Grupa Wyszehradzka, a Nato.

Grupa Wyszehradzka powstała 15 lutego 1991 roku podczas spotkania Czechosłowacji Vaclava Havla, prezydenta Polski Lecha Wałęsy i premiera Węgier Józefa Antalla. Głównym celem tego spotkania było pragnienie bardziej intensywnej współpracy i przyjaźni między trzema krajami centralnej Europy.

Stworzeniu GW przyświecało:
· Wyeliminowanie pozostałości komunistycznego bloku w Europie Centralnej
· Zakończenie historycznych animozji pomiędzy krajami Europy Centralnej
· Wiara, że poprzez połączenie sił łatwiejsze będzie osiągnięcie założeń np. sukces w transformacjach ustrojowych czy przyłączenie się do procesów integracyjnych Europy
· Bliskość idei ówcześnie rządzących elit politycznych.
·
W początkowym okresie istnienia GW (1991 – 1993), odgrywała ona swoją najważniejszą rolę w negocjacjach z NATO i UE. W kolejnych latach intensywność współpracy zaczęła słabnąć. Jedynym resortem, który kontynuował współpracę z partnerami wyszehradzkich krajów, było ministerstw obrony. Współpraca została wznowiona w 1998 roku. Po rozpadzie Czechosłowacji w 1993 roku do GW zaczęły należeć 4 państwa i od tamtej pory jest ona znana pod nazwą V4.

7 stycznia 1994 roku spotkali się ministrowie obrony V4. Dyskutowali głównie o procesie przyłączenia przed szczytem NATO. Strategicznym celem ich spotkania było pełne członkostwo w NATO i postanowienie uzyskania od NATO obietnicy umożliwienia członkom V4 przyłączenia się do paktu.

11 i 12 stycznia 1994 roku nastąpiło w Pradze spotkanie prezydentów stanów i rządów, ministrów spraw zagranicznych V4 oraz prezydenta Ameryki Billa Clintona. Głównym tematem rozmów były wnioski ze szczytu NATO i jego otwarcie na nowych członków. Kraje V4 oczekiwały jasnego sygnału od NATO o jego otwarciu. Spotkanie przyniosło także deklarację poparcia przez USA procesu ekonomicznych przemian, budowania demokracji, kreowania przyjaznego środowiska dla inwestorów oraz rozwoju handlu w Europie Centralnej poprzez rozbudowanie regionalnej współpracy.

30 i 31 maja 1994 roku w Budapeszcie spotkali się ministrowie obrony. Wymienili poglądy o możliwej współpracy w ramach „Partnership for Peace”. Zauważyli także uwikłanie ich krajów w przyłączenie się do Paktu Północno-Atlantyckiego.

26 i 27 września 1996 roku ministrowie obrony V4 spotkali się w kwaterze głównej Marynarki Wojennej w Gdyni. Dyskutowali nad problemem bezpieczeństwa Europy i rozszerzenia NATO. Podzielili się także doświadczeniami programu „Partnership for Peace” i z restrukturyzacji sił zbrojnych V4.

8 lipca 1997 roku Polska, Czechy i Węgry zostały zaproszone do przystąpienia do NATO. Słowacja otrzymała takie zaproszenie dopiero 21 listopada 2002 roku.

12 marca 1999 roku Polska, Czechy i Węgry przystępują do NATO. 29 marca 2004 roku także Słowacja.


Grupa Wyszehradzka nie odegrała zbyt znaczącej roli w przystąpieniu jej członków do NATO. Górę wzięła idea, że indywidualne starania mające na celu akcesję do NATO, będą bardziej efektywne. To budzące wielkie nadzieje i bardzo ambitne urgupowanie zaczęło obumierać po zorganizowanym w styczniu 1994 roku w Pradze spotkaniu prezydentów Polski, Czech, Słowacji i Węgier z ówczesnym amerykańskim prezydentem Billem Clintonem. Polskiemu prezydentowi Lechowi Wałęsie nie udało się wtedy wywalczyć dla Polski pozycji regionalnego mocarstwa. Ówcześni komentatorzy uważali, że pozycję tę chciał on zapewnić przede wszystkim w oparciu o sławę swego nazwiska i historyczne zasługi „Solidarności”. Lechowi Wałęsie ostatecznie nie udało się doprowadzić do tego, aby amerykański prezydent – dla potwierdzenia uprzywilejowanej roli Polski - spotkał się z nim oddzielnie. Clinton zjadł obiad wspólnie ze wszystkim prezydentami. Spotkań indywidualnych nie było.

O tym jaki nastrój panował w czasie tej wizyty najlepiej świadczą zachowane fotografie. Na wspólnym, oficjalnym zdjęciu prezydentów państw wyszehradzkich z Billem Clintonem polski prezydent stoi jakby osobno, jakby do wszystkich odwracał się plecami. Ta demonstracja braku jedności i zgody nie była jednak wynikiem cech osobowościowych ówczesnych polityków, ale przede wszystkim pierwszym efektem rozpoczętego podówczas wyścigu w biegach integracyjnych – wtedy do struktur euroatlantyckich. Grupa Wyszehradzka w tym wyścigu – zdaniem niektórych – była rodzajem obciążającego zobowiązania, krępującą gotowością do wymagającej wyrzeczeń solidarności w dobrym i złym a jednocześnie zgodą na pozostawanie w cieniu, gdyby ambicje państwowe i narodowe musiały być podporządkowane interesowi regionalnemu. Tak myśleli wtedy niektórzy politycy. Taki sposób rozumowania był jednak nie w smak, przynajmniej politykom czeskim i słowackim, którzy właśnie zaczęli kosztować owoców samoodzielnych bytów państwowych powstałych z rozdzielonego zaledwie przed rokiem – po ponad 70-letniej wspólnej historii - państwa federacyjnego.
W zapale walki o uznanie i zasług, i osiągnięć padały wtedy słowa o prymusach transformacji, Szwajcariach Europy Środkowej itp. Owczesny czeski premier – dziś prezydent – Vaclav Klaus, który już wielokrotnie wcześniej deklarował samodzielną drogę Republiki Czeskiej do NATO (i to bez względu na interesy partnerów środkowo-europejskich) właśnie w czasie wizyty Billa Clintona w Pradze wzbudził ogromne zainteresowanie mediów bardzo szczególnym określeniem wyszehradzkiej jedności. O drodze państw Wyszehradu do NATO powiedział krótko: „Razem, ale osobno”.


Źródła:
http://www.europakarpat.pl
http://www.visegradgroup.org