Pojęcia związena ze Średniowieczem.

Teocentryzm – pogląd sprowadzający wszystkie sprawy ludzkie do Boga, Bóg w centrum uwagi.

Uniwersalizm – jednolitość epoki średniowiecza(podobna forma, język, filozofia, sztuka, itp.)

Motyw Deesis – kompozycja w sztuce przedstawiająca 3 postaci, Jezusa, Maryję i Jana Chrzciciela.

Hierarchiczne myślenie w średniowieczu polegało na tym, że uważano wtedy, że jedne rzeczy zostały przez Boga stworzone jako lepsze i gorsze.

Pośrednictwo – umożliwiało bezpośredni kontakt między odległymi od siebie elementami, dzięki komuś.

Bogurodzica – najstarsza polska pieśń religijna i najstarszy polski tekst poetycki zarazem., tekst powstał w połowie XIII w., odgrywała rolę hymnu narodowego, oparta jest na idei pośrednictwa, wspólnota wiernych zwraca się do M. o wstawiennictwo u Syna, oraz do Jezusa, by dał modlącym się szczęście i wieczne bytowanie w raju, B. zaliczana jest do liryki inwokacyjnej

Cechy sztuki romańskiej – architektura – prostota, masywność, grube mury, sklepienie kolebkowe, okna niewielkie, wieże i liczne półkoliste przybudówki

Apokryf – uzupełnienie opowieści biblijnej, np. o różne szczegóły

Pieta – przedstawienie Matki Boskiej z ciałem Chrystusa na jej kolanach.

Plankt – gatunek średniowiecznej poezji, wyrażające żal po zmarłymi wzywanie do współcierpienia, wezwanie o pomoc do Boga.

Misteria – widowisko teatralne o tematyce religijnej oparte na wątkach biblijnych, wystawiano w kościołach, a później na placach miejskich.

Dramat liturgiczny – dał początek misteriom, tematy były zaczerpnięte z Biblii, posługuje się rekwizytami ze mszy św.

Legenda – w średniowieczu utwór opisujący życie świętych i męczenników.

Żywoty świętych w życiu świętego eksponowano szczególnie kilka epizodów: cudowne narodziny, często grzeszną miłość, nawrócenie, ascezę i wreszcie śmierć, której towarzyszyły zwykle cudowne wydarzenia

Hagiografia – dział piśmienniczy zajmujący się opisywaniem życia świętych.

Asceza – z jęz. Gr. ‘ćwiczenie’ ideał postępowania, ćwiczenie w wierze, poprzez umartwianie swojej duszy i ciała, ubóstwo.

Asceta - człowiek poddający się ascezie.

Franciszkanizm – postawa wobec świata, filozofia wszechogarniającej miłości do świata i wszelkiego stworzenia jako dzieła Bożego.

Franciszkanizm – tendencje w literaturze XX w. nawiązujące do idei św. Franciszka z Asyżu.

Postawa franciszkańska – bohater literatury nurtu franciszkańskiego to człowiek prosty, radujący się z życia, głęboko religijny i miłujący naturę

Historiografia – dziejopisarstwo

Annały – roczniki

Kroniki – epika, wydarzenia chronologiczne, wydarzenia historyczne, literatura paranetyczna dzieje współczesne, ale i przeszłe.

Chanson de geste – pieśni o dziejach(Pieśń o Rolandzie)nacisk na rycerski honor i wierność k.

Panegiryk – sławiący czyjeś czyny, kogoś, zachowanie, osiągnięcia.

Budowa klamrowa – zaczyna się apostrofą i kończy apostrofą

Trubadur – nadworny śpiewak

Truwer – wędrowny śpiewak

Ars moriendi – sztuka umierania, jak zasłużyć na życie wieczne

Moribund – umierający

Psychomachia – walka o duszę człowieka, dobra ze złem.

Danse macabre – taniec śmierci – motyw w literaturze średni. Korowód przedstawicieli różnych stanów, tylko ona zrównywała wszystkich, motyw ten z natury groteskowy, zderzał komizm i grozę, na kontrastach. Taniec śmierci oswajał ze śmiercią, uczył pogardy dla życia, bawił.

Etymologia – nauka o pochodzeniu wyrazów

Ubi sunt – topos, gdzie są oni, polegał na wyliczeniu imion jakichś sławnych postaci i na powtarzaniu pytania gdzie się podziali

Eschatologia – dotycząca rzeczy ostatecznych( sąd ostateczny

Tercyn – strofa trójwersowa

Locus amoennus – miejsce rozkoszy

Augustynizm – poglądy św. Augustyna, nawiązał do filozofii Platona, świat dzieli się na 2 sfery: mater. i duchową, człowiek jest duszą więzioną w ciele, wszystko co zostało istnieje powstało dzieki miłości Bożej, miłość to uniwersalna siłą, która sprawia, że wszystko dąży do Boga, poznajemy przez intuicję

Tomizm – filozofia Arystotelesa, wszystko składa się z materii i formy, ciało to część człowieka, dusza to forma, czyli połączenie c. i d. wszystko co istnieje jest hierarchicznie uporządkowane

Dzieje Tristana i Izoldy – oparta na celtyckich legendach historia jest jedną z najpiękniejszych europejskich opowieści miłosnych. Tematem tej średnio. legendy jest wielka miłość, której siła przekracza granice rycerskiego honoru, przyjaźni, uczciwości, praw, konwenansów i obietnic. Stanowi ona źródło cierpienia. W utworze tło odgrywają istotne elementy fantastyczne i cudowne(baśniowe)

Legenda o św. Aleksym - anonimowy polski utwór wierszowany, Jest