Rozmnażanie ssaków

Charakterystyczną cechą rozmnażania się ssaków jest zapłodnienie wewnętrzne. Układ rozrodczy żeński składa się z parzystych jajników i jajowodów. Pod wpływem hormonów produkowanych przez przysadkę dojrzałe jajo uwolnione jest do jajowodu. Owulacja może być uzależniona od warunków środowiska lub indukowana przez kopulację, jak to ma miejsce u kotów. Samce wytwarzają spermę w jądrach, które znajdują się w jamie ciała lub na zewnątrz, w mosznie. Wtedy sperma tworzy się w temperaturze niższej niż temperatura ciała. Po kopulacji i ejakulacji sperma przemieszcza się gwałtownie do górnej części jajowodu, gdzie dochodzi do zapłodnienia jaja.

U stekowców zapłodnione jajo otoczone jest w macicy skorupką, a po dwóch tygodniach znoszone i wysiadywane. U torbaczy nie wytwarza się skorupka. Ssaki łożyskowate nie wytwarzają błon skorupkowatych. Młode torbacze rodzą się w stanie słabo rozwiniętym po krótkotrwałej ciąży. Rozwijają się one dalej w torbie na brzuchu matki, gdzie przysysają się do sutków gruczołów mlecznych. U łożyskowców ciąża jest dłuższa.

Jednym z przedstawicieli stekowców jest dziobak. Na lądzie dziobak przebywa w norach wykopanych na brzegach rzek unikając w ten sposób dużych różnic temperatury, które mogą wahać się od około –15 stopni Celsjusza zimą do 40 stopni latem. Przypuszcza się, że dziobak może zapadać w sen zimowy, chociaż nie jest to do końca udokumentowane. Nie wszystkie samice dziobaka wydają potomstwo co roku, najczęściej rozmnażają się co drugi sezon lęgowy. Samica składa od jednego do trzech jaj, najczęściej dwa. Jaja inkubowane są między ogonem a ciałem samicy, która chowa się wtedy w tzw. Norach lęgowych. Niektóre z nich mają długość około 30 metrów. Kiedy wyklują się z jaj, pozostają w norze przez trzy lub cztery miesiące, karmione mlekiem matki. Mleko wysiąka na futro z dwóch przypominających sutki pół skóry, znajdujących się na brzusznej stronie ciała matki. Przypuszcza się, że młode zlizują mleko bezpośrednio z futra. Okres lęgowy trwa od lipca do października. Po okresie ciąży, trwającym około trzech tygodni, wylęganiu – trwającym około 10 dni i długim okresie karmienia w norze lęgowej, młode wychodzą na zewnątrz między styczniem a marcem.

Rząd owadożernych to najbardziej pierwotne obecnie z żyjących ssaków łożyskowanych. Są one reprezentowane na świecie przez około 370 gatunków, a w Europie występuje ich 17. Należą do trzech rodzin: jeżowatych, ryjówkowatych i kretowatych.

Jeż europejski: samica jeża rodzi dwukrotnie w ciągu roku do 7 młodych. Ciąża trwa ok. 2 miesiące. Kojarzenie się par odbywa się od marca do czerwca. Samce szukają samic, które początkowo usiłują uniknąć spotkania. Coraz to podejmują próbę ucieczki, ale samce nie dają za wygraną. Początkowo samica odpędza zbliżającego się samca, ale wkrótce para zaczyna biegać wkoło. Taki „wstęp” może trwać godzinami. Jest zwykle niezbędny, by samicę właściwie przygotować do kopulacji. Gdy następuje ten moment, samica układa kolce płasko na grzbiecie, przyciska ciało do ziemi i rozkracza tylne nogi kierując je lekko ku tyłowi. Samiec przystępuje wtedy do kopulacji, która trwa wprawdzie tylko sekundy, ale może powtarzać się wielokrotnie. Samiec pozostawia w pochwie samicy tężejącą wydzielinę, którą później samica wydala. Takie zaczopowanie dróg rodnych samicy zapobiega jej zapłodnieniu przez innego samca. Długo panował mylny pogląd, że jeże z uwagi na kolce kopulują leżąc na grzbiecie. W rzeczywistości tak nie jest.