Hinduizm

Hinduizm to wspólna nazwa wielu religii i kultów wyznawanych głównie na Półwyspie Indyjskim. Rozmaite kulty hinduistyczne wyznaje ponad 900 milionów ludzi, co zalicza tę religię do trzeciej pod względem liczby wyznawców na świecie.
Hinduizm jest religią bez wyraźnych granic światopoglądowo-filozoficznych, które by pozwalały jednoznacznie odróżnić kulty będące jeszcze częścią hinduizmu od kultów już nie zaliczanych do tej religii.
Zasadniczo za kulty hinduistyczne przyjmuje się te, które zgadzają się z następującymi tezami:
• Bogów jest nieskończenie wielu, są oni jednak wszyscy emanacjami (wcieleniami) Boga wszelkiego początku czyli Brahmy. Jakkolwiek sam Brahma jest wieczny, jego wcielenia ciągle rodzą się, giną i przekształcają w inne wcielenia.
• Wszystkie istoty żywe (a nie tylko ludzie) posiadają swoje indywidualne dusze, które substancjalnie nie różnią się między sobą. Dusza mrówki jest więc jakościowo taka sama jak dusza człowieka.
• Dusze uczestniczą w ciągłym i nieskończonym procesie reinkarnacji czyli przechodzenia po śmierci w inne ciało.
• Dusze i ciała tworzą swoistą hierarchię bytów. Za dobre uczynki dusze przesuwają się w każdym cyklu reinkarnacji w górę tej hierarchii, a za złe w dół.
• Na szczycie tej hierarchii możliwe jest przerwanie cyklu reinkarnacji poprzez stopienie własnej duszy bezpośrednio z Brahmą lub którymś z jego wcieleń, co jest ostatecznym celem każdego wyznawcy hinduizmu.
Z założeń tych wynika etyka hinduistyczna, która również jest wspólna dla wszystkich kultów hinduistycznych. Etyka ta obejmuje takie pojęcia jak karma, dharma, kasta i obejmuje ona swym zasięgiem nie tylko ludzi ale także wszelkie istoty żywe.
Charakterystyczną cechą większości kultów hinduistycznych jest też "kurs" życia jego wyznawców obejmujący obowiązek założenia rodziny, wychowania dzieci i odbycia pod koniec życia pieszej wędrówki nad Ganges lub w inne święte miejsce połączone z praktykami ascetycznymi.
Wspólny dla większości hinduistów (aczkolwiek nie dla wszystkich) jest też kult świętych krów.
Liczba kultów hinduistycznych jest ogromna (Ok 10 000). Różnią się one panteonami wyznawanych bogów, sposobami ich czczenia i niektórymi założeniami filozoficzno-religijnymi. Do najbardziej popularnych zaliczają się śaktyzm, śiwaizm, wisznuizm (w tym krysznaizm).
Z hinduizmu wywodzą się także buddyzm, dżinizm, sikhizm i kilka innych religii, które z różnych względów nie są uznawane za kulty w pełni hinduistyczne.
Święte księgi hinduizmu to Wedy.
Koncepcje powstania świata: 1. Świat istniał zawsze, nikt go nie stworzył; 2. Świat powstał z wody; 3. Świat stworzył praczłowiek, który wykluł się z kosmicznego jaja. Wg tej koncepcji - praczłowiek poświęcił siebie i z siebie stwarzał ludzi.
Podział
Najczęściej hinduizm dzieli się na 3 grupy wyznań (religii):
• wisznuizm (ok. 70%)
• siwaizm (25- 30%)
• śaktyzm (3-4%)
Święte miejsca hinduizmu.
⎫ Allahabad miasto w północno-środkowych Indiach, gdzie łączą się dwie święte rzeki hinduizmu: Ganga i Jamuna. Jedno z czterech miast, w których obchodzi się święto Kumbha Mela.
⎫ Ganges jest uważany przez wyznawców hinduizmu za rzekę świętą i stanowi ucieleśnienie bogini Gangi. Zgodnie z wierzeniami hinduistycznymi król Bhagiratha dzięki tysiącleciom ascezy wyjednał u bogów zgodę, aby Ganga zstąpiła na ziemię i oczyściła z grzechów prochy jego przodków. Ganga była tak potężna, że Śiwa aby uchronić ziemię przed jej impetem uwięził ją we włosach, skąd spłynęła siedmioma nurtami. Dla swych wyznawców Ganges jest rzeką matką, obietnicą zbawienia. Gdy wyznawcy ją obrażą, rzeka wyzwala swe siły i wylewa z brzegów czyniąc wielkie zniszczenia. Wszystkie miasta zbudowane na brzegach Gangesu są święte ze względu na swoje położenie. Każdy religijny hindus pragnie odbyć pielgrzymkę do źródeł rzeki, znajdujących się w lodowej jaskini u stóp himalajskiego lodowca
⎫ Godawari to święta rzeka hinduizmu.
⎫ Indus - rzeka w Chinach, Indiach i Pakistanie. Wypływa spod góry Kajlas w Transhimalajach, ma długość 3180 kilometrów i uchodzi do Morza Arabskiego.
Jedna z najstarszych cywilizacji związana była z Indusem (starożytna nazwa rzeki to Sindhu), stąd też cywilizacja indyjska - spadkobierczyni tej kultury - przejęła tę nazwę. Jest ona także świętą rzeką hinduizmu.
Indusi to także ogólna nazwa mieszkańców Indii (inaczej: Hindusi).
⎫ Jamuna (hindi Yamunā, ang. Jamuna, Jamna) – rzeka w północnej części Indii, główny dopływ Gangesu. Źródła w Himalajach w stanie Uttaranćal, ujście w mieście Allahabad.
• Długość: 1370 km
• Powierzchnia dorzecza: 351 tys. km²
• Główne dopływy: Ćambal, Betwa (prawe)
• Główne miasta: Delhi, Agra, Allahabad.
W hinduizmie uważana za jedną ze świętych rzek (Saptasindhawa).
⎫ Khadżuraho (dawn. Khadżurapura - miasto palm daktylowych). Miejscowość w Indiach w stanie Madhja Pradeś, słynąca z zespołu hinduistycznych światyń wzniesionych między IX a XII w. przez władców z dynastii Ćandelów. Według legendy pierwotnie w skład zespołu wchodziło osiemdziesiat pięć świątyń, do dziś zachowało się mniej niż dwadzieścia. Najbardziej znane światynie to: Khandarija, Dewi Dżagadamba, Wiśwanatha, Lakszmana. Prezentują one styl architektoniczny typowy dla północnych Indii, zwany nagana. Swą sławę zespół zawdzięcza szczególnie bardzo bogatej dekoracji rzeźbiarskiej zewnętrznych ścian światyń. Tworzą ją rytmiczne układy splątanych ze sobą postaci. Wiele z nich ma charakter erotyczny, nieraz bardzo śmiały. Wiąże się to ze specyfiką lokalnego hinduizmu. Ćandelowie bowiem popierali skrajne sekty tantryczne, jak kapalikowie, kaulowie, kalamukhowie, czy zwolennicy kultu Sześćdziesięciu Czterech Jogń. W skład ich pobożności wchodziły również rytuały orgiastyczne, wiążące się z zawieszeniem uznawanych norm moralnych. Zespół świątynny znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO
⎫ Konarak Miejscowość w Indiach w stanie Orisa na wybrzeżu Zatoki Bengalskiej słynna dzięki świątynie boga słońca Surji ufundowanej w 1278 r. w. przez króla Narasimha-Dewę I z dynastii Gangów. Świątynia została ufundowana na pamiątkę zwycięstw króla nad muzułmanami władającymi Bengalem. Wedle tradycji mitologicznej wzniósł ją Samba, syn Kryszny w podzięce Surji za uleczenie z trądu. Jest znana, choć z architektonicznego punktu widzenia, niesłusznie, jako "Czarna Pagoda".


Jedno z kół świątyni Surji w Konarak - charakterystyczny element ratha
Obecnie wieża świątyni znajduje się w ruinie, ale przed zniszczeniem sięgała 72 m. i była jedną z najwyższych w całych Indiach. Do czasów obecnych zachowała się przednia częśc świątyni, dostępna dla wiernych - dżagamohana. Świątynia ta jest największą z typu ratha tj. rydwanu. Na jej bocznych ścianach znajdują sie koła z piaskowca o trzymetrowej średnicy. Cała świątynia jest otoczona dekoracją rzeźbiarską i płaskorzeźbiarską. Jest ona wykonana w przeważającej części z piaskowca a niektóre elementy z chlorytu, które nadają świątyni barwę rudą z zielonymi elementami. W masie rzeźb liczne są przedstawienia tancerek, par miłosnych, apsaras i nagów. Elementy erotyczne są związane z funkcjonowaniem w owym czasie na tym terenie kultów tantrycznych. Wzdłuż dolnej części ścian biegnie fryz złożony z płaskorzeźbionych słoniąt, przedstawionych w bardzo licznych ujęciach. Świątynia w Konaraka znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO
⎫ Puri - miasto w stanie Orissa w Indiach. Położone nad Zatoką Bengalską jest popularnym ośrodkiem rekreacyjnym.
Swoją sławę zawdzięcza świątyni Dźagannatha i odbywającym się tam festiwalom wozów (Ratha Jatra). Szczególnie spopularyzowane poprzez działalność Ćajtanji Mahaprabhu, mistyka i reformatora religijnego z XIV wieku.
⎫ Majapur - miejscowość położona w okolicach Nawadwip w Zachodnim Bengalu w Indiach. Jedno ze świętych miejsc hinduizmu, corocznie odwiedzane przez miliony pielgrzymów.
Miejsce narodzin Ćaitanji Mahaprabhu, uznawanego za szczególną inkarnację Kryszny i Radharani.
W Majapur swoją główną siedzibę ma Międzynarodowe Towarzystwo Świadomości Kryszny (ISKCON).

Święte księgi
Atharwaweda – jedna z czterech sanhit (zbiorów) wchodzących w skład Wed, zawiera głównie teksty magiczne (formuły magiczne, zaklęcia i egzorcyzmy) związane przede wszystkim z rytuałami domowymi (głównie odnoszącymi się do ogniska domowego).
Wedy, Weda (z sanskrytu "wiedza"; podobieństwo tych słów wynika ze wspólnego, indoeuropejskiego pochodzenia sanskrytu i języka polskiego) - to święte księgi hinduizmu, najstarsza grupa religijnych tekstów sanskryckich, które stanowiły całość ówczesnej wiedzy człowieka o świecie ludzi i bogów; antologia tekstów z różnych okresów, o różnej tematyce, budowie i przeznaczeniu. Wedy to teksty z grupy śruti ("objawienie", dosłownie "to, co usłyszane"), czyli prawda o świecie, która istniała od zawsze; nie była tworem ludzkim, lecz jedynie została objawiona riszim - wieszczom-poetom.
Najstarsze i najświętsze księgi to cztery sanhity (zbiory), które służyły jako "mszały" w obrzędzie ofiary wedyjskiej (śrauta, jadźńa):
• Rygweda - "wiedza hymnów pochwalnych" (ryć) - 1028 hymnów ułożonych w dziesięć mandali
• Jadźurweda - "wiedza formuł ofiarnych" (jadźus)
• Samaweda - "wiedzę śpiewów ofiarnych" (saman)
• Atharwaweda - "wiedza zaklęć magicznych" - zbiór formuł magicznych, zaklęć i egzorcyzmów najpóźniej włączony do kanonu.
Poszczególne sanhity przypisano kapłanom biorącym udział w odprawianiu ofiary wedyjskiej:
• Hotar - recytował hymny Rygwedy, głosząc chwałę bogów i zapraszając ich do udziału w ofierze.
• Udgatar ("kantor") - śpiewał teksty Samawedy.
• Adhwarju (wykonywał wszelkie czynności manualne związane z obrzędem) - recytował półgłosem formuły Jadźurwedy.
• Brahman (główny kapłan, który czuwał nad poprawnością wszelkich czynności związanych z ofiarą) - miał recytować w myślach zaklęcia Atharwawedy, chroniąc w ten sposób uczestników przed niebezpiecznymi skutkami potencjalnych uchybień w obrządku.