Wojny Polski w XVII wieku

Na przełomie XVI i XVII wieku Rosja przeżywała głęboki kryzys wewnętrzny, który nastąpił po śmierci cara Iwana IV Groźnego, który nie zapewnił następstwa tronu, tym samym Rosja znalazła się w okresie kryzysu dynastycznego, który był pogłębiony tajemniczymi okolicznościami śmierci carewicza Dymitra. Poza tym w Rosji wzrastał ucisk feudalny, tym samym wzrastało niezadowolenie chłopów, a wreszcie doszło do wybuchu powstania chłopskiego - powstania Iwana Bołotnikowa. W tej sytuacji nowo wybrany car Wasyl Szujski zdecydował się na sojusz Rosji ze Szwecją. W następstwie czego dochodzi do interwencji Szwecji w sprawy wewnętrzne Rosji. Szwedzi przyczynili się do opanowania powstania chłopskiego w Rosji.
Po 1569r. Rzeczpospolita była nastawiona na wschodni kierunek polityki zewnętrznej,
na wschodzie dopatrywano się polskiej racji stanu, a taka sytuacja znajdowała poparcie
u polskiej magnaterii i częściowo szlachty polskiej. Zygmunt III Waza był zastawiony
na prowadzenie polityki dynastycznej.
Wojna z Rosją rozpoczęła się w 1604r. interwencją polskiej magnaterii popierającej Dymitra Samozwańca, tzw. ,,dymitriadą' pierwszą, potem drugą kończącą się krótkotrwałym sukcesem, dojściem Polaków do Moskwy, przejęciem tronu carskiego przez Dymitra
i ostatecznym niepowodzeniem. Ten pierwszy okres wojem polsko-rosyjskich w XVII wieku miał charakter wojen prywatnych. Dopiero w następstwie sojuszu rosyjsko-szwedzkiego
i interwencji Szwecji w sprawy Rosji. Wojny polsko-rosyjskie w 1609 roku oficjalnie były prowadzone za zgodą Zygmunta III Wazy. Polacy przystąpili do oblężenia Smoleńska,
z pomocą wyruszyły wojska rosyjsko - szwedzkie. W następstwie czego doszło do ważnej bitwy pod Kłuszynem w lipcu 1610r., gdzie wojska polskie odniosły zwycięstwo pod dowodzeniem hetmana Stefana Żółkiewskiego, w następstwie czego dotarł do Moskwy, gdzie doprowadził do ugody z magnaterią rosyjską. Ugoda mówiła o obietnicy przejęcia tronu carskiego przez królewicza Władysława, syna Zygmunta III Wazy, pod warunkiem,
że Władysław przejdzie na prawosławie. Na tę propozycję nie zgodził się Zygmunt III Waza, żądając osobiście tronu carskiego dla siebie. Z kolei na tę propozycję nie zgodziła się magnateria rosyjska. W następstwie wkrótce w 1611r. wybucha powstanie w Rosji przeciwko Polakom. Dwa lata później w 1613r. w Rosji wprowadza się warunki przejęcia władzy carskiej, tron przejmuje Michał Fiodorowicz - Romanow, za jego rządów w Rosji będą ,,wielkie czasy" a dynastia Romanowów będzie ostatnią dynastią carów w Rosji rządzących do pierwszej wojny światowej, do rewolucji w 1917r. Kolejne najazdy Polaków na Moskwę zakończyły się niepowodzeniem.
Wojny polsko-rosyjskie zakończyły się rozejmem w Dywilinie w 1619r.. Na jego podstawie Polska uzyskała Smoleńszczyznę, a także ziemię czernihowską i siewierską. Rozejm został potwierdzony pokojem w Polanowie 1634r. Przy Polsce pozostały uzyskane ziemie, poza tym król Władysław IV zrzekł się roszczeń do tronu carskiego.


Zygmunt III Waza na wolnej elekcji mimo trzech kontrkandydatów został wybrany królem Polski w 1587r.. Sytuacja była dość trudna, doszło nawet do wojny domowej,
ale w czasie jej trwania Zygmunt III Waza zdołał dotrzeć do Polski do Krakowa i koronował się. W ten sposób doszło do połączenia dwóch zupełnie obcych sobie państw pod względem narodowościowym, religijnym i ustrojowym.
Na genezę wojny polsko - szweckiej złożyły się skutki unii dyplomatycznej i personalnej polsko - szweckiej. Szwedzi kilka lat po elekcji króla Zygmunta III Wazy obawiali się rekatolizacji kraju i ogłosili detronizację Zygmunta III Wazy, jednocześnie powołując na tron szwecki jego stryja Karola IX Sudermańskiego. Zygmunt III Waza zupełnie nie chciał
się na ten fakt zgodzić, tym bardziej, że skupiał się na myśli prowadzenia polityki dynastycznej. Poza tym zrealizowanie pacta - conventa dawało Polsce Estonię. Z kolei na ten fakt nie chcieli zgodzić się Szwedzi. Główną przyczyną był wyjątkowy wzrost ekspansywności międzynarodowej Szwecji, która dążyła do przekształcenia Bałtyku w swoje wewnętrzne morze.
Wojna polsko-szwedzka rozpoczęła się atakiem Szwedów na Inflanty w 1600r. Początkowo Szwedzi mieli przewagę. Sytuacja odwróciła się w bitwie pod Kircholmem
w 1605r. W bitwie zwycięstwo odniosły wojska polskie dowodzone przez hetmana Karola Chodkiewicza. Zwycięstwo polskie nie zostało wykorzystane ze względu na problem wewnętrzny, przez rokosz sandomierski oraz wojnę Polski z Rosją. W następstwie ataku Szwedów na Polskę miało miejsce w 1621r. zakończenie konfliktu układem w Mitawie
w 1622r. Według tego układu Szwedzi otrzymali większość Inflant, Polska zatrzymała jedynie tzw. Inflanty polskie, Kurlandię jako lenno.
W 1626r. Szwedzi znowu napadli na Polskę, tym razem wkroczyli na Pomorze Gdańskie
i Prusy Książęce zarządzając blokadę Gdańska. Wtedy to Rzeczpospolita zdobyła się na ogromny wysiłek militarny, wojska polskie były dowodzone osobiście przez króla Zygmunta III Wazę i hetmana Stanisława Koniecpolskiego i wojska polskie odniosły kilka zwycięstw, największą przełomową bitwą była bitwa morska pod Oliwą w 1627r. Dwa lata później
w 1629r. zostało ono utrwalone zwycięstwem na lądzie w bitwie pod Trzcianą. W tym samym roku podpisano rozejm polsko-szwedzki w Starym Targu.
Wojny polsko-szwedzkie zostały zakończone rozejmem w Sztumskiej Wsi w 1635r. Według niego Polska obroniła swój stan posiadania nad Bałtykiem, Szwedzi wycofali się
z miast pruskich, zrezygnowali też z ceł gdańskich, lecz nadal utrzymywali większość Inflant.

Na genezę wojen polsko - tureckich złożyła się napięta sytuacja. Mimo że w następstwie wojen z I połowy XVII w. podpisano pokój w Chocimiu w 1621r. Poza tym w tym czasie wyraźnie wzrastała potęga militarna Turcji, a także zauważa się wzrost ekspansywności. Jest to szczególnie widoczne za Sułtana Mehmeta IV. Ówczesny Hetman kozacki Piotr Doroszenko wyrażał chęć współpracowania z Turcją, a nawet podporządkowania jej Ukrainy.
Wojny polsko - tureckie w II połowie XVII w. rozpoczął najazd wojsk tureckich w 1672r. za Michała Korybuta Wiśniowieckiego. W tym czasie w Polsce trwały wewnętrzne walki polityczne, doszło nawet do rozbicia na dwa obozy, na dwie orientacje polityczne: proaustriacką (prohabsburską) i profrancuską. Polska nie była przygotowana na odparcie ataku, stąd Turcja zdobyła twierdzę Kamieniec Podolski i doprowadziła do układu
w Buczaczu. Układ ten był bardzo niekorzystny dla Polski, która oddała na rzecz Turcji województwo podolskie, bracławskie i kijowskie. Została także zobowiązana do płacenie corocznego haraczu na rzecz Turcji co sprowadzało ją do roli państwa wasalnego. W tym czasie Sejm nie ratyfikował tego układu, a w dodatku podjął ustawę o nowych podatkach na rzecz wojska. W tej sytuacji w 1673r. doszło do bitwy pod Chocimiem, wojska polskie dowodzone przez Hetmana Jana Sobieskiego odniosły ważne zwycięstwo. W 1674r. Sobieski został królem Polski, jako Jan II Sobieski, ale zwycięstwo to nie zostało w pełni nie wykorzystane, ponieważ wojna polsko-turecka została zamknięta układem w Żurawnie
w 1676r. Według tego układu przy Turcji nadal pozostawał Kamieniec Podolski również część Podola i Ukrainy. W Polsce nadal trwały walki polityczne, czego przejawem było podpisanie układu w Jaworowie w 1675r. Układ ten potwierdzał przewagę obozu profrancuskiego. Ludwik XIV zobowiązał się do pośredniczenia w konfliktach polsko-tureckich oraz do podjęcia starań o przywrócenie Prus Książęcych do Polski. Francja nie wywiązała się ze swych zobowiązań i wkrótce przewagę uzyskał obóz proaustriacki. W tym czasie w 1683r. w Warszawie został podpisany układ sojuszniczy polsko-austriacki, obydwa państwa zobowiązały się do wzajemnej pomocy w razie najazdu tureckiego. I tak w tym samym roku 1683 Wezyr turecki Kara Mustaffa przystąpił do oblegania Wiednia, wtedy ówczesny cesarz Leopold I zwrócił się o pomoc do króla polskiego Jana III Sobieskiego.
12 IX 1683 roku wojska tureckie zostały rozbite pod Wiedniem, szczególny udział miały
w tym wojska polskie dowodzone przez króla Jana III Sobieskiego (głównie husaria). Wkrótce w 1684r. dochodzi do podpisania tzw. Ligi Świętej, zawiązanej przez takie kraje, jak: Austria, Polska, Wenecja i Papiestwo. Zmagania Ligi Świętej z Turcją trwały
do podpisania pokoju w Karłowicach w 1699r. Według niego największe korzyści uzyskała Austria zdobywając większość Węgier, Wenecja uzyskała Peloponez, Polska odzyskała Kamieniec Podolski i ziemie nie odzyskane w układzie w Żurawie w 1676 roku.