Na podstawie ballad "Romantyczność" oraz "Lilije" udowodnij romantyczny charakter utworów.

Ballady „Romantyczność” oraz „Lilije” zawarte zostały w pierwszym tomie „Poezje” Adama Mickiewicza, wydanym w 1822r, który swoim nowatorstwem zapoczątkował w polskiej literaturze romantycznej prawdziwy przełom, miał również zasadnicze znaczenie w kształtowaniu się kultury romantycznej w Polsce. W obydwu wyżej wymienionych balladach występują elementy, które świadczą o romantyczności dzieł.

Zacznę od „Romantyczności”. Jest to ballada i samo zasięgnięcie do takowego gatunku może świadczyć o romantycznym charakterze utworu. Motto do wiersza zaczerpnął Mickiewicz z Szekspira:

\"Zdaje mi się, że widzę... gdzie?
Przed oczyma duszy mojej.\"

Tak więc opisał poeta świat, który zobaczył, a poznał go nie zmysłem wzroku, lecz \"oczyma duszy\". Treść ballady rozpada się wyraźnie na dwie części: opowiadanie o przeżyciach obłąkanej Karusi i polemikę opowiadającego ze Starcem. Wiejska dziewczyna - Karusia nie potrafi pogodzić się ze śmiercią swego ukochanego Jasia, choć zmarł on już dwa lata wcześniej. Nieszczęśliwa Karusia czuje obecność Jasia, rozmawia z nim. Jemu to skarży się na nieczuły świat. Mickiewicz wprowadza ludową bohaterkę, nadaje jej cechy werterowskie o czym świadczy życie dziewczyny we własnym świecie oraz bunt przeciwko zastanej rzeczywistości.

Scenę rozmowy Karusi z jej zmarłym kochankiem obserwują podmiot liryczny wraz z tłumem ludzi i Starcem. Ich zachowania można sklasyfikować w bardzo łatwy sposób: narrator wierzy i czuje to co się dzieje, stara się zrozumieć, wierzy w istnienie świata duchów, mieszkańcy boją się duszy kochanka - wierzą, że ona z nim naprawdę rozmawia - to jest to, w co wierzą prości ludzie, starzec ufa swojemu \"szkiełku i oku\", nie wierzy w przesądy ludzi. Autor zasięgnął motywu ludowego oraz skonfrontował go z racjonalistyczno – empiryczną postawą Starca, który apeluje do zdrowego rozsądku i rozumu wieśniaków. Sam Mickiewicz opatrzył ten fragment przypisem, w którym wyjaśnił, że Starcem jest autor antyromantycznej rozprawy, opublikowanej w \"Dzienniku Wileńskim\", a więc znany naukowiec, matematyk, astronom i filozof Jan Śniadecki. Przeciwko takiemu widzeniu świata występuje narrator, który wypowiada niewątpliwie poglądy samego Mickiewicza:

\"Dziewczyna czuje - odpowiadam skromnie -
A gawiedź wierzy głęboko:
Czucie i wiara silniej mówi do mnie
Niż mędrca szkiełko i oko\".


Reasumując, ballada \"Romantyczność\" jest programowym utworem młodego romantyka, jakim był Mickiewicz. Dzieło cechują liczne motywy romantyczne: mistycyzm (przeplatanie się w obrębie utworu świata ludzi żyjących ze światem ludzi zmarłych), fantastyka (pojawienie się ducha zmarłego kochanka), indywidualizm romantyczny (młoda dziewczyna czuje się osamotniona, niezrozumiana przez innych, nieszczęśliwa z powodu niespełnionej miłości), irracjonalizm („Czucie i wiara silniej przemawia do mnie / niż mędrca szkiełko i oko.”), które bez wątpienia świadczą o romantycznym charakterze utworu.

Z kolei przejdę do ballady „Lilije”. Tematem ballady są przede wszystkim uczucia i myśli, które towarzyszą mężobójczyni, od chwili zabicia swego męża aż do momentu, gdy nieboszczyk powstaje z grobu i porywa ją. Niewierna żona, bojąc się kary za zdradę, zabija swojego męża, zaś na jego grobie zasadza tytułowe lilie. Jednak wyrzuty sumienia nie przestawały ją dręczyć, dlatego postanowiła udać się do pustelnika, wyznać mu swoją winę i otrzymać rozgrzeszenie. Starzec zapewnił ją, iż może być spokojna, gdyż zbrodnia nie wyjdzie na jaw:

„Bo takie sądy boże,
Iż co ty zrobisz skrycie,
Mąż tylko wydać może;
A mąż twój stracił życie”.

Przybyli do wdowy bracia zmarłego szybko pogodzili się ze śmiercią jej męża i przestali go wyczekiwać. W zamian sami zaczęli ubiegać się o rękę swej bratowej. Ona natomiast nie wiedziała, którego z zakochanych w niej braci ma wybrać. Dlatego raz jeszcze udała się do pustelnika, aby i tym razem poprosić go o radę. Staruszek doradza jej, by zdała się na los: niech każe wielbicielom upleść wianki i wybierze gotowy, nie wiedząc, który z zalotników go przygotował. Gdy wdowa wybrała jeden z nich, między braćmi doszło do kłótni. Obydwaj są przekonani, że to ich winiec wybrała Pani. Nagle w kościele pojawia się zmarły Pan, małżonek niewiasty dokonuje zemsty: cała budowla i wszyscy zebrani zapadają się pod ziemię.

Historia opisana w tej balladzie dzieje się za czasów Bolesława Śmiałego. Po powrocie ze swej wyprawy na Kijów wydał rozkaz karania śmiercią niewiernych żon żołnierzy walczących z nim na wojnie. W utworze tym wyraźnie obserwujemy problem winy i kary, tak jak w Makbecie Szekspira. Historia przedstawiona przez autora pokazuje, iż istnieją surowe zasady moralne, za przekroczenie których grozi surowa kara „Nie masz zbrodni bez kary”. Wdowa udaje się do pustelnika, ponieważ szuka rozgrzeszenia, obawia się kary na Sądzie Ostatecznym i pragnie uwolnienia od ducha męża, który nawiedza ją i zamek nocą. Przyroda jest również istotnym czynnikiem w utworze. Zasadzone przez kobietę na grobie męża lilie miały za zadanie maskować to, co kryła ziemia oraz skrywaną przez nią tajemnicę zbrodni. Jednocześnie te same lilie stały się dowodem zabójstwa; gdy po zamordowaniu męża bohaterka biegnie przez las, towarzyszą jej złowrogie odgłosy przyrody, wieje wicher.

Po raz kolejny ballada Mickiewicza nacechowana jest motywami charakterystycznymi dla założeń romantyzmu: przenikają się dwa światy: rzeczywisty ze światem upiorów, mar nocnych i tajemniczych wydarzeń. Samo ich pojawienie się jest fantastyczne, gdyż duchy istnieją równoprawnie z istotami realnymi. Istotne jest też umiejscowienie wydarzeń w czasie – nie są to czasy współczesne autorowi, a przeszłość. Zabieg taki nosi nazwę historyzmu. Uwagę zwraca również obecność natury w życiu człowieka; stąd liczne i ważne dla przebiegu akcji opisy przyrody i zjawisk zachodzących w otaczającym ludzi świecie. Odgrywa ważną rolę w procesie karania winnych. Ważny jest również tajemniczy nastrój utworu: autor wykorzystuje mroczne przestrzenie („Zmrok pada, wietrzyk wieje/Ciemno, wietrzno, ponuro.”) oraz nie ujawnia biografii bohatera.

Uważam, że przytoczone przeze mnie argumenty świadczą bezsprzecznie o romantyczności ballad „Romantyczność” oraz „Lilije”. Obydwa utwory, zawarte w tomie „Poezje”, który sam w sobie jest przełomowym dziełem (od daty wydania tomiku poetyckiego datuje się w Polsce nowa epoka – romantyzm) jeszcze bardziej utwierdzają mnie w tym przekonaniu.