciowości,odpowiedzialności i praworządności oraz ducha bojowego

38.Uzasadnij status naukowy pedagogiki wojskowej.

Pedagogika wojskowa posiada status naukowy,ponieważ jej celem jest poznawanie i przekształcanie rzeczywistości wychowawczej w wojsku.Przedmiot pedagogiki wojskowej stanowi edukacja wojskowa (wychowanie,kształcenie i szkolenie),ukierunkowane na wszechstronny rozwój osobowości żołnierzy,zgodnie z potrzebami przyszłej walki zbrojnej i z wymogami służby wojskowej.Współczesna pedagogika wojskowa jest postrzegana jako jedna z nauk humanistycznych,która ma jasno określony przedmiot badań,posługuje sie własną aparaturą pojęciową i dysponuje znaczącym dorobkiem ludzi zatrudnionych w wojsku.