Francja

We Francji działał Komitet Narodowy Polski (na czele Dmowski) – jedyne przedstawicielstwo Polaków
Od 1915 roku ziemie Królestwa Polskiego okupowane przez Austrię i Niemcy, władza była jednak w rękach Polaków (Rada Regencyjna)
Październik/listopad 1918 rok – przełom – Polacy tworzą własne ośrodki władzy (w Warszawie, W krakowie – Polska Komisja Likwidacyjna, w Poznaniu, w Cieszynie – Rada Narodowa Śląska Cieszyńskiego)
6/7. 11. 1918 – w Lublinie powstaje Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej (na czele J.Daszyński – miał sprawować władzę tymczasowo, miał być ogólnodostępny czyli wprowadzać reformy społeczne; ogłosił manifest: przejmuje władzę do czasu zakończenia wojny, przeprowadzi reformę rolną (przejęcie ziem z rąk obszarników), znacjonalizuje przemysł)
10.11.1918 – wraca Piłsudski do kraju (przegrał w wojnie i nie uznał zwierzchnictwa nad Polską innych krajów więc został aresztowany i teraz wrócił) – uosabiał autorytet, działacz PPS, twórca Polskiej Organizacji Wojskowej
11.11.1918 – P. ma władzę nad tworzącym się wojskiem
14.11.1918 – P. staje się Tymczasowym Naczelnikiem Państwa – do czasu aż nie zbierze się Parlament
Pod władzą Piłsudskiego stanął rząd Daszyńskiego i nikt więcej, bo reszta nie miała do niego zaufania
18.11.1918 – Piłsudski powołuje rząd (na czele J.Moraczewski) – rząd funkcjonuje niecałe 2 m-ce aż do 16.01.1919 – nie był uznany przez kraje, które miały wpływ na koniec wojny; znaczenie tego rządu:
- Piłsudski sprawuje władzę
- Stworzono ordynację wyborczą (kobiety i mężczyźni)
- Ubezpieczenia robotników w wypadku choroby
Od stycznia była konferencja Wersalska, która zdecydowała o sprawach granic
Rząd Moraczewskiego działał krótko bo nie miał poparcia – 26.12.1918 – przybywa Paderewski do Poznania (w nim Polacy kładli nadzieje)
16.01.1919 – Paderewski na czele nowego rządu
Problemy dotyczące odrodzenia państwa:
- kwestia granic – brak stabilności
- problemy związane z zaborcami
- szerokość torów kolejowych
- tradycje (polityczne)
- władze w państwie
1918 – 1921 – konflikty zbrojne z sąsiadami
26.01.1919 – zorganizowano wybory do Sejmu Ustawodawczego na terenie dawnego Królestwa Polskiego i Wpielkopolski, duże poparcie miały: PSL, PPS i KNP
10.02.1919 – pierwsze zebranie parlamentu
20.02.1919 – ogłoszenie małej konstytucji:
- władza ustawodawcza to sejm
- władza wykonawcza to naczelnik i rząd
Autorytety w państwie polskim:
- Piłsudski
- Dmowski
Brak wzajemnej sympatii między nimi
Problemem były odmienne koncepcje dotyczące granic:
- Dmowski: koncepcja inkorporacyjna – większość Polaków i spolonizowanie mniejszości narodowych)
- Piłsudski: koncepcja federacyjna (stworzenie bloku państw przeciwko ZSRR, był bardziej pokojowo nastawiony do mniejszości)
17.03.1921 – uchwalenie konstytucji marcowej: Dwuizbowy Parlament, prezydent wybierany przez parlament na siedmioletnie kadencje, rządy parlamentarne
Listopad 1922 – drugie wybory parlamentarne a pierwsze prezydenckie
Kandydaci na prez.:
- hrabia Maurycy Zamojski
- St. Wojciechowski (popierany przez PSL Piast)
- G. Narutowicz – powrócił z emigracji
- J. Baudoin de Courtenay
- I. Daszyński
Obóz narodowy uważał, że prez. Powinien być hrabia, ale chciano doprowadzić, aby w walce znalazł się G.N. oraz M.Z. – 9.12.1922 – zagłosowano głosami PSL-u Piast i wybrany G.N. (poparcie mniejszości nar.); 11.12.1922 zaprzysiężono Narutowicza; 16.12.1922 – w czasie otwarcia wystawy zamordowano N. – morderca to E.Niewiadomski; 20.12.1922 – wybrano na prez.St. Wojciechowskiego; premierem został Sikorski
1923 – rząd w skład którego wchodzili ludzie mający wkład w zabójstwo narutowicza (powstał wtedy ten rząd)
od 1920 roku funkcjonowała jedna waluta – marka polska
od 1923 roku – hiperinflacja, kryzys powojenny, bezrobocie
maj 1923 – endecja i PSL Piast zdecydowali ze zaproponują utworzenie nowego rządu z udziałem duchowieństwa a na czele stanie W.Witos
listopad 1923 – PPS zwołuje do krakowa demonstrantów przeciw rządom (Rząd Witosa wysyła wojska na demonstracje – zmuszenie Witosa do dymisji i wybranie nowego rządu)
po witosie wybrano ?Grabowskiego (chciał zmian, styczeń 1924 – nadał pełnomocnictwa, ref.skarbu – istniała polska kasa pożyczkowa zastąpiona przez Sprywatyzowany Bank Polski – znaczenie banku: nie bnył wdawany w ogólne problemy polityczne, stabilizacja sytuacji walutowej w kraju, zastąpiono markę złotówką, starano się ciąć po kosztach państwo); pojawiły się problemy inflacji co spowodowało, że Grabowski podał się do dymisji
1926 – przewrót majowy; przyczyny:
- fatalna syt.gospodarcza (wojna celna polska – niemcy)
- rozpolitykowanie w parlamencie
10 maja 1926 premierem zostaje Witos