Elementy Prawa

1. Pojęcie prawo.
Prawo to zespół norm prawnych (reguł postępowania) ustanowionych lub uznanych przez państwo popartych przymusem ze strony państwa.
Prawo pełni funkcję ochronną czyli chroni obywateli.
2. Budowa normy prawnej.
Norma prawna jest regułą postępowania. Składa się z trzech części:
- hipoteza – określa podmiot do którego dana norma się odnosi
- dyspozycja – opis sytuacji której dana norma dotyczy
- sankcja – kara za niedostosowanie się do dyspozycji
6. System prawa
System prawa – wszystkie normy obowiązujące w państwie, zbiór wszystkich aktów normatywnych obowiązujących w danym państwie usystematyzowanych i podzielonych na gałęzie wg przyjętych kryteriów.
Gałęzie prawa:
1. Prawo konstytucyjne – obejmuje regulacje dotyczące zasad ustroju politycznego, gospodarczego, społecznego państwa, reguluje podstawowe prawa i obowiązki obywatelskie określa zasady prawa wyborczego
2. Prawo administracyjne – obejmuje akty prawne dotyczące ustroju administracji rządowej i samorządowej
3. Prawo finansowe – dotyczy zasad i trybu gromadzenia finansów państwa
4. Prawo cywilne – reguluje stosunki majątkowe pomiędzy osobami fizycznymi i prawnymi
5. Prawo rodzinne – reguluje stosunki osobiste i majątkowe pomiędzy członkami rodziny
6. Prawo gospodarcze – reguluje stosunki zachodzące między przedsiębiorcami
7. Prawo pracy
8. Prawo karne
9. Prawo procesowe – zawiera normy określające tryb działania sądów i innych organów wymiaru sprawiedliwości
ŹRÓDŁA PRAWA
- konstytucja
- ustawy
- ratyfikowane umowy miedzynar.
- rozporządzenia
- akty prawa miejscowego
KONSTYTUCJA
Słowo "konstytucja" wywodzi się z łacińskiego słowa costituere, które oznaczało: ustanawiać, rządzić uporządkować. Konstytucja we współczesnych systemach ustrojowych jest podstawowym źródłem prawa konstytucyjnego. Jako podstawowy akt określający ustrój polityczny i społeczno-gospodarczy posiada ona zawsze podwójne znaczenie: polityczne i prawne. Polityczne znaczenie konstytucji polega głównie na tym, że wyrażone w niej są najwyższe idee i zasady, na których opiera się struktura władzy politycznej i struktura określonego państwa. Prawne jej znaczenie polega natomiast na tym, że wyrażone w niej idee i zasady zostały sformułowane jako normy prawne, jako prawne zasady ustroju danego państwa.
Pod pojęciem konstytucji należy rozumieć ustawę zasadniczą o najwyższej mocy prawnej, szczególnej treści oraz szczególnym trybie jej uchwalania i zmiany, określającą podstawowe zasady i instytucje ustroju politycznego i społeczno - gospodarczego państwa.
Jest najważniejszym aktem prawnym w hierarchii.
USTAWA
to akt normatywny nadrzędny w stosunku do innych (z wyjątkiem konstytucji i ratyfikowanych umów międzynarodowych), którym reguluje się istotne sprawy życia politycznego, społecznego i gospodarczego państwa (podstawowe prawa i obowiązki obywatelskie, budżet).
Tryb uchwalania- Procedura ustawodawcza:
1. Inicjatywa ustawodawcza- gotowy projekt- posłowie,senat, prezydent, rada ministrów
2. rozpatrzenie przez sejm w 3 czytaniach-
3. Głosowanie, zwykła większość głosów, potrzebne jest quorum(230=1/2)
4. Podpisanie przez kompetentny organ
5. Ogłoszenie ustawy
Rozporządzenie
to akt normatywny wydawany zawsze na podstawie upoważnienia ustawowego i mający na celu wykonanie jakiejś ustawy (rozporządzenie wykonawcze do ustawy), publikowany w Dzienniku Ustaw. Może je wydawać: Prezydent, Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów, poszczególni ministrowie oraz Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji.
Umowy międzynarodowe – traktaty międzynarodowe – wspólne decyzje dwóch stron, państw, które trzeba ratyfikować przez prezydenta (za zgodą sejmu)
Dwa rodzaje umów: (art.91. ust.2)
• Ratyfikowana za zgodą sejmu – ustawa
• Bez zgody, potrzeby sejmu
DO PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO ZALICZAMY:
• Umowy międzynarodowe– mogą być zawarte pomiędzy państwami, państwem a organizacją, instytucjami. Mogą być dwustronne lub wielostronne. Umowa jest wyrazem zgodnej woli. Treść umowy jest efektem osiągnięcia porozumienia.
• Zwyczaj międzynarodowy – to są reguły postępowania, które są przez dłuższy okres czasu przestrzegane. To nie są normy które są spisane. Są pewne reguły postępowania. Nie są one spisane. Reguły które wiążą wszystkie podmioty prawa. Zwyczaj jest ograniczony do pewnego regionu np. w Europie, między państwami afrykańskimi itp.
• Zasady ogólne – to są zasady, które występują powszechnie w prawie międzynarodowym. Ale trudno określić które są powszechne.(są uznane przez narody)
Prawo międzynarodowe jest coraz bardziej szczegółowe. Zaczyna regulować np. zasady humanitarne (jak organy powinny odnosić się do obywateli), zasady gospodarcze (pomiędzy państwem a podmiotem, które chcą prowadzić działalność gospodarczą.
Transformacja ustrojowa-przeszliśmy zasadę od jednolitości władzy, a teraz mamy zasadę trójpodziału władzy. Przejście od jednego organu do następnego: pierwsze od suwerena a następnie są kompetencje pochodne.
Kolizja norm:
Należy sobie założyć że pracodawca jest racjonalny. Uchwala przepisy, które są zgodne z jakimiś wcześniejszymi normami.
Rodzaje:
• Albo 2 lub więcej podmiotów zostaną uprawnione do podejmowania tej samej czynności
• Np. będzie podana działalność, ale nie będzie podane kto to ma zrobić
• Jedna ustawa, że obywatel coś może, a w drugiej że tego samego nie może
• Inne
KOLIZJA NORM PRAWNYCH
Kolizja to oznaczenie tego rodzaju sytuacji, w której dany przypadek jest unormowany przez więcej niż jeden przepis prawa, a przepisy te wyznaczają adresatom wzajemnie wyłączające się sposoby zachowania (skutki prawne)
Rodzaje reguł kolizyjnych:
• „Lex superior derogat legi inferiori” – akt wyższego rzędu uchyla moc obowiązującą aktu niższego rzędu
• „Lex posterior derogat legi priori” – kryterium decydującym jest czas (data) wydania danego aktu prawnego.
Późniejszy akt prawny uchyla moc obowiązującą aktu wcześniejszego, należy zatem kierować się postanowieniami aktu późniejszego, czyli tego który został wydany później.
• „Lex specialis derogat legi generali” – rozróżnienie przepisów prawa o charakterze legis generalis i legis specialis. Lex generalis jest przepisem wiążącym określone skutki prawne z daną klasą faktów prawnych, lex specialis – klasy faktów wydziela pewien ich rodzaj, z którym wiąże odmienne skutki prawne, inne niż lex generalis.
W myśl omawianej zasady: przepisy (akty) szczególne derogują przepisy o charakterze ogólnym.
Kolizje reguł kolizyjnych:
1. Kolizja między kryteriami hierarchiczności i chronologiczności zachodzi wówczas, gdy norma wcześniejsza jest hierarchicznie nadrzędna, natomiast norma późniejsza jest hierarchicznie niższa.
2. Kolizja między kryterium szczególności i chronologiczności występuje wówczas, gdy akt wydany wcześniej jest aktem szczególnym, natomiast aktem wydanym później – lex generalis.
STOSUNKI PRAWNE
Stosunki prawne – stosunki występujące pomiędzy różnymi podmiotami np. o charakterze ekonomicznym (dotyczącym finansów, zarządzania), moralnym (pomiędzy podmiotami, czynienie dobra i zła), religijnym (przynależność do grupy religijnej), kulturalnym (były stosunki społeczne –są to pierwotne stosunki, które tworzą się same z siebie)
Stosunek prawny nie powstaje sam z siebie – powstaje dlatego, że jakiś stosunek społeczny jest określony przez normę prawną. Kiedy norma nałoży na stosunek społeczny wymiar prawny to jest to stosunek prawny, np. zapisane jest co jest dobre a co złe (stosunek moralny). Dopiero wtedy możemy powiedzieć że dochodzi do stosunku prawnego. Żeby stosunek społeczny stał się stosunkiem prawnym – zależy to od tego czy i jak zostanie unormowany przez normy prawne. Stosunek prawny powstał w skutek jakiś zdarzeń z którymi norma prawna wywołuje skutki prawne. Nie ma stosunku prawnego bez normy prawnej która regulowałaby określony stosunek społeczny.
W każdym stosunku można wyróżnić 5 elementów
a) prawo podmiotowe
b) obowiązek odpowiadający prawu podmiotowemu
c) podmiot prawa
d) podmiot obowiązku
e) przedmiot stosunku prawnego
Norma Prawna
-wynikająca z przepisów reguła postępowania, wydana lub usankcjonowana przez państwo, zagwarantowana przymusem państwowym
Ma ona charakter ogólny i nie indywidualizuje osoby, na której ciąży wynikający z niej obowiązek. Każdy, kto znajduje się w sytuacji opisanej przez normę ma obowiązek zachowywać się tak jak norma nakazuje. Charakteryzuje się dwoma cechami jest to reguła abstrakcyjna i generalna.
• Abstrakcyjność-wyznacza ona zachowanie, takie, jakie zdarzyć się może w nieokreślonej liczbie przypadków.
• Generalność oznacza, iż jest ona skierowana do pewnej kategorii adresata, nie zaś adresata wskazanego, co do tożsamości.
Ma ona charakter dwustronny, dla jednej obowiązek dla drugiej prawo. Jest zbudowana z trzech części
1. Hipoteza
2. Dyspozycja
3. Sankcja
Hipoteza-każda norma prawna znajduje zastosowanie tylko w pewnej sytuacji. Sytuację te określa część normy zwaną hipotezą.
Dyspozycja-część normy prawnej, która wskazuje obowiązujący
• W danej sytuacji-sposób zachowania
• Informuje o tym właśnie dyspozycja
Dzielimy na
- zakazu-określa typy zachowań, które są przez prawodawcę zakazane
- nakazu-jeden typ zachowania albo sytuacje, w której dyspozycja formułuje jeden typ zachowania podstawowego
Sankcja-część normy prawnej, która mówi, jakie ujemne skutki pociągnie za sobą nie zastosowanie się do dyspozycji.
Wyróżniamy trzy rodzaje sankcji
• Represyjna-prawodawca stosuje za dokonanie czynów zabronionych
• Egzekucji-przymusowym wykonaniu zachowania przewidzianego przez prawo
• Nieważności-uznanie za nieważną czynność prawną [podjętą niezgodnie z obowiązującym prawem
Trybunał konstytucyjny
Organ państwowy powołany do ochrony konstytucji, czyli zgodności wszystkich aktów tworzących system prawa z konstytucją, wydaje opinie sprawdza zgodność ustaw i umów międzynarodowych z konstytucją, zgodność przepisów wydawanych przez organy centralne z konstytucją. Wydaje orzeczenia: wyroki-zgodność aktu z konstytucją, postanowienia-w sprawach rozstrzygających spory kompetencyjne. Składa się z sędziów wybieranych indywidualnie przez sejm na 9 lat. Prezesa i wiceprezesa powołuje prezydent
Kontrola konstytucyjności prawa jest logicznym następstwem obowiązku zgodności całego hierarchicznie zbudowanego systemu prawa w państwie z Ustawą zasadniczą. Bez względu na różnice ustrojów poszczególnych państw, kontrola konstytucyjności prawa realizowana może być w formie kontroli politycznej bądź w formie kontroli sądowej. Kontrola polityczna dokonywana jest na podstawie kryteriów celowościowych, bez zachowania szczególnych procedur, i zazwyczaj stanowi tylko jedną z wielu funkcji realizujących ją organów. Kontrolę sądową spełniają sądy lub organy typu sądowego na podstawie modelu postępowania jurysdykcyjnego.
Trybunał Stanu
Trybunał Stanu został powołany do określenia tak zwanej odpowiedzialności konstytucyjnej osób zajmujących najwyższe stanowiska państwowe. Jest on organem ściśle związanym z Sejmem, przez niego powoływanym i podejmującym czynności sądowe na jego zlecenie. W zakresie orzekania Trybunał Stanu jest niezawisły i podlega tylko ustawie. Do odpowiedzialności konstytucyjnej przed Trybunałem Stanu mogą być pociągnięte, jak wspomniano wyżej, osoby zajmująca najwyższe stanowiska państwowe: Prezydent premier i członkowie rządu, prezes Narodowego Banku Polskiego, prezes Najwyższej Izby Kontroli, członkowie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, naczelny dowódca sił zbrojnych, posłowie i senatorowie.
Wstępny wniosek o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej może być złożony przez komisję sejmową grupę posłów Uczącą co najmniej 50 osób lub trybunał Konstytucyjny.
Trybunał Stanu stwierdzając winą oskarżonego orzeka następujące kary:
- utratę czynnego i biernego prawa wyborczego,
- utratę wszystkich orderów, odznaczeń,
- zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk.
Trybunał Stanu zostaje wybrany na pierwszym posiedzeniu Sejmu na okres jego kadencji, z wyjątkiem przewodniczącego, którym jest z urzędu pierwszy prezes Sądu Najwyższego. W skład Trybunału Stanu wchodzi przewodniczący, jego dwóch zastępców i 16 członków.
Rzecznik Praw Obywatelskich
stoi na straży praw i wolności obywateli, określonych w konstytucji i innych przepisach prawa. Rzecznik zajmuje szczególne miejsce wśród organów państwowych. Jest powoływany przez Sejm za zgodą Senatu na okres pięciu lat. W swojej działalności dysponuje niezawisłością podobną do niezawisłości sędziowskiej. Ze swojej działalności rzecznik zdaje sprawę Sejmowi.
Rzecznik podejmuje działanie, jeżeli zyska informację wskazującą na naruszenie praw i wolności obywatela. Może podjąć działanie zarówno na wniosek, jak / własnej inicjatywy. Podejmując sprawę Rzecznik może zależnie od jej charakteru, wybrać jeden z trybów postępowania:
— samodzielnie prowadzić postępowanie wyjaśniające,
— zwrócić się do Sejmu o zlecenie Najwyższej Izbie Kontroli przeprowadzenia kontroli określonej sprawy.
Po zbadaniu sprawy, Rzecznik - o ile stwierdził naruszenie praw i wolności obywatela - wykorzystuje przyznane mu przez ustawę środki prawne. Może on m.in..:
— żądać wszczęcia postępowania cywilnego,
— żądać wszczęcia przez prokuraturę śledztwa,
— zwrócić się o wszczęcie postępowania administracyjnego,
— wnieść kasację do każdego prawomocnego orzeczenia
NIK
Jest naczelny organem kontroli państwowej i podlega Sejmowi. Podst. Zadaniem NIK jest kontrolowanie działalności organów administracji rządowej, NBP itd..
Kryterium formalne:
a) legalność
b) rzetelność
Kryterium nie formalne:
c) gospodarność
d) celowość
Kontrole:
1) Najszersza (jednostki państwowe:NBP, zakłady budżetowe)
2) Węższa (samorządy terytor.)
3) Najniższa (podmioty nie państwowe)
Sądy:
Zadaniem sądów jest wymierzanie sprawiedliwości (rozstrzyganie spraw cywilnych i karnych). Wykonując to zadanie sądy opierają się na przepisach prawa. Charakterystyczną cechą sądów, różniącą je od innych organów państwowych i znamionującą ich działalność, jest niezawisłość (zasada niezawisłości sędziowskiej).
Niezawisłość oznacza, że przy rozpatrywaniu sprawy i wydawaniu orzeczenia sędzia jest niezależny. Nie podlega nikomu, nawet najwyższym organom państwowym, ma jedynie obowiązek kierować się przepisami prawa.
Drugą charakterystyczną cechą sądów jest oparcie ich funkcjonowania na zasadzie instancyjności. Zasada instancyjności polega na tym, że od wydanego orzeczenia każdej stronie przysługuje prawo odwołania się do sądu wyższego szczebla, czyli sądu drugiej instancji Wskutek wniesienia odwołania następuje ponowne rozpatrzenie sprawy, skontrolowanie prawidłowości postępowania sądu pierwszej instancji i trafności wydanego orzeczenia.
Sąd drugiej instancji może zaskarżone orzeczenie utrzymać w mocy, zmienić lub uchylić i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji, nie może natomiast nakazać sądowi pierwszej instancji wydania orzeczenia o określonej treści, gdyż naruszałoby to niezawisłość tego sądu. Kontrola instancyjna następuje tylko na skutek wniesienia odwołania. Sąd drugiej instancji nie sprawdza prawidłowości orzeczenia z urzędu.
W polskim sądownictwie rozpatrywanie spraw opiera się obecnie na systemie trójinstancyjnym. Od orzeczenia rozstrzygającego sprawę każda ze stron może wnieść apelację do sądu bezpośrednio wyższego szczebla. W większości spraw od orzeczenia sądu drugiej instancji strony mogą wnieść kasację do Sądu Najwyższego. Wyrok prawomocny, a więc taki, od którego nie przysługuje odwołanie, stwarza tzw. powagę rzeczy osądzonej ( res iudicata ).
Sądy dzielą się na: a) sądy powszechne, b) sądy szczególne.
Kompetencje sądów szczególnych są w przepisach proceduralnych wyraźnie określone, natomiast sądy powszechne rozpatrują wszystkie pozostałe sprawy. Podstawową role odgrywają sądy powszechne: rejonowe, wojewódzkie i apelacyjne.
Najwyższym organem sądowym jest Sąd Najwyższy, zarówno w odniesieniu do sądów powszechnych, jak i do sądów szczególnych. W ten sposób sądownictwo wojskowe jest także podporządkowane Sądowi Najwyższemu.
SĄD NAJWYŻSZY
Sąd Najwyższy jest naczelnym organem sądowym w Polsce, sprawującym nadzór w zakresie orzekania nad wszystkimi innymi sądami - powszechnymi i szczególnymi. Do jego istotnych zadań należy zapewnienie prawidłowości oraz jednolitości wykładni prawa i praktyki sądowej w dziedzinach należących do jego właściwości.
Sąd Najwyższy może opiniować projekty ustaw, które zostaną mu w tym celu przekazane.
W celu wykonywania swoich funkcji Sąd Najwyższy posługuje się środkami przekazanymi mu przez ustawę. Należą do nich:
l) rozpoznawanie środków odwoławczych od orzeczeń sądowych, stosownie do przepisów prawa procesowego, w tym kasacji w sprawach cywilnych i karnych,
2) rozpoznawanie rewizji nadzwyczajnych od prawomocnych orzeczeń Naczelnego Sądu Administracyjnego,
3) podejmowanie uchwał zawierających interpretacje przepisów, które budzą wątpliwości w praktyce lub których stosowanie wywołuje rozbieżność w orzecznictwie sądowym,
4) udzielanie odpowiedzi na pytania prawne, formułowane przez sądy rozpoznające konkretną sprawę,
5) rozpoznawanie innych spraw przewidzianych przez ustawy.
Z wnioskiem o wyjaśnienie przepisów budzących wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie mogą wystąpić pierwszy prezes i prezesi Sądu Najwyższego, Rzecznik Praw Obywatelskich i minister sprawiedliwości. Ponadto - ale tylko w sprawach dotyczących zakresu ich działalności - o dokonanie interpretacji mogą się zwrócić minister pracy i polityki socjalnej, prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego i prezes Urzędu Patentowego.
Uchwałę zawierająca wyjaśnienie przepisów Sąd Najwyższy podejmuje w składzie siedmiu sędziów, w składzie całej izby, w składzie połączonych izb lub w pełnym składzie Sądu Najwyższego. Uchwały Sądu Najwyższego podjęte w większych składach uzyskują automatycznie moc zasad prawnych.
Sąd Najwyższy dzieli się na cztery izby:
l) Izbę Cywilną,
2) Izbę Karną,
3) Izbę Administracyjną, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych,
4) Izbę Wojskową.
Na czele Sądu Najwyższego stoi pierwszy prezes, powoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta spośród sędziów Sądu Najwyższego. Jego zastępcami są prezesi, których powołuje Prezydent. Prezesi zastępują pierwszego prezesa w ustalonym przez mego zakresie, a jednocześnie stoją na czele poszczególnych izb.
SEJM I SENAT
Polski parlament składa się z dwóch izb: Sejmu i Senatu.
Sejm składa się z 460 posłów, którzy są wybierani w wyborach pięcioprzymiotnikowych: powszechnych, bezpośrednich, tajnych, równych, proporcjonalnych. Bierne prawo wyborcze przysługuje obywatelom, którzy ukończyli 21 lat. Prawo zgłaszania kandydatów mają partie polityczne i wyborcy.
Senat składa się z 100 senatorów. Bierne prawo wyborcze przysługuje od 30 roku życia. Senatorowie są wybierani w wyborach trójprzymiotnikowych: powszechnych, bezpośrednich i tajnych. Nie są wiec równe i proporcjonalne. Głos osoby z okręgu o małej liczbie wyborców liczy się bardziej, niż tej z dużego okręgu, a każdemu wyborcy przysługuje taka liczba głosów ilu senatorów z tego okręgu startuje w wyborach.
Kadencja obu izb parlamentu trwa 4 lata. Kadencja może zostać skrócona, gdy:
- sejm większością 2/3 głosów ustawowej liczby posłów podejmie decyzję o samorozwiązaniu;
- nie powiodą się próby stworzenia rządu po wyborach parlamentarnych;
- sejm nie uchwali ustawy budżetowej w ciągu 4 miesięcy od złożenia jej projektu przez rząd, a prezydent zasięgnie w sprawie rozwiązania parlamentu opinii obu marszałków.
W przypadku rozwiązania Sejmu następuje rozwiązanie Senatu, ponieważ ich kadencje trwają tyle samo. Wybory również odbywają się jednego dnia.
Sejm i Senat obradują permanentnie. Oznacza to, że izby w każdej chwili mogą zebrać się na posiedzeniu. Obrady parlamentu są jawne, chyba że deputowani stwierdzą, że w interesie państwa leży ich utajnienie.
Wspólne obrady obu izb są zwoływane na ogół w celach reprezentacyjnych. Natomiast Zgromadzenie Narodowe zwoływane jest w sprawach dotyczących kadencji prezydenta, np. postawienie w stan oskarżenia, przyjęcie przysięgi, wysłuchanie orędzia, uznanie go za niezdolnego do pełnienia funkcji.
Sejm i Senat wybierają ze swojego grona marszałków i wicemarszałków. Razem tworzą oni prezydium izb. Organami pomocniczymi są powoływane spośród deputowanych komisje. Mogą być działające stale oraz nadzwyczajne, działające do rozwiązania danego problemu. Mogą być również tworzone koła (do ich istnienia potrzebni są przynajmniej 3 deputowani) i kluby ( w sejmie co najmniej 15 posłów, w senacie -7 senatorów). Konwet seniorów składa się z przewodniczących klubów i prezydium izby. Deputowani posiadają mandat wolny, co oznacza że nie są związami instrukcjami wyborców. Posiadają również immunitet parlamentarny. Nie mogą zostać aresztowani, bez uchylenia go przez izbę. Aby tak się stało za winą oskarżonego muszą stać niezbite dowody.
Parlament spełnia następujące funkcje:
- kreacyjną - powoływanie osób na stanowiska państwowe.
- kontrolną - kontrolowanie pracy rządu przez sejm i jego komisje.
- ustrojodawczą - uchwalenie Konstytucji oraz ustaw dotyczących ustroju.
- ustawodawczą – uchwalanie ustaw.
DROGA USTAWY
Inicjatywę ustawodawczą posiada:
- grupa co najmniej 15 posłów lub komisji sejmowej;
- senat
- prezydent
- rząd
- grupa 100 000 obywateli
Droga ustawy:
1. projekt jest zgłaszany do marszałka sejmu.
2. drukowanie projektu i dostarczenie do wszystkich posłów.
3. pierwsze czytanie w komisji./ przyjęcie lub zgłoszenie poprawek
4. drugie czytanie w sejmie./ przyjęcie, odrzucenie lub zgłoszenie poprawek = powrót do komisji.
5. trzecie czytanie w sejmie./ głosowanie
6. przekazanie do senatu/ przyjęcie, odrzucenie lub zgłoszenie poprawek = powrót do sejmu.
7. przekazanie do prezydenta(21 dni)./ podpisanie, weto, skierowanie do Trybunału konstytucyjnego w celu zbadania zgodności z Konstytucją.
Prezydent po podpisaniu ustawy zarządza jej ogłoszenie i opublikowanie w Dzienniku Ustaw
Rzeczypospolitej.
PREZYDENT
Prezydent ma uprawnienia władzy wykonawczej. Jest wybierany w wyborach: powszechnych, różnych, tajnych i bezpośrednich. Kadencja trwa 4 lata. Jedna osoba może być prezydentem 2 kadencje.
Uprawnienia prezydenta:
• Reprezentacyjne: nadawanie tytułów naukowych, obywatelstwa polskiego, orderów i odznaczeń.
• W polityce zagranicznej: ratyfikacja umów międzynarodowych, mianowanie ambasadorów, odbieranie listów uwierzytelniających od ambasadorów innych krajów.
• W polityce obronnej i bezpieczeństwa: zwierzchnik sił zbrojnych, powoływanie szefa sztabu generalnego i dowódców sił zbrojnych.
• Wykonawcze zwoływanie Rady Gabinetowej, wydawanie rozporządzeń wykonawczych.
• Prawodawcze i wobec parlamentu: inicjatywa ustawodawcza, prawo weta ustawodawczego.
• Związane z władzą sądowniczą: prawo łaski i powoływanie sędziów.
RADA MINISTRÓW
Składa się z ministrów oraz premiera (Prezesa Rady Ministrów). Uprawnienia premiera:
• reprezentowanie Rady Ministrów
• kierowanie pracami Rady Ministrów
• zapewnienie wykonywania polityki Rady Ministrów i określenie sposobów jej wykonywania
• koordynacja i kontrola ministrów
Uprawnienia Rady Ministrów:
• realizacja polityki finansowej i ochrona interesów gospodarczych państwa
• zapewnienie bezpieczeństwa państwu i obywatelom
• prowadzenie polityki społecznej, zdrowia, kultury oraz edukacji i sportu.
WYMIAR SPRAWIEDLIWOŚCI
W Polsce władzę sądowniczą sprawują sądy i trybunały. Wszyscy sędziowie są niezawiśli, tzn. nikomu nie podlegają. Sądy niezależne od innych władz państwowych. Najważniejszy jest Sąd Najwyższy. Ma on następujące zadania:
* orzekanie o ważności wyborów i referendów;
* udzielanie odpowiedzi na pytania prawne sądów;
* interpretacja przepisów prawnych;