Jaskra

JASKRA – glaucoma
Gałki oczne w momencie urodzenia są jednymi z lepiej ukształtowanych narządów ustroju. Pierwsze zawiązki gałek stwierdzono już w II tygodniu życia płodowego, w trzecim tygodniu zamyka się cewa nerwowa i powstają pęcherzyki oczne.
Z ektodermy zew. pochodzą: nabłonek rogówki i spojówki, gruczoł łzowy, kanaliki i worek łzowy oraz soczewka.
Z ektodermy wew. rozwijają się: ciało rzęskowe, nabłonek tęczówki, zwieracz i rozwieracz źrenicy, siatkówka, nerw wzrokowy.
Z mezodermy: powieki, mięśnie zewnętrzne oka, tkanka łączna i naczyniowa, spojówka, twardówka, istota właściwa rogówki, tęczówka, ciało rzęskowe, naczyniówka. Natomiast ciało szkliste powstaje z ektodermy wew. i zew., a także z mezodermy.
Oko noworodka jest zwykle okiem nadwzrocznym, a emetropizacji, czyli przekształceniu w oko miarowe ulega w pierwszych latach życia. Oko najszybciej rośnie w pierwszym roku życia, a następnie w okresie pokwitania.
W prawidłowym oku odbywa się stałe krążenie płynu śródocznego, który ożywia przejrzyste tkanki oka i utrzymuje prawidłowe ciśnienie śródoczne. Terminem jaskra określa się wiele jednostek chorobowych, których wspólnym objawem jest podwyższenie tegoż właśnie ciśnienia. Ciśnienie to nazywane również wewnątrzgałkowym lub śródgałkowym, uwarunkowane jest ilością cieczy wodnistej, wypełniającej przednią i tylną komorę oka w przednim odcinku gałki ocznej. Ciecz wodnista wytwarzana jest przez ciało rzęskowe, które stanowi część błony naczyniowej. Przedostając się poprzez otwór źreniczny do komory przedniej, ciecz wodnista odpływa przez tak zwany kąt przesączanie, czyli tkankę o charakterystycznej, porowatej strukturze, znajdującą się między rogówką, a nasadą tęczówki. W prawidłowych warunkach fizjologicznych istnieje stan równowagi pomiędzy wytwarzaniem cieczy wodnistej, a jej odpływem. Tak więc zaburzenia tego stanu, najczęściej w postaci utrudnionego odpływu prowadzą do wzrostu ciśnienia śródgałkowego, które jak wyżej wspomniano określa się mianem jaskry. Prawidłowe ciśnienie śródoczne waha się w granicach od 14 do 26 mm Hg (1.82 – 3.38 hPa), mogą występować wahania dobowe nie przekraczające wartości 5 mm Hg.
Jaskra wrodzona jest zaburzeniem rozwojowym, charakteryzującym się wzrostem ciśnienia śródgałkowego, tuż po urodzeniu lub w pierwszych latach życia dziecka. Może być pierwotna lub wtórna. Pierwotna występuję z częstością około 1:12000 urodzeń, a jej przyczyną są zaburzenia rozwojowe w obrębie kąta przesączania. Wczesnymi objawami są:
- światłowstręt
- łzawienie
- skurcz powiek
- powiększenie średnicy rogówki powyżej 12mm, a często całej gałki ocznej, powstaje tak zwane oko wole, gdyż na skutek wysokiego ciśnienia śródocznego, rozciągnięciu ulegają ściany gałki ocznej
- obrzęk nabłonka rogówki
- pęknięcia błony Descemeta
- pogłębienie komory przedniej
- zanik nerwu wzrokowego.
Leczenie jaskry wrodzonej jest najczęściej operacyjne, gdyż leczenie farmakologiczne na ogół jest zawodne i może być przygotowaniem do zabiegu operacyjnego.
Jaskra wtórna towarzyszy innym schorzeniom gałki ocznej, takim jak:
- zapalenie błony naczyniowej
- nowotwory wewnątrz gałkowe
- przemieszczenia soczewki
- urazy oka
- retinopatia wcześniaków w fazie bliznowacenia.