Rola formy w życiu człowieka i jej wpływ na nasze zachowanie - na podstawie "Ferdydurke" Gombrowicza.

Gombrowicz w swojej twórczości, wiele razy zajmował się tematem formy, rozumianej jako wszelkie sposoby wyrażania siebie, gesty czyny, mówienie, decyzje, postawa, styl i sposób bycia; czyli jest to ogólna postawa wobec życia i kształt, jaki przyjmuje człowiek wobec reszty świata. W swoich utworach, najbardziej w Ferdydurke odwołuje się do zrywania z jakąkolwiek formą. Zauważa jednak, że nie zgadzając się z jedną z nich wpadamy w drugą itd. Każda scena jest potwierdzeniem tego twierdzenia.

Potwierdzeniem twierdzenia, iż forma jest wszędzie jest sam bohater i jego postępowanie. Józio jest tym, który obserwuje różne przejawy formy i stara się znaleźć to, co jest prawdziwe w człowieku. Swoją wędrówkę rozpoczyna od szkoły. Trafia tam jako trzydziestoletni pisarz i zostaje umieszczony jako uczeń w klasie siedemnastolatków. Obserwuje formę belfra, schemat lekcji i formę ucznia. Szczególnie interesująca jest dla niego lekcja polskiego, w czasie, której nauczyciel ogłasza, że „Słowacki wielkim poetą był” i nakazuje uczniom myśleć w ten sam sposób, nie podając żadnego konkretnego wyjaśnienia, dlaczego tak sądzi. Obok formy nauczyciela Józio obserwuje też formy uczniów. Pierwszy model – ucznia „kujona” reprezentuje Syfon i jego chłopięta, a drugą formę – ucznia niegrzecznego Miętus ze swoimi chłopakami. Pomiędzy Syfonem a Miętusem dochodzi do pojedynku na miny. Syfon w swoje miny ujmuje wzniosłość i wierność ideałom a Miętus swój bunt przeciwko normom i władzy szkolnej. Można tu powiedzieć, że jest to pojedynek między formą, a chęcią ucieknięcia od niej. Pojedynek zwycięża Syfon, bo obowiązujące prawo, ideologia powoduje powstanie lepszych min niż sprzeciw. Okazuje się, że od form nie da się uciec. Józio, a wraz z nim czytelnik, zauważa, że nawet bunt i sprzeciw są formą, powielają schemat, w którym zwycięża zawsze prawość i wierność ideałom. Kolejną ciekawą formę obserwuje Józio na pensji u nowoczesnych państwa Młodziaków. Okazuje się, że rodzina Młodziaków nie jest wcale postępowa – dochodzi do awantury i ich forma zostaje zdemaskowana. Józio stwierdza, że ich poglądy to była zwykła poza. Postanawia uciec na wieś, razem z Miętusem. Tam poznaje panienkę Zosię i okazuje się, że nawet miłość odbywa się według schematu. Nawiązuje on romans z Zosią, potem ją porywa a następnie wyznaje miłość i całuje. Popada w formę. Znowu okazuje się, że poznani przez niego ludzie – parobek, ciocia, wujek, panicz i panienka Zosia oraz on sam poruszają się według przygotowanych schematów, wypowiadają się używając gotowych szablonów.
W ten sposób Józio sprowadził trzy ideologie: szkoły i jej sposobu nauczania, modę głoszoną wśród mieszczaństwa oraz sielankową wizję wsi i ziemiaństwa. Udowodnił on, że są to tylko formy. Gombrowicz celowo umieścił bohatera w tych środowiskach, aby pokonać, iż człowiek może przystosować się do każdego z nich, do panujących zasad i sposobu myślenia, do każdej formy, z której potem trudno mu jest się wyzwolić. Jednostka nigdy nie będzie wolna od społecznego nacisku. Józio próbuje się wyrwać z otaczającego go świata i nacisku, ale mu się to nie udaje.

Jednak sama forma jest też sposóbem kontaktowania się z innymi ludźmi. Jest wymagana, aby zaistnieć w świadomości innych ludzi, ale tworzona jest dopiero przy kontakcie z innymi. Uwarunkowana jest środowiskiem i jego wymaganiami. Czasami staje się nienaturalnym dla człowieka, bo jest narzucania z zewnątrz. Przyjmowana jest przez naśladownictwo przypadku, jak dzieje się w przytoczonym fragmencie. Gombrowicz, zauważa, że łamanie formy jest chętnie tuszowane przez ogół społeczeństwa, co niekiedy wywołuje jeszcze większe zainteresowanie przypadkiem i powstaniem nowych modeli zachowań. Takie postępowanie fałszuje prawdziwą naturę danej osoby; staje się maską, za którą kryje się prawdziwy człowiek, który jest niekiedy zmuszony do przyjęcia narzuconych styli zachowań. Człowiek musi przyjąć jakąś konkretną formę, która będzie dla innej osoby zrozumiała, będzie do niego docierać; ponieważ życie w społeczeństwie, jest skazane na formę, nie może od niej uciec, bo ucieknie również od ludzi.

To wiąże się z rozważaniem nad dojrzałością, bądź niedojrzałością człowieka; dziecko, niedojrzałe, nie przyjęło jeszcze konkretnej formy, jego przeżycia, uczucia i treść psychiczna nie skrystalizowały się jeszcze w jasno odbieralnią formę. Dopiero człowiek dojrzały przyjmuje konkretną formę, która umożliwia innym ludziom przekazanie własnego ja tak, że będą oni mogli ją zrozumieć. Jednak przyjmowanie formy może również być źródłem cierpień, wynikających z ograniczenia przez drugiego człowieka, jego wyobrażeniu o nas, formy, w jakiej nas widzi, która na kreuje w jego świadomości i jednocześnie właśnie ogranicza.

Forma pełni znaczącą rolę w życiu człowieka. Nie można od niej odjeść, ani jej uniknąć. Unikając jednego modelu zachowań wpadamy w drugi. Kształtuje ona również nasz wizerunek w społeczeństwie. Staje się naszą wizytówką wśród ludzi. Zmieniając ją, popadamy w drugą, może nie tak banalną, jak poprzednia, ale jednak w formę.