Wzory ideowe epoki Średniowiecza.

Każda epoka tworzy własne , zgodne ze swoją ideologią wzory zachowań ludzkich i stara się je upowszechniać . Mogą one mieć charakter ogólny , powszechny , bądź elitarny czy klasowy . W średniowieczu wykształciły się dwa typy wyidealizowanych wzorów osobowych , które zresztą w pewnym stopniu wzajemnie na siebie oddziaływały . W pierwszym z nich znajdowały odbicie feudalnorycerskie wyobrażenia o doskonałym rycerzu chrześcijańskim . Rycerz doskonały - waleczny i mężny , wierny swemu władcy i Kościołowi , dbały o cześć i honor , żądny wojennych przygód i płynącej z nich sławy , szlachetny i dworny wobec kobiet - to ideał człowieka wyrosły w atmosferze kultury dworskiej i adresowany do stanu rycerskiego . Rycerza bowiem obowiązywał kodeks wystylizowanych obyczajów i form towarzyskich , a uchybienie im uważano za poważną obrazę . Wzór zaś dobrego władcy , tj. księcia lub króla , stanowił elitarną odmianę tego ideału.

Kultura rycerska wymagała od rycerza również szlachetnej służby dla uwielbianej kobiety , co stanowiło treść tzw. miłości dworskiej . Ujęto ją w ścisłe reguły obyczajowe , tak że stała się swego rodzaju sztuką . Tak pojmowana miłość upiększała życie i dostarczała tematów do epicznych poematów miłosnych , w które obfitują literatury Europy zachodniej , gdzie życie rycerskie rozwijało się bujnie.

Drugą natomiast grupę stanowiły wzory religijne - ascetów i świętych , powstałe w klimacie teocentryzmu . Człowiek wybierający drogę ascezy , tj. ucieczkę od uciech i wygód życia ziemskiego , umartwianie się , doskonalenie w cnocie i pobożności . miał osiągnąć dwa cele : zapewnić sobie szczęście wieczne po śmierci oraz zdobyć aureolę świętości , a z nią wielką sławę i uwielbienie ze strony wiernych .
Wszystkie wspomniane wzory opiewała ówczesna epika - rycerska i religijna . Otoczyła ona legendą postacie wybranych władców , rycerzy i świętych.

Wzory osobowe zmieniają się z biegiem czasu . Z upływem wieków rycerski styl życia zaczął nużyć , krępował bowiem nadmiarem norm obyczajowych . Budziła się tęsknota za prostym , spokojnym i swobodniejszym życiem oraz pragnienie wyzwolenia się z więzów konwencji rycerskich . Ideały zaś ascetyczne , propagowane przez Kościół , zachowały swą żywotność również w późniejszych epokach .