Co to jest Rekin?
Co takiego jest w rekinach, że budzą grozę? Rozwarta paszcza , przerażające zęby czy zimne oczy? Większość ludzi uważa rekiny za ogromne potworne ludojady, ale tak naprawdę tylko niektóre z nich są dla nas- ludzi niebezpieczne.
Rekiny są wprawdzie rybami, ale w przeciwieństwie do większości z nich mają szkielet zbudowany nie z kości, lecz z lżejszej i bardziej elastycznej tkanki zwanej chrząstką. W związku z tym naukowcy zaliczają rekiny do odrębnej grupy ryb chrzęstnych.
Na świecie żyje około 340 gatunków rekinów. Wszystkie mają potężną płetwę ogonową oraz dwie pary płetw parzystych: piersiowe (przednie) i brzuszne (tylne). U większości rekinów występują jeszcze dwie płetwy grzbietowe oraz położona na spodniej stronie ciała, blisko ogona, płetwa odbytowa. Po bokach ciała znajduje się zazwyczaj pięć par szczelin skrzelowych prowadzących do skrzeli, które służą do oddychania w wodzie.
Wszystkie rekiny są mięsożerne. Niektóre pożerają duże zdobycze, na przykład foki lub delfiny , inne zaś- ryby, włącznie z małymi rekinami. Kilka gatunków- w tym największe: długoszpar i rekin wielorybi -żywi się drobnymi zwierzętami morskimi, takimi jak skorupiaki planktonowe i małe ryby.
Myśliwskie Problemy
Aby być skutecznym myśliwym, rekin musi znaleźć zdobycz i złapać ją. Mniejsze rekiny same mogą stać się ofiarą swych większych krewniaków bądź delfinów i innych drapieżnych waleni. Rekiny są odpowiednio wyposażone przez naturę, by mogły sprostać tym wyzwaniom. Mają doskonale rozwinięte zmysły umożliwiające zlokalizowanie ofiar oraz potężne mięśnie i płetwy pozwalające im na rozwinięcie dużej szybkości.
Przodkowie Rekinów
Bez skamieniałości niewiele wiedzielibyśmy o przeszłości Ziemi. Są to szczątki żyjących milion lat temu roślin lub zwierząt. Naukowcy zwani paleontologami badają skamieniałości fragment po fragmencie, aby na ich podstawie odtworzyć obraz życia na naszej planecie, zanim się na niej pojawiliśmy.
Najłatwiej znaleźć skamieniałe zęby rekinie. Pomyślmy- miliony rekinów przez miliony lat pozostawiło miliardy zębów. Równie pomocne są zachowane w skałach odciski płetw i twardych części szkieletu. Na ich podstawie naukowcy odtwarzają wygląd mieszkańców pradawnych mórz, takich jak groźne drapieżne ryby. Przodkowie rekinów także mieli szkielet chrzęstny, ostre niczym brzytwa zęby oraz ciało pokryte łuskami zaopatrzonymi w ostre ząbki skórne- podobnie jak u współczesnych rekinów.
Najstarszą skamieniałością zwierzęcia podobnego do rekina znaleziona w warstwach skalnych sprzed 400 milionów lat. Pierwsza skamieniałość rekina blisko spokrewnionego ze współcześnie żyjącymi datowana jest na 50 milionów lat. Od tej pory rekiny niewiele się zmieniły.
Coś o zębach
Jak mówiłam zęby i zęby skórne to najpowszechniejsze rekinie skamieniałości. Współcześnie żyjące rekiny ludojady mają zęby wielkości palca. Piętnaście milionów lat temu jeden z ich przodków, rekin wielkozębny, miał zęby większe nawet od dłoni.
Skamieniałości
Skamieniałości rekinów pochodzą sprzed prawie 400 milionów lat, są trzy razy starsze od skamieniałości dinozaurów i niemal 100 razy od ludzi. Najstarsze odkryte szczątki współcześnie żyjących rekinów przypisuje się rekinom rogatkom.
Waga Ciężka
Zapytany o nazwę jakiegoś gatunku rekina, zapewnie większość osób bez zastanowienia odpowiada rekina ludojada, niewłaściwe niekiedy żarłaczem białym lub ludojadem. Właśnie to on przychodzi większości osób na myśl jako pierwszy.
Jest jednak tylko jednym z wielu groźnych rekinów. Żarłacz wielkogłowy, żarłacz tygrysi, ostronos atlantycki czy żarłacz karaibski to potężni drapieżnicy polujący zwykle na dużą ( często szybko pływającą) zdobycz. Mimo, że należą do różnych rodzajów, mają pewne cechy wspólne- silne, wydłużone, wrzecionowate ciało, szersze z przodu. Taki kształt umożliwia In krążenie bez wszelkiego wysiłku przez długi czas w poszukiwaniu ofiar, którymi są kałamarnice, delfiny, foki, tuńczyki. Myśliwi ci, zwłaszcza ostronos atlantycki, mogą na krótkich dystansach rozwinąć ogromną prędkość. Rekin ludojad, by oddychać, musi natomiast pływać bez przerwy. Wszystkie wymienione rekiny są mieszkańcami oceanów. Jedynie żarłacz wielkogłowy, zwany także żarłaczem tępogłowym, może przebywać w wodzie słodkiej i nieraz spotykano go w Amazonce, daleko od ujścia.
Pozostałe rekiny należące do tej grupy to żarłacz biały, duża ryba wód otwartych, zwycięsko konkurująca z innymi gatunkami rekinów o pokarm, oraz żarłacz galapagoski, znany z tego, że odstrasza wrogów, przyjmujących groźną postawę.
Ataki na Ludzi
W międzynarodowych archiwach znajdują się opisy 3100 przypadków zaatakowania ludzi przez rekiny, i to w ciągu 500 lat. A jak jest teraz? Liczba ofiar zwiększa się, ponieważ dzisiaj z mórz korzysta więcej ludzi niż w przeszłości. Jednak prawdopodobieństwo zaatakowania kogoś przez rekina jest wciąż niezwykle małe. Każdego dnia w wodach oceanów przebywają miliony ludzi, ale średnio jedynie sześciu z nich pada ofiarą ataków rekinów, podczas gdy w samej Ameryce Północnej od uderzenia pioruna ginie każdego roku 100 osób.
Ogony
Jeżeli sądzimy, że płetwa ogonowa stanowi niegroźne zakończenie ciała rekina, jesteśmy w błędzie. U kosogonowatych pełni funkcję śmiertelnej broni dla małych ryb.
Wszyscy przedstawiciele tej rodziny mają silnie wydłużone górny płat płetwy ogonowej, którego używają niczym bicza, by stłoczyć ryby ławicowe- takie jak makrele, śledzie, tuńczyki- które są ich ulubionym pokarmem. Większość tych rekinów zasiedla wody otwartego morza. Po zbiciu ofiar w ciasną gromadę tuż przy powierzchni uderzają je mocno ogonami. Ciosy są na tyle silne, że muszą ogłuszyć, a także zabić ryby. Widziano nawet, jak kosogony zgarniały płetwę ogonową zdobycz do pyska.
Budowa Ciała
Rekiny są kręg owcami. Ale ich budowa- płetwy, skrzele i przeważnie torpedowaty kształt ciała- jest wynikiem przystosowania do środowiska wodnego. Ze wszystkich kręgowców tylko ryby oddychają w wodzie. Ich skrzela wytwarzają z niej tlen. Opływowy kształt i gładka skóra sprawiają, że rekiny, pomimo swych rozmiarów, z łatwością poruszają się w wodzie.
Gra o Życie
Życie w oceanie to ciągłe (i niebezpieczne) u Krywanie się i poszukiwanie. Prawda jest okrutna- rekiny zjedzą wszystko, włącznie z innymi rekinami. Ale wiele z nich rozwinęło sposoby na zwiększenie szans na przeżycie, by zapewnić ciągłość gatunku. Na przykład Żarłacz Tygrysi wydaje na świat dużo młodych o niewielkich rozmiarach. Im większa ich liczba, tym większa szansa przeżycia. Znaczna część tych bezbronnych młodych prawdopodobnie padnie łupem drapieżnych ryb. Rekin ludojad rozwinął inną strategię. Samica rodzi niewiele młodych, ale są one dosyć duże. Daje im to przewagę, ale tak niska płodność ociera się o granicę ryzyka wymarcia gatunków.
Samice rekinów nie opiekują się młodymi, ani jajami. Natomiast starają się znaleźć bezpieczne miejsca, w których ich młode mogłyby przyjść na świat. Na tereny lęgowe wybierają płytkie zatoki wolne od dużych drapieżników. Jajorodne gatunki ukrywają jaja w rozmaitych szczelinach lub wśród wodorostów.
Wiele nowo narodzonych rekinów, na przykład brodatek, ma ubarwienie ochronne, dzięki czemu trudno je zauważyć. Niektóre, m.in. młode żarłacza grubego, padają ofiarą dorosłych osobników własnego gatunku, toteż ukrywają się w bezpiecznym miejscy wśród raf koralowych. Nawet dorosłe żarłacze grube mogą zostać zjedzone przez większe rekiny. W ciągu dnia chowają się w jamach i pod złomami rafy. Na żer wyruszają nocą.
Pokarm Rekinów
Jeżeli coś pływa w morzu i jest większe od naszego paznokcia ma szanse stać się pokarmem rekinów. Ale problem w tym, by dopaść tę zdobycz, gdyż zwierzęta stosują rozmaite sposoby obrony przed schwytaniem. Jako drapieżnicy na szczycie piramidy pokarmowej, rekiny mają doskonałe rozwinięte zmysły. Poszczególne gatunki różnią się technikom łowiecką, dostosowaną do rodzaju zdobywanego pokarmu.