Gustaw von Aschenbach – główny bohater opowiadania Tomasza Manna "Śmierć w Wenecji"

Brunet średniego wzrostu, ma ponad 50 lat, jest wdowcem, mieszka w Monachium. Jest wybitnym prozaikiem, autorem m.in. epopei prozą o życiu Fryderyka Pruskiego, powieści, rozprawy o Duchu w sztuce; istotą jego pisarstwa jest moralizm, surowość, „heroizm słabości”, „wytworne samoopanowanie, które aż do ostatniej chwili zakrywa przed oczami świata wewnętrzną pustkę, biologiczny upadek”; dla nich „powściągnął i oziębił uczucie”. W jego twórczości powraca ideał „intelektualnej, młodocianej męskości, która w dumnym wstydzie zacina zęby i stoi spokojnie, podczas gdy miecze i oszczepy przeszywają ciało”. Wcześnie zdobył pozycję honorowanego przez władze klasyka; wybrane fragmenty jego dzieł weszły do podręczników szkolnych, a w 50. rocznicę urodzin przyznano mu tytuł szlachecki. Sztuce podporządkował całe swoje samotne i ascetyczne życie. Pewnego majowego dnia, pod wpływem widoku napotkanego w czasie spaceru nieznajomego cudzoziemca, postanawia wyjechać do Wenecji, gdzie mieszka w hotelu na wyspie Lido. Tam zakochuje się w 14-letnim Tadziu, będącym dlań symbolem piękna, wcieleniem mistycznego Fajdrosa-Hermesa. Fascynacja Tadziem, jego podszytą chorobą, delikatną, kruchą urodą i młodością, jest tak silna, że powstrzymuje G.A. od wyjazdu z Wenecji nawet wtedy, gdy dowiaduje się o indyjskiej cholerze pustoszącej miasto. Miłość daje mu szczęście, wyzwala w nim tłumioną dotąd zmysłowość i „pociąg do przepaści”. Pod wpływem tych uczuć pisze rozprawkę, „półtorej strony wytwornej prozy, której czystość, szlachetność i lotne uczuciowe napięcie niebawem miały budzić podziw ludzi”. Umiera pewnego jesiennego dnia na plaży, siedząc w leżaku i obserwując Tadzia.

Warto zobaczyć: Ekranizację opowiadania T. Manna w reż. L. Viscontiego (1971).

Maciej Urbanowski
Wydawnictwo Park