Maria Skłodowska-Curie

Maria Skłodowska-CurieSkłodowska-Curie Maria
Urodzona 7.XI.1867r. w Warszawie - zmarła 4.VII.1934r. w Sancellemoz, Sabaudia, Szwajcaria. Wybitna polska fizyczka i chemiczka, dwukrotna laureatka nagrody Nobla, współtwórczyni nauk o promieniotwórczości, autorka pionierskich prac z fizyki i chemi jądrowej.
Urodziła się jako ostatnie, piąte dziecko Władysława (nauczyciela matematyki i fizyki w gimnazjum) i Bronisławy. Kształciła się początkowo na prywatnej pensji, a nstępnie w gimnazjum rządowym w Warszawie, które ukończyła w 1883 z wyróżnieniem. Kiedy rodzina popadła w poważne kłopoty finansowe podjęła pracę jako nauczycielka. W latach 1884-85 uczęszczała na wykłady nielegalnego Uniwersytetu Latającego, przygotowując się do podjęcia studiów. W wieku 18 lat przyjęła posadę guwernantki we wsi Szczuki pod Płockiem. Zarobione pieniądze odkładała na studia zagraniczne; część przeznaczała także na pomoc studiującej w Paryżu siostrze Bronisławie.
W 1889 powróciła do Warszawy. Jej kuzyn J. Boguski, który kierował pracownią fizyczną Laboratorium Muzeum Przemysłu i Rolnictwa, umożliwił Skłodowskiej-Curie korzystanie tejże pracowni, dzięki czemu przyszła noblistka opanowała podstawy analizy chemicznej i zetknęła się z pracą naukowo-badawczą. 1891 wyjechała na studia na Sorbonę do Paryża, a dwa lata póżniej uzyskała licencjat z fizyki z piewszą lokatą (była jedyną kobietą z pośród 66 kandydatów). Po powrocie do kraju podjęła próbę kontynuowania pracy naukowej na uczelniach wyższych Lwowa i Krakowa. W Krakowie nie przyjęto jej kandydatury na asystentkę katedry fizyki, gdzie pragnęła rozwijać swoje badania nad magnetyzmem, jednak władze uczelni nie zdecydowały się na podjęcie precedensowej decyzji o zaangażowaniu kobiety-naukowca(uczelnia nie przyjmowała kobiet nawet na studia). Skłodowska-Curie powróciła więc do Paryża i rozpoczęła prace w laboratorium Lippmana, a rok póżniej uzyskała licencjat z matematyki. W tym czasie zaprzyjaźniła się z wybitnym naukowcem, fizykiem Piotrem Curie(1859-1906), z którym połączyły wspólne zainteresowania, a następnie uczucie. 25.VII.1895 odbył się ich ślub. Małżeństwo to zapoczątkowało także współpracę naukową. Dwa lata po ślubie przyszła na świat pierwsza córka, Irena. W 1898 Skłodowska-Curie przedstawiła samodzielną pracę Własności magnetyczne zahartowanej stali, która była podstawą do pracy dyplomowej.
Przygotowuąc się do pracy doktorskiej, Skłodowska-Curie zgłosiła się do H. Becquerela z prośbą o umożliwienie jej pracy badawczej pod jego kierownictwem. Pierwsze badania nad ciężkimi pierwiastkami rozpoczęła w prymitywnych warunkach, posługując się elektroskopem połączonym z komorą jonizacyjną. Poddając związki uranowe różnym czynnikom chemicznym oraz badając ich promeniowanie, stwierdziła, że należy ono do uranu, niezależnie od tego, w jakim związku chemicznym pierwiastek ten występuje. Zauważyła również, że oddziaływania zewnętrzne nie wywierają żadnego wpływu na własność uranu.
Skłodowska-Curie nazwała tę cechę materii - jako pierwsza na świecie - radioaktywnością. Wkrótce rozpoczęła również badania w poszukiwaniu innych pierwiastków, wysyłających naturalne promieniowanie; analizowała m.in. blendę smolistą, która niespodziewanie wykazała znacznie silniejszą aktywnośc nią sole uranu Becquerela. Wkrótce też silne właściwości promieniotwrcze zaobserwowała w inym pierwiastku - torze.
Piotr Curie zainteresowany obserwacjami i wnioskami Skłodowskiej-Curie, przerwał swoje badania krystalograficzne i wspólnie z małżonką rozpoczął badania mające na celu wyjaśnienie tego zjawiska. Curie zajął się fizyczną stroną eksperymentów, udoskonalając aparaturę pomiarową, natomiast Skłodowska-Curie rozpoczęła przygotowania do pracy analityczno-chemicznej. Wykorzystując umiejętność łączenia metod fizycznych i chemicznych, przystąpili do systemetycznej analizy blendy uranowej przy użyciu zjawiska piezoelektrycznego. W wyniku długotrwałych doświadczeń i po wykozystaniu blisko tony blendy uranowej kuż po odseparowaniu uranu stwierdzili promieniotwórczość uwidaczniającą się w dwu frakcjach. Przeprowadzone badania jednej z tych frakcji, zmierzających do wydzielenia bizmutu, do[prowadziło do wykrycia nowego pierwiastka promieniotwórczego, który na cześć ojczyzny polskiej badaczki nazwali polonem (Po). Preparaty tego pierwiastka miały aktywność kilka tysięcy razy większą od soli uranowej.
Badania innych frakcji, prowadzone we współpracy z chemikiem G. Bemontem (1867-1932), wykazały, że obok baru wytrąca się nieznany do tej pory pierwiastek, o bardzo wysokiej aktywności, milion razy większej od soli uranu i o bardzo długim okresie rozpadu. Małżonkowie pierwiastek ten nazwali radem (Ra) od francuskiego słowa radie - promienisty. Mniej więcej w tym samym czasie Skłodowska-Curie i Piotr Curie zbadali także promieniotwórczość toru (Th). Na drodze obróbki chemicznej udało im się wydzielić z toru substancje pochodne o aktywności znaczni większej od toru, którym nadano nazwy mezotor, tor X itp.
W 1900 roku na Międzynarodowym Kongresie Fizyki małżonkowie Curie przedstawili sprawozdanie, w których opisali wyniki dotychczasowych badań. Od jesieni tego samego roku Skłodowska-Curie pracowała w Wyższej Szkole Normalnej w Sevres. W 1903 Skłodowska-Curie otrzymała doktorat i jako pierwsza kobieta - nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki za pracę nad promieniotwóczością
Od 1904 kierowała labolatorium przy katedrze fizyki prowadzonej przez męża na Sorbonie. W tym samym roku rodzina Curie powiększyła się o córkę Ewę.
W 1906 w tragicznych okolicznościach zginął Curie (zotał stratowany przez wóz konny). Po jego śmierci Skłodowka-Curie objęła katedrę fizyki, o w 1908 została profesorem tytularnym. W 1910 opublikowano jej podstawową pracę o promieniotwórczości. W tym samy czasie wraz z francuskim chemikiem A.L. Debiernem otrzymała metaliczny rad. W 1911, podczas I Kongresu Solvajowskiego w Brukseli, spotkała się z najwybitniejszymi naukowcami epoki, m.in. A. Einsteinem, M.K. Planckiem.
W listopadzie 1911 przyznano jej pierwszej na świecie drugą nagrodę Nobla, tymrazem z chemii, za pracę nad wartościami chemicznymi i fizycznymi polonu i radu ora za prace dotyczące metod wyodrębniania, oczyszczania i pomiaru aktywności pierwiastków promieniotwórczych. W 1914 Skłodoska-Curie założyła Instytut Radowy w Paryżu im. Piotra Curie. W 1964 w Istytucie zostało otwarte Muzeum Curie dedyowane całej rodzinie: Marii, Piotrowi, ich córce Irenie i zięciowi F. Joliot-Curie.
Kiedy wybuchła I wojna światowa Skłodoska-Curie wraz z córką Ireną zorganizowały polowe stacje służby rentgenologicznej, w których same brały aktywny udział i szkoliły personel. W kolejnych latach Skłodowska-Curie kontynuowała badania naukowe, koncentrując się na problemie promieniotwórczości polonu, aktynu i izotou toru, pracowała w Intytucie Radowym, dużo podróżowała - uczestniczyła w licznych konferencjach i zjazdach naukowych.
Skłodowska-Curie wiele uwagi poświęcała kwestii promieniowania polonu, twierdząc, że zjawiska promieniotwórczości nie mogą ograniczać się do kilku ciężkich pierwiastków, lecz powinny występować w mniejszym lub większym stopniu we wszystkich pierwiastkach chemicznych; prowadziła prace wiążące się bezpośrednio z zagadnieniem trwałości jąder atomowych i doskonaliła metody otrzymywania slnych źródeł promieniowania - owe źródła polowe pozwoliły Irenie Joliot-Curie i jej mężowi, Fryderykowi Joliot, odkryć sztuczną promieniotwórczość. W tym czasie, w 1918, Irena uzyskała licencjat z fizyki i zotała asystentką Skłodowskiej-Curie.
W 1921 na zaproszenie amerykańskiej dziennikarki M. Mattingley Skłodowska-Curie wraz z córkami przebywała w USA, tam spotkała się z prezydentem W.G. Hardingiem, a od amerykańskich kobiet otrzymała w prezencie gram radu. W 1922 pracowała na rzecz Międzynarodowej Komisji Współpracy Intelektualnej Genewie, została też członkinią Akademii Medycyny. W Warszawie stworzył grupę badawczą, utrzymywała też kontakty z wiloma wybitnymi fizykami. W 1925 przybyła do kraju i wzięła udział w poświęceniu kamienia węgielnego pod Instytut Radowy w Warszawie.
W 1929 po raz kolejny Skłodowska-Curie odwiedziła USA, gdzie m.in. odebrała doktorat honoris causa nadany przez Uniwersytet Św. Wawrzyńca, brała też udział w jubileuszu Edisona. Do Polski ponownie zawitała w 1932 na otwarcie Instytutu Radowego im. Skłodowskiej-Curie w Waszawie, dzięki hojności społeczeństwa.
W 1933 pprowadziła ostatnie wykłady w Sorbonie. W 1934 zaczęły występować u niej wyraźne objawy anemii złośliwej (białaczki). Zmarła w sanatorium Sancellemoz w Sabaudii, na skutek choroby spowodowanej długoletnią pracą z substancjami promieniotwórczymi. Pochowano ją w Sceaux pod Paryżem.