profil

Planety układu słonecznego

Ostatnia aktualizacja: 2022-08-17
poleca 84% 2840 głosów

Treść
Grafika
Filmy
Komentarze

Merkury


Merkury jest pierwszą według oddalenia od Słońca planetą Układu Słonecznego. Jest on stosunkowo niewielki, gdyż jego promień wynosi zaledwie 2439 km, a co za tym idzie masa jego stanowi zaledwie 5,6% masy Ziemi. Pod względem długości promienia zajmuje on zatem przedostatnie miejsce w Układzie Słonecznym. Mniejszy od niego jest już tylko Pluton.

Merkury krąży w odległości 57,91 mln kilometrów od Słońca, a więc mniej więcej w połowie drogi między Ziemią a Słońcem. Obieg wokół Słońca po orbicie zajmuje mu ok.88 dni. Natomiast obrót wokół własnej osi zajmuje mu 58,7 dnia (merkuriańska doba). Wynika więc z tego, że doba na Merkurym trwa aż 2/3 roku. Spowodowane jest to prawdopodobnie mocnym oddziaływaniem grawitacyjnym Słońca, które ma zapewne wpływ na zwolnienie ruchu wirowego.

Wynikiem tak wolnej rotacji Merkurego jest to, że każde miejsce na tej planecie jest nieprzerwanie, przez trzy miesiące oświetlone światłem słonecznym, co doprowadza do osiągnięcia temperatury nawet 430oC na oświetlonej części planety. W tym samym czasie natomiast na nieoświetlonej części planety temperatura spada nawet do –170oC.

Merkury jest praktycznie pozbawiony atmosfery, czego powodem jest jego mała masa i słaba siła przyciągania, która nie jest w stanie zatrzymać gazu. Występuje tu jednak śladowa atmosfera, która jest bardzo silnie rozrzedzona. Jest ona złożona głównie z helu, śladowych ilości tlenu, argonu, azotu i ksenonu.

Merkury pod względem morfologii i wyglądu zewnętrznego jest bliźniaczo podobny do Księżyca, czego dowiodła misja kosmiczna „Mariner 10” w latach 1973-1974. Na powierzchni Merkurego znajduje się wiele kraterów oraz sąsiadujące ze sobą strefy ciemne i jasne. Kratery powstały w wyniku bombardowania przez meteoryty i aktywności wulkanicznej planety. Najbardziej charakterystyczny jest wielki krater na półkuli północnej, zwanej Równiną Upału (Caloris Basin). Dociera tu bardzo dużo ciepła i światła ze Słońca. Średnica tego krateru wynosi 1400 km i podejrzewa się, że jest on pozostałością po uderzeniu wielkiego meteorytu 3,8 miliarda lat temu. Uderzenie było tak silne, że spowodowało wypiętrzenie podwójnego łańcucha gór dookoła krateru. Średnica tegoż łańcucha wynosi 1600 kilometrów. Po drugiej stronie planety, na antypodach znajdują się góry sięgające 1500 metrów. Uczeni sądzą, że są one wynikiem uderzenia meteorytu po drugiej stronie planety.

Właśnie rozmieszczenie kraterów umożliwia określenie czasu powstania poszczególnych rejonów Merkurego. Strefy z największą liczbą kraterów są najstarsze i mają około 4,1 i 4,2 miliarda lat. Strefy o małym zagęszczeniu kraterów (najmłodsze) mają natomiast od 3,8 do 3,9 miliarda lat.
Mimo zewnętrznego podobieństwa do Księżyca, od wewnątrz Merkury jest podobny raczej do Ziemi. Jądro planety jest zbudowane z żelaza i niklu. Oprócz tego jądro to, podobnie jak jądro Ziemi, jest w stanie ciekłym, gdyż wskazuje na to nieoczekiwanie silne pole magnetyczne planety. Merkury nie posiada naturalnych satelitów.

Pomimo małych rozmiarów i braku atmosfery, Merkury posiada wiele ciekawych cech, które zasługują na dalsze badania. Dotychczas odwiedziła go tylko jedna sonda, Mariner 10 amerykańskiej NASA w latach 1974-1975. Druga sonda NASA, Messenger, została wystrzelona 3 sierpnia 2004 i przeleci koło planety w 2008 i 2009. W marcu 2011 wejdzie na orbitę i będzie badać planetę z bliskiej odległości przez następny rok.

Wenus


Wenus - druga planeta Układu Słonecznego, nazywana także: Hesperos, Jutrzenka, Gwiazda Poranna, Gwiazda Wieczorna. Nie posiada naturalnych satelitów, jest skalnym globem osnutym gęstymi chmurami, które odbijają większość światła słonecznego (albedo = 0,61), w wyniku czego Wenus jest najjaśniejszym po Słońcu i Księżycu ciałem niebieskim na niebie. Żółtawy kolor chmur atmosfery pochodzi od kwasu siarkowego.

8 czerwca 2004 miał miejsce tranzyt Wenus, czyli obserwowane z Ziemi przejście planety przed tarczą Słońca. Słońce, Wenus i Ziemia znalazły się na jednej linii. Wenus była widoczna na tle Słońca jako niewielka, czarna plamka. Ostatnio takie zjawisko miało miejsce w roku 1882, a w przyszłości wystąpi w latach 2012 i 2117 r. Jednak dopiero w 2247 będzie ponownie w całości widoczne w Polsce.

Ziemia


trzecia planeta (licząc od Słońca) Układu Słonecznego. Wokół Ziemi krąży jeden naturalny satelita - Księżyc, dwa księżyce pyłowe i znaczna liczba sztucznych satelitów. Ziemia jest jedynym znanym miejscem występowania życia. Uformowała się około 4,5 miliarda lat temu.

Mars


Czwarta planeta Układu Słonecznego. Posiada dwa małe księżyce - Phobos i Deimos. Przypuszcza się, że mogło na niej kiedyś powstać życie, jednak nie ma na to na razie solidnych dowodów.

Jowisz


Jowisz jest piątą i największą planetą Układu Słonecznego. Posiada wiele księżyców (przynajmniej 63) oraz pierścienie. Jowisz jest planetą gazową.

Jasność Jowisza waha się w okolicy -2,3 mag. Jest on wyraźnie dostrzegalny przez amatorską lornetkę lub lunetkę nawet niewielkich rozmiarów.
Nawet przez taką małą lornetkę teatralną można dostrzec Jowisza wraz z jego czterema najjaśniejszymi księżycami galileuszowymi. Przy zastosowaniu nieco silniejszego sprzętu obserwacyjnego, powiedzmy lunetka ZRT (średnica 70 mm, ogniskowa 475 mm) i powiększeniu 100x, można już dostrzec na Jowiszu dwa pasy. Mając zaś odrobinę lepszy teleskop MTO-11CA (średnica 100 mm, ogniskowa 1000 mm), przy powiększeniu 200x (maksymalne sensowne powiększenie dla średnicy 100 mm) można dostrzec wyraźnie dwa pasy. Przy doskonałej pogodzie (takiej, jaka się zdarza w Polsce raz na pół roku) można dostrzec więcej pasów. Dostrzegalna jest także tzw. Wielka Czerwona Plama.
Większy sprzęt obserwacyjny - teleskopy o średnicy powyżej 200 mm - pozwalają obserwować atmosferę Jowisza, zawirowania pasów. Jeśli taki teleskop sprzęgniemy z komputerem i kamerką internetową wstawioną w ognisko zwierciadła teleskopu - czyli po prostu w miejsce okulara teleskopu - można nagrywać filmy, a następnie poddać je obróbce specjalnym oprogramowaniem iris, iraf, astrostack (ten ostatni najpopularniejszy wśród początkujących astronomów). Obróbka ta polega na analizowaniu wszystkich klatek filmu, co pozwala na oddzielenie szumu od powtarzającej się informacji. W ten sposób można kilkukrotnie zwiększyć rozdzielczość zdjęcia (tą samą technologią są obrabiane zdjęcia z teleskopu Hubble'a).

Saturn


Szósta planeta Układu Słonecznego. Posiada wiele księżyców, przynajmniej 30, oraz największe pierścienie. Saturn jest planetą gazową. Saturn ma najmniejszą gęstość z wszystkich planet.

Saturn bardzo ładnie prezentuje się przez niewielki amatorski teleskop o średnicy rzędu 100 mm. Przy bardzo dobrej pogodzie można dostrzec przerwę Cassiniego znajdująca się w jego pierścieniach. Pierścienie Saturna są już widoczne przy niewielkim powiększeniu - 40x.

Uran


Siódma planeta Układu Słonecznego. Był badany jedynie przez sondę Voyager 2 oraz Kosmiczny teleskop Hubble'a. Jego jasność leży na granicy widzialności gołym okiem (maksymalnie 6 mag). Na dzień dzisiejszy znamy 25 księżyców Urana (największe to Tytania, Oberon, Umbriel i Ariel). Księżyce tej planety krążą po wyjątkowo prostych i regularnych orbitach. Ciekawostką jest to, że kąt nachylenia osi Urana wynosi prawie 90 co oznacza, że planeta sprawia wrażenie jakby się "toczyła" po swojej orbicie. Uran posiada bardzo cienkie i słabo widoczne pierścienie, których bezpośrednio nie da się zobaczyć z Ziemi. Jednak zostały odkryte własnie przez ziemski teleskop 11 marca 1977 roku. Miało wtedy miejsce zakrycie jasnej gwiazdy przez Urana. Nieoczekiwane zmiany jasności podczas zbliżania się i oddalania gwiazdy od planety pozwoliły wnioskować, że Uran ma pierścienie. Fakt ten został potwierdzony przez sondę Voyager 2, która sfotografowała je bezpośrednio.

Neptun


Ósma planeta Układu Słonecznego. Posiada 13 odkrytych księżyców, spośród których największy jest Tryton. Posiada również pierścienie.

Pluton


Pluton - odkryty 18 lutego 1930 r. obiekt, zwany dziś jedynie ze względów historycznych planetą Układu Słonecznego. Jego orbita jest silnie zakrzywiona (17.1 stopnia) do ekliptyki co sprawia, że okresowo (np. w latach 1979-1999) Pluton bywa bliżej Słońca niż Neptun. Stąd powszechne, aczkolwiek błędne, przekonanie, że orbity tych planet przecinają się. Pluton posiada jeden księżyc - Charon. Tworzą razem układ podwójnie synchroniczny, tzn. nie tylko Charon do Plutona, ale i Pluton do Charona zwraca się zawsze tą samą stroną. Obiegają ruchem wstecznym środek masy układu znajdujący się ponad powierzchnią Plutona. Powierzchnia Plutona pokryta jest metanowym lodem, w związku z czym jego albedo jest wyjątkowo wysokie jak na obiekt skalisty. Wyjątkowo duże, jak na obiekt niekometarny, jest także nachylenie orbity do ekliptyki. Pluton należy do szerszej grupy obiektów transneptunowych zwanych Plutonkami. Z astronomicznego punku widzenia Pluton nie jest planetą.

Czy tekst był przydatny? Tak Nie

Czas czytania: 7 minut