Od poczęcia do przedszkola – jak wzbogacać rozwój mowy dziecka.

TEMAT: Od poczęcia do przedszkola – jak wzbogacać rozwój mowy dziecka.

W życiu każdego człowieka istotną, jak nie najważniejszą, rolę odgrywa porozumiewanie się z drugim człowiekiem - komunikacja. W tym celu używamy głównie komunikatów niewerbalnych (gestów, ruchów ciała, mimiki twarzy) oraz komunikatów werbalnych (mowy). To za pomocą mowy jesteśmy z stanie wymieniać się informacjami o otaczającym nas świecie i zaspokajać swoje potrzeby zarówno psychiczne (miłości, bezpieczeństwa) jak i bytowe (zaspokajanie pragnienia, łaknienia) – bo jak zdobyć to czego się chce bez wyrażenia tego na głos. A więc powinniśmy zwracać szczególną uwagę aby proces kształtowania mowy i wzbogacania języka zacząć jak najwcześniej.

1. Co wpływa na kształtowanie się mowy dziecka w czasie ciąży?
Ważną role w kształtowaniu języka dziecka odgrywa aparat słuchowy. Narząd ten rozwija się we wczesnym okresie ciąży i zaczyna funkcjonować już w około 14 tygodniu życia płodowego. W tym okresie dziecko zaczyna odpierać najpierw dźwięki pochodzące z organizmu matki – bicie jej serca, krążenie krwi, odgłos własnego serca, następnie – odczuwa głos matki i wibracje jej aparatu mowy. Dziecko przed narodzeniem odbiera dźwięki z otoczenia nie tylko za pomocą aparatu słuchowego ale także za pomocą całego swojego ciała, odczuwa ono wibracje wytwarzane przez różne instrumenty czy przedmioty.

2. Czy muzykoterapia jest dobrą propozycją dla matek w ciąży?
Ależ oczywiście! ... Samopoczucie dziecka jest ściśle powiązane z samopoczuciem matki. Płód jest bezpośrednim odbiorcą emocji matki, tak więc relaksując ją, relaksujemy i dziecko. Przy stosowaniu muzykoterapii warto skojarzyć pewne dźwięki z konkretnymi stanami emocjonalnymi matki.

3. Jak muzykoterapia wspomaga rozwój mowy?
W czasie słuchania muzyki dziecko się odpręża, zwiększa się częstotliwość uderzeń serca u dziecka, zaczyna ono ssać, porusza głową i kończynami oraz wykonuje ono ruchy przypominające oddychanie. Muzyka stymuluje płód i wywołuje u niego stany zadowolenia. Dziecko po urodzeniu jest spokojniejsze i ma lepszy kontakt z matką. Niemowlę poddawane takiej terapii chętniej i żywiej reaguje na świat zewnętrzny co jest ważnym czynnikiem rozwoju jego mowy.

4. Czy skończyć muzykoterapię po urodzeniu?
Absolutnie nie ... Dziecko zna utwory, które matka słuchała w czasie ciąży i reaguje na nie tak jak w okresie przed urodzeniem. Jeśli pewien rodzaj muzyki uspokajał je w brzuchu tak będzie i po urodzeniu.

5. Co jeszcze może stymulować mowę u dziecka w czasie ciąży?
Oprócz muzykoterapii ważne jest to, ażeby matka, jak i wszyscy członkowie rodziny, często mówili do dziecka. Zaleca się matkom aby opowiadały swoim maluchom o tym co widzą, jak się czują. Dobrze jest gdy rodzice opowiada dziecku o tym kim są, gdzie mieszkają, czym się zajmują. Zarówno w ciąży jak i po narodzinach dziecka powinniśmy mówić do niego jak najwięcej i jak najczęściej, tak jakby wszystko rozumiało. Mowa powinna towarzyszyć przy wykonywaniu wszystkich codziennych czynności. Zaleca się również czytanie bajek, dziecięcych historyjek. Ważnym aspektem w takich wypowiedziach jest intonacja głosu. Matka powinna zwracać się ciepłym, spokojnym tonem mowy.

6. Podobno płacz dziecka stymuluje mowę – czy to prawda?
Pierwszym dźwiękiem jakie wydaje z siebie niemowlę po urodzeniu jest jego krzyk. Krzyk ten jest znakiem, że płuca dziecka wypełniły się powietrzem a noworodek zaczął oddychać. Płacząc dziecko przygotowuje się do artykułowania dźwięków, które przerodzą się później w mowę. W czasie krzyku czy płaczu mechanizm oddychania jest taki sam jak przy mowie – najpierw krótki wdech a następnie długi wydech.

7. Czy ssanie piersi pomaga w nauce mowy?
Tak, kamienie dziecka piersią wymaga koordynowania ruchów warg i języka, co jest podstawą dla prawidłowej wymowy dźwięków. Ważne jest jednak aby wraz ze wzrostem naszego dziecka stopniowo przestawiać je na przyjmowanie pokarmów w postaci pół-stałej (papki, kaszki, kleiki) spożywane łyżeczką a następnie stałej (kanapki, owoce). Dziecko w czasie jedzenia ćwiczy grupy mięśni i narządy mowy (wargi, język, podniebienie) potrzebne do prawidłowej artykulacji dźwięków.

8. Jak komunikować się z noworodkiem aby stymulować jego mowę?
Już od chwili przyjścia dziecka na świat interesuje się ono otoczeniem. Słucha ono otoczenia i samo wydaje pojedyncze dźwięki. Rozwój mowy jest procesem długotrwałym ale to w pierwszym roku życia mowa rozwija się najintensywniej. Mówienie do niemowlęcia może wydawać się trochę głupie, ale to dzięki niemu malec przyswaja sobie język. W komunikacji z niemowlakiem bardzo ważne jest to, ażeby skupiać się na rzeczach, które go interesują. Jeśli opowiadamy mu o pluszowej zabawce bardzo dobrze mieć tą zabawkę w ręku.

9. Jak mówić do dziecka?
Małe dziecko słuchając naszej mowy uczy się nie tylko nowych słów ale i gramatyki. Zwracając się do dziecka mówmy ciepło, zdrobniale ale starajmy się przestrzegać zasad i reguł gramatycznych. Dziecko na etapie nauki mowy przyjmuje to co słyszy za prawidłowe a następnie samo zaczyna posługiwać się językiem słyszanym na co dzień.

10. Jakie formy stymulacji rozwoju mowy dziecka są najlepsze?
Najskuteczniejszą i najatrakcyjniejszą formą stymulacji mowy dziecka jest zabawa. To dzięki niej dostarczane są bodźce do nauki języka. Najważniejszym czynnikiem podczas zabawy jest relaks, dobre samopoczucie i śmiech. Uśmiech na twarzy malucha wywołują łaskotki, przytulanie, rymowane wierszyki z żartami. W pierwszym roku życia dziecko zaczyna naśladować otoczenie i w tym okresie zaleca się uczyć dziecko powtarzanie dźwięków. Pokazując dziecku obrazek pieska naśladujmy jego szczekanie. Pokazując maluchowi przedmiot mówmy jak się nazywa i opisujmy jego kształt, barwę, właściwości. Starajmy się aby w otoczeniu naszych pociech znajdywało się jak najwięcej kolorowych zabawek, przedmiotów o różnych fakturach – prowokują one dziecko do działania i poznawania otoczenie co stymuluje ich mowę. Pobudzajmy również wyobraźnie dziecka – do tego celu możemy wykorzystywać wszelkiego rodzaju zabawki i przy udziale nich aranżujmy scenki, układajmy historyjki.

11. A co z męczącymi pytaniami?
Ciekawość dziecka na temat otaczającego świata jest naturalnym zjawiskiem. Choć ilość zadawanych pytań w ciągu godziny może nas męczyć to starajmy się zawsze odpowiadać na nie wyczerpująco, na tyle, ile pozwala nam stan posiadanej wiedzy. Zadawane przez dziecko pytania są wskaźnikiem rozwoju mowy naszego malucha, a przez uzyskane odpowiedzi mowa dziecka wzbogaca się dodatkowo o kolejne wyrażenia i zwroty. Nasze odpowiedzi pobudzają malucha do głębszego poznawania świata i rozwija zainteresowania dziecka.

12. Czy rodzice też mogą pytać?
Ależ oczywiście ... Nie tylko dziecko ma to prawo. Dziecko, któremu zadaje się pytania czuje, że dorośli się nim interesują. Bardzo dobre jest pytanie pociech o to, co chce zrobić, w co chce się bawić, jaką bajkę chce obejrzeć. W takich sytuacjach dziecko czuje, że liczymy się z jego zdaniem a nie tylko wymagamy od niego tego, co my chcemy. Nie bójmy się zadawania pytań dziecku, pytajmy o ulubione zabawki, piosenki, filmy, prośmy aby to ono opowiadało co robiło, co widziało.

Na zakończenie podajemy Państwu kilka pozycji książkowych i stron internetowych, które dotyczą stymulowana rozwoju mowy oraz rozwoju ogólnego naszych milusińskich:
1) Laura Dyer „Mowa dziecka. Zrozum i rozwiń mowę dziecka.” Warszawa 2006 r.
2) Dr. Richard C. Woolfson “Zdolny maluch. Jak rozwijać wrodzone zdolności dziecka” Warszawa 2002 r.
3) Penny Warner „Maluch bawi się i uczy”
oraz
4) www.urwis.pl/dzieci15.html - artykuł – Okres Prenatalny : Muzyka dobra na wszystko – opublikowany 2005/02/06 (pobrano 2006/11/26)
5) www.twojedziecko.pl/index.php?option=com content&task=view&id=177&Itemid=40 (pobrano 2006/11/06)
6) www.twojedziecko.pl/index.php?option=com content&task=view&id=213&Itemid=40 (pobrano 2006/11/06)