Pływy

Regularne wznoszenie się i opadanie poziomu wody w oceanach ziemskich w wyniku działania sił grawitacyjnych między Ziemią, Księżycem i Słońcem. Siły powodujące pływy są skomplikowane, lecz można powiedzieć, że Księżyc wywołuje je w przybliżeniu dwukrotnie efektywniej niż Słońce. Na każdy element masy Ziemi działają dwie siły: przyciągania Księżyca i odśrodkowa, wywołana obrotem układu Ziemia-Księżyc wokół wspólnego środka masy. Na półkuli bliższej Księżyca przeważa siła przyciągania, a na dalszej - siła odśrodkowa. Powoduje to powstanie spiętrzeń wód oceanicznych w obszarze najbliższym Księżyca i jednocześnie - w najdalszym. Spiętrzenia te przesuwają się w miarę dobowego obrotu Ziemi, w wyniku czego przypływy (i odpowiednio przesunięte w czasie odpływy) występują co mniej więcej 12 godzin.

Na pływy składają się dwa zjawiska:
okresowe podnoszenie się i opadanie poziomu wody (p r z y p ł y w i o d p ł y w)
oraz będące wynikiem tego poziome przesunięcia się wód (prądy pływowe) o tej samej okresowości.
Ponieważ Księżyca i Słońca oraz ich odległość i wzajemne położenie względem Ziemi ulegają ciągłym zmianom, pływy mają różny przebieg i dzielą się na:
występujący w średnich szerokościach geograficznych pływ p ó ł d o b o w y (w ciągu doby księżycowej, trwającej 24 godz. i 53 min.), występują po dwa przypływy i odpływy (rys. 1),
charakterystyczny dla rejonu równika pływ d o b o w y (po jednym przypływie i odpływie w ciągu doby), oraz pływ m i e s z a n y.

W zależności od wzajemnego położenia Słońca, Ziemi i Księżyca rozróżnia się:
pływy s y z y g i j n e (podczas pełni i nowiu, gdy te ciała niebieskie ustawione są na jednej prostej, siły pływotwórcze sumują się
pływy k w a d r a t u r o w e (gdy oś Ziemia - Słońce jest prostopadła do osi Ziemia - Księżyc i siły pływotwórcze wzbudzane przez Księżyc ulegają częściowej redukcji

Wysokość pływów zależy od położenia geograficznego oraz od warunków lokalnych i waha się w bardzo dużych granicach, np. maksymalny skok pływu (różnica poziomów wody przy kulminacji przypływu i odpływu) na Zatoce Fundy wynosi ok. 18 m, a w Zatoce Gdańskiej zaledwie ok. 3 cm.




Równia pływowa - jest płaskim obszarem zalewanym i odsłanianym przez pływy.