Teorie emocji w interakcji społecznej

Teorie emocji w interakcji społecznej

1. dramaturgiczna teoria emocji – Hochschild.

Emocje – zorganizowane dział. Jedn. determinowane przez normy sytuacyjne i kontekst, kt. mówią jaki emocje można odczuwać i okazywać wobec innych.

Kultura emocji – wyobrażenia nt tego, co ludzie powinni odczuwać w danych syt.

Ideologie emocjonalne – mówią o tym, jakie postawy i uczucia sa odpowiednie w danych syt.

Wyznaczniki emocjonalne – wydarzenia w życiu, kt. obrazują ideologie emocjonalne.

2 podst. typy norm:
a) reguły odczuwania, kt. wskazują ile, jak długo oraz czy pozyt. czy negat. emocji można odczuwać w danej syt.;
b) reguły wyrażania emocji, określają nature, styl i intensywność zachowań emocjonalnych.

Wsz. to zmusza jedn. do kontrolowania swoich emocji. Stąd konc. dramaturgiczna – jedn. jako aktorzy manipulujący swoimi emocjami.

Typy pracy nad emocjami lub mechanizmów zarządzania emocjami i przygotowania właściwej prezentacji siebie:
a) praca nad ciałem – opanowanie reakcji fizycznych, np. poprzez głęboki oddech;
b) działanie powierzchniowe – dobór gestów i środków wyrażania emocji, kt. w przekonaniu danej jedn. spowodują, że zacznie się ona czuć rzeczywiście zgodnie z tym, co one wyrażają, np. przyjmowanie postawy zadowolonego, celem rzeczywistej poprawy samopoczucia;
c) działanie głębokie – próba zmiany wewn,. odczuć celem uaktywnienia uczuć odpowiednich do danej syt., np. wzbudzanie smutku, by płakać na pogrzebie;
d) praca poznawcza – przywoływanie w pamięci emocji lub syt., po to, by wzbudzić w sobie uczucia odpowiednie do danej syt., np. przywoływanie radości zw. z jakąś syt., żeby w danym momencie poprawić sobie nastrój.

Jedn. często znajdują się w syt., w kt. musza pracować nad swoimi emocj., udawać.

2. Interakcjonistyczne teorie emocji.

A. Teoria przyjmowania roli i kontroli społ. - Shott

Emocje sa zw. z procesami podniecenia fizjologicznego oraz z ich etykietowaniem, kt. determinowane jest przez normy kulturowe, szczególnie przez „reguły odczuwania” oraz „słownik emocji”, kt. dostarcza jedn. terminów odp. do opisywania uczuć. Jedn. muszą wykonywać wciąż „pracę nad swoimi emocjami”, po to, by wywołać u siebie emocje zgodne z normami.

Założenia Shott:
1. jedn. traktują siebie jako obiekt i rozmawiają ze sobą w syt., gdy definiują syt. lub określają sposób zachowania wobec innych.
2. jedn. rozwija konc. siebie poprzez przyjmowanie roli konkretnych innych w danej syt., uogólnionego innego lub szerszego zbioru postaw;
3. jedn. dokonują samokontroli poprzez samokrytykę.

Przyjmowanie roli jest procesem refleksyjnym. W procesie kontroli szczególnie ważne są:
- poczucie winy – pojawia się, gdy jedn. odczuwa, że jej zachowanie odbiega od tego, jak powinna się zachować. Gdy jedn. sądzi, że ważni inni uznają jej zachowanie za niemoralne. Jedn. zaczynają unikać tych znaczących innych lub też podejmują dział. Altruistyczne celem rekompensaty.
- wstyd – pojawia się, gdy jedn. sądzi, że znaczący inni postrzegają ją jako moralnie niedoskonałą. Wstyd atakuje tożsamość ogólną. Jedn. zachowują się tak, jak w przypadku wystąpienia poczucia winy.
- zażenowanie – pojawia się, gdy jedn. i inni prezentowana przez nią tożsamość sytuacyjna postrzegają jako niestosowną. Wstyd zazwyczaj pojawia się wraz z zażenowaniem, ale nie musi być odwrotnie. Zażenowanie jest zw. z reakcją innych i prowadzi do unikania takich syt. lub podjęcia dział. Mających na celu udowodnić, że tamta syt. była jednorazowym błędem.
- duma – stały typ emocji, niezdeterminowany przez żadna syt. Duma pozwala jedn. zachować wrażenie, że jest ona pozyt. postrzegana przez ważnych innych. Jedn. dostosowują swe zachowanie do syt. tak, by zagwarantować sobie akceptacje innych.
- próżność – przejściowa, niestabilna i wskazuje na niepewność jedn. co do oceny jaką maja wobec niej inni. Jedn. zachowuje się tak, by wywołać u innych aprobatę i życzliwe reakcje.
- empatia – działa na dwóch poziomach:
a. wzbudzając w sobie uczucia takie, jakie maja inni
b. próbując zrozumieć to, co odczuwałaby jedn., gdyby znalazła się na czyimś miejscu.
Jest to współodczuwanie z innymi tych samych emocji.

Wzbudzanie w jedn. powyższych uczuć jest wyrazem jej samokontroli.

B. Teoria kontrolowania afektów – Heise

Jedn. reagują afektywnie lub emocjonalnie na każde wydarzenie społ., a siła tej reakcji zależy od stopnia zgodności pomiędzy uczuciami podstawowymi, czyli kulturowo uznanymi reakcjami, a wrażeniami przelotnymi, czyli reakcjami specyficznymi dla jedn. w danej syt. Spójność między nimi powoduje redukcje napięcia emocjonalnego i odw.

Zatem...

...chęć redukcji napięcia emocj. stymuluje działania i interakcje jedn.

Jedn. definiują syt., na temat każdej dyt. Mają opinię, kt. formułują za pomocą języka. Słowne oznaczenia emocji ma miejsce w wymiarach:
a) oceny (dobro – zło)
b) siły
c) aktywności (czynność – bierność).
Wsz. def. syt. składają się z opinii i emocji, dotyczących:
a) jaźni i tożsamości
b) innych i ich tożsamości
c) zachowań
d) sytuacji lub okoliczności.

Jednostką analizy jest tu zdarzenie społeczne, zbudowane z:
a) jednostki (Actor)
b) podejmującej działąnie (Behavior)
c) wobec obiektu (Obiect)
d) w określonym układzie (Setting),
czyli ABOS.
We wsz. zdarzeniach społ. występują zestawy reguł, wyznaczających jak należy się w danej syt. zachować (np. na pogrzebie, w rodzinie)

Centralne jest tu pojęcie tożsamości, kt. jest – zbudowana z przekonań o tym, jak jaźń oceniana jest przez innych (np. X jest dobrą matką, Y są pilnymi studentami). Ludzie dobierają prezentowane tożsamości tak, by były zgodne zobowiązującymi regułami w danej syt. Ludzie oceniaj a syt. i budują wachlarz możliwych zachowań. Jedn. wyrażają emocje odpowiednie dla danej tożsamości i odczytują emocje inne jako wskazówkę co do ich tożsamości. Jeżeli pojawia się odchylenie między tym, jak należy się zachować, a tym jak jedn. rzeczywiście się zachowuje w danej syt. można podjąć próbę zredukowana odchylenia:
a) jedn. może pozostawić tożsamość w niezmienionej formie;
b) jedn. może uzasadnić swe zachowanie poprzez odwołanie do okoliczności;
c) inni mogą trwale zmienić zdanie na temat tożsamości tej jedn. lub ją zmodyfikować.

C. Tożsamościowa teoria emocji – Stryker

Im ważniejsza jest dla jedn. dana tożsamość tym mocniej jej samoocena zależy od pozyt. opinii innych.

Tożsamość prezentujemy tak, by spełniać wymogi kulturowe/normatywne.

Role, kt. wzbudzają w innych pozytywne emocje, wzmacniają przywiązanie jedn. do danej tożsamości. Pozyt. reakcje wzmacniają samoocenę jedn.

Gdy tożsamość jedn. jest oceniania negatywnie, wzbudzą się negatywne emocje, kt. podkreślają jej nieodpowiedniość. I odw., rodząc emocje pozytywne. Zatem emocje są wskaźnikiem odpowiedniości sposobu odegrania roli. Jedn. więc zmienia zachowanie lub poprawia swą samoocenę. Emocje służą jedn. od wzajemnego info się o adekwatności swych zachowań.

Emocje zatem motywują do zachowań normatywnie poprawnych.

3. Teorie emocji oparte na pojęciach statusu i władzy

A. Teoria rytuałów interakcyjnych - Collins

Władza i status determinują rodzaje emocji.

Spotkanie dwu osób. To ci się dzieje to wymiana zasobów i rytuałów. Rytuały zawierają:
a. fizyczne zgromadzenie jedn.
b. świadomość wzajemnej obecności
c. wspólny przedmiot uwagi
d. wspólny nastrój emocj.
e. koordynacja kom. werb. i niewerb.
f. Symboliczna reprezentacje przedmiotu zainteresowań i nastroju
g. Poczucie moralnej słuszności co o ustanowionych symboli grupowych.
Elem. rytuałów wywołują emocje, które z kolei wzmacniają te elem. Jest to dynamika rytuałów czy ”emocjonalny napęd” interakcji. We własności rytuałów wplecione sa procesy wymiany, do kt. zrozumienia potrzebne są zasoby:
1. kapitał kulturowy, tj. przechowywanie w pamięci wspomnienia, style wypowiedzi, specyficzny typ wiedzy, prawo podejmowania decyzji itp.;
2. uogólniony kapitał kulturowy, czyli bezosobowe symbole, kt. wyznaczają ogólne kategorie zasobów (np. wiedza, pozycja, władza);
3. uszczegółowiony kapitał kulturowy, odnosi się odo wspomnień jedn. dot. konkretnych tożsamości, opinii, pozycji jedn.;
4. energia emocjonalna, wiele poziomów i typów emocji, które działają na jedn. mobilizująco.
Energia emocj. wpływa na racjonalność wyborów. Ludzi dążą do rytuałów interakcyjnych, kt. wzbudzają energie emocj. Ludzie inwestują energie emocj. w rytuały interakcyjne i będą czyni c to tak długo, jak będą spodziewać się zysków emocjonalnych, tj. do kiedy zużyta energia emocj. jest rekompensowana zyskanie jeszcze większej energii emocj. W porównaniu z poniesionymi kosztami najwięcej energii pozytywnej dostarczają interakcje, w kt. jedn ma władzę i prestiż.

B. model statusu i władzy – Kemper

Władza i status oraz zmiany w ich obrębie maja wpływ na stany emocj. jedn.

Władza – możliwość zmuszenia innych do spełnienia życzeń jedn.

Status – możliwość dawania i otrzymywania niewymuszonego szacunku, uległości, prestiżu.

4 podst. emocje:
- strach
- złość
- szczęście
- smutek.
Mogą one przekształcać się w bdej złożone emocje, np. wstyd, miłość.

Emocje strukturalne – stany afektywne wywołane poprzez relatywną władzę i status jedn.
Emocje sytuacyjne – związane ze zmiana we władzy i w statusie.
Emocje antycypacyjne – dotyczą oczekiwań jedn. co do władzy i statusu.

 Posiadanie władzy lub jej uzyskanie daje ludziom pewność siebie i odw.
 Jeżeli jedn. oczekują od interakcji wzrostu swej władzy, a tak się nie dzieje, ich pewność siebie malej i odw.
 Nabywanie statusu wzmacnia pewność siebie.
 Ludzie lubią tych, którzy nadają im wyższy status.
 Gdy jedn. tracą status w poczuciu własnej winy, czują wstyd.
 Gdy utrata statusu jest bd dotkliwa będą odczuwać wstyd i przygnębienie.
 Jeśli jedn. odczuwa utratę statusu jako niezawiniona przez siebie czuje złość. Wraz z tym jedn. dążą do powstania stosunku władzy i zmuszenia innych do uznania ich statusu.
 Jeśli jedn. nie przewiduje zmian w statusie i one nie zachodzą, jedn. czuje satysfakcję.
 Jeśli przewidują wzrost statusu, a on nie następuje i jeśli czują, że jest to ich wina, to czują wstyd, a jeśli winią za to innych, to czują złość i są agresywne.
 Gdy jedn. osiąga status wyższy niż oczekiwany, czuje satysfakcję.
 Nadawanie statusu również generuje emocje.
 Zatem emocje są nierozerwalnie zw. z władza i statusem.

C. Afekt w teoriach stanów oczekiwań

C1. Ridgeway

Nawet w gr. zadaniowych wytwarza się struktura afektywna.
Istnieją normy wskazujące na to, jak należy się zachowywać – reguły odczuwania i okazywania emocji (patrz Hochschild).
 Jeżeli osoba, kt. nie zgadza się z innymi ma równy bądź wyższy od nich status, to obarczy ich za powstanie niezgody i będzie czuła zniecierpliwienie.
 Jeżeli ma niższy status obarczy wina siebie i będzie czuła przygnębienie.
 Niezgoda osłabia solidarność grupową i odw.
 Jeżeli z ludźmi o wyższym statusie zgadzają się ci, kt. mają niższy status, to ci z wyższym odczuwają satysfakcję.
 Jeżeli z ludźmi o wyższym statusie zgadzają się ci, kt. mają równy bądź wyższy status, to ci z wysokim odczuwają silną odmianę szczęścia.
 Jest to tzw. cykl pozytywnych wzmocnień.
 Ludzie częściej ujawniają emocje pozyt., niż negat., bo niezgoda obłożona jest sankcją wobec tych o niskim statusie, więc ci wolą się nie sprzeciwiać.
 Gdy jednak ci z niskim statusem się sprzeciwiają, użyte zostają sankcje, a próba poprawienia statusu będzie odebrana jako zamach na obowiązujący porządek.
 Jeżeli członkowie o wysokim statusie są lubiani, to ich wpływ na dec. gr. jest tym silniejszy. Ci o niższym statusie takie osoby bdej lubią.


C2. Berger

Stany oczekiwań afektywnych kształtują i determinują przebieg interakcji poprzez kilka etapów:
1) w trakcie trwania interakcji zostają wzbudzone emocje
2) następuje ich wymiana i rozpoczyna się formułowanie oczekiwań co do kierunku interakcji
3) zaczyna się tworzyć ogólne podejście emocjonalne wobec innych obecnych w danej syt.
4) przypisane zostają jedn. cechy osobowości spójne z emocjami i afektywna orientacją jedn.

Interakcja stabilizuje się i staje się spójna w czasie.

4. sieciowe teorie emocji

A. Teoria solidarności grupowej – Markovski i Lawler

Elem. centralnym teorii jest tworzenie emocji.

Spójność sieci – jedn. maja dostęp do siebie, mogą nawiązać kontakt, wymienić zasoby. Jest to pierwszy warunek powst. solidarności.

Solidarność grupowa jednak występuje, gdy obok powyższego:
- są silne więzi między aktorami;
- występuje jedność struktury, czyli brak klik.

 Emocje podtrzymują więź między aktorami, hamują rozpad gr. na kliki.
 Na interakcje mają wpływ oczekiwania.
 Jeśli jedn. oczekuje dośw. pozyt. emocji, chętnie wchodzi w interakcje i odw.
 Jeśli jedn. oczekuje dośw. pozyt. emocji i oczekiwania zostaną spełnione, jedn. zawiązuje silniejszą więź z uczestnikami interakcji.
 Kiedy ta relacja umacnia się jedn. tym bdej oczekuje pozyt. emocji.
 Jeśli jedn. obserwuje silną więź między pozostałymi uczestnikami relacji, sama zaczyna ją odczuwać.
 Poczucie solidarności w gr. osłabia utrata tożsamości.
 Kiedy jedn. zaczyna tracić pewność co do tego, kim jest, wzbudza w sobie negat. emocje.