Programowy charakter utworu „Nie wierzę w nic” Kazimierza Przerwy – Tetmajera.

"Bóg jest martwy." - Nietzsche.
"Nietzsche jest martwy" - Bóg


Światopogląd końca XIX wieku opierał się głównie na filozofii Schopenhauera i Nietzschego. Człowiek pragnie szczęścia, dąży do niego i nigdy go nie osiąga. Cały czas walczy o przetrwanie, a jego działania i tak kończą się śmiercią. Jedynym sposobem na życie jest kontemplacja sztuki i osiągnięcie nirwany.

Znany młodopolski poeta Kazimierz Przerwa – Tetmajer przedstawia główne założenia modernizmu w swoim utworze „Nie wierzę w nic”. Jest to sonet o czym świadczy charakterystyczny układ graficzny – dwie strofy po cztery wersy i dwie po trzy. Wiersz należy do liryki bezpośredniej, gdyż osoba mówiąca przedstawia swoje przemyślenia i emocje.
Już na początku pierwszej zwrotki ukazuje brak wiary i pragnień posiadania czegokolwiek, co jest na świecie. Czuje wstręt do wszelkich działań oraz drwi z nich. Imponujące, ale martwe posągi marzeń zrzuca z piedestałów. Nie jest to jednak dla niego obojętne. Przeżywa dramat wewnętrzny człowieka, który rezygnuje z wielkich przedsięwzięć. Podmiot liryczny porównuje siebie do rzeźbiarza (artysty), który z kawałka marmuru chciał wyrzeźbić Afrodytę. Kawałek kamienia pragnął zamienić w symbol piękna, co kończy się niepowodzeniem. Na klęskę reaguje krzykiem i przekleństwami, ale także ironicznym śmiechem z samego siebie – z wielkich marzeń małego człowieka. Osoba mówiąca podsumowuje to słowami „wola ludzka [jest] niczym”. Uwydatnia to bezsilność ludzi wobec życia.
W ostatniej strofie podmiot liryczny przedstawia sposób na pokonanie cielesności i cierpienia – osiągnięcie nirwany. Tylko poprzez wyzbycie się potrzeb oraz zdystansowanie się wobec życia człowiek może uzyskać mistyczny spokój i nie czując bólu, umrzeć.

Kazimierz Przerwa – Tetmajer w swoim wierszu przedstawia typowe poglądy dekadentyzmu – świadomość końca wieku i wiążące się z tym pesymizm oraz negacja wszelkich starań, marzeń, wartości. Tetmajer jest uważany za prekursora poglądów modernistycznych w Polsce – roki wydania jego pierwszego tomiku poezji uważa się obecnie za datę rozpoczynającą epokę Młodej Polski.