Jowisz

Jowisz jest największą planetą w Układzie Słonecznym. Ma 11 razy większą średnicę i 318 razy większą masę niż Ziemia. Droga wokół Słońca, w średniej odległości od niego 800 mln km, zabiera mu prawie 12 lat!

Jowisz jest olbrzymią kulą gazową. Oprócz niego są jeszcze trzy takie planety: Saturn, Uran i Neptun. Ich skład chemiczny, bardzo różniący się od składu chemicznego pozostałych planet, przypomina skład chemiczny Słońca.

Atmosfera Jowisza zawiera 85% wodoru i prawie 14% helu. Człowiek nie przeżyłby w niej nawet dziesięciu sekund. Domieszkami są tam metan, trujący amoniak, para wodna i acetylen. Brązowe i czerwone obłoki mogą być zabarwione przez różne związki, np. siarki. Białe chmury zawierają zamarznięte kryształki amoniaku i wody.

Na głębokości około 1000 km znajduje się ogromny ocean płynnego wodoru. Siedemnaście tysięcy kilometrów niżej wodór jest tak silnie sprasowany, że niszczone są jego atomy. Wodorowa materia zaczyna zachowywać się jak metal, np. bardzo łatwo przewodzi prąd który płynąc w metalicznym wodorze wytwarza bardzo silne pole magnetyczne Jowisza.

Warstwa obłoków jest bardzo cienka, ma grubość mniejszą niż 1/100 promienia planety. Poniżej chmur temperatura ciągle podnosi się. Górne obłoki mają temperaturę -160C, ale już 60 km niżej temperatur jest taka, jak na powierzchni Ziemi, a trochę głębiej osiąga temperaturę wrzenia wody.

Najnowsze dane z próbnika, jaki sonda Galileo "utopiła" w atmosferze Jowisza zmieniają nasz dotychczasowe wyobrażenie o budowie Jowisza, ale jeszcze za wcześnie na ich podsumowanie.

Jowisz bardzo szybko obraca się (raz na 10 godzin), dlatego na równiku planeta ta jest "rozciągnięta", a przy biegunach spłaszczona. Gwałtowny obrót wywołuje bardzo silne i szybkie wiatry w górnej atmosferze, że chmury zostają rozciągane w kolorowe pasy. Na różnych wysokościach jowiszowych obrót następuje w różnym tempie i przez te różnice prędkości występują równoleżnikowe pasy. Na tarczy Jowisza jest też wiele wirów i okrągłych plam. Największa - Wielka Czerwona Plama, gigantyczny twór atmosferyczny, obserwowany już od ponad 300 lat - jest większa od Ziemi. Widać ją nawet przez mały teleskop.

Wokół Jowisza krąży przynajmniej 16 księżyców. Jeden z nich, Ganimedes, jest największym satelitą w naszym Układzie Słonecznym. Tylko cztery księżyce Jowisza są duże - pozostała dwunastka to ciała drobne.

Jowisz wyświeca więcej materii niż otrzymuje od Słońca. Pomiary pokazywane z sond kosmicznych pokazały, że wysyła aż 60% więcej energii cieplnej, niż otrzymuje. Wydaje się, że to dodatkowe ciepło pochodzi z trzech źródeł: pozostało po okresie tworzenia się Jowisza, pozostało z przetworzenia energii uwalnianej się przy powolnym kurczeniu się planety i z rozpadu radioaktywnych pierwiastków.

Jowisz ma bardzo silne pole magnetyczne, którego obecność można odczuć w odległości aż 50 jego średnic. Tak silnego pola nie ma żadna inna planeta Układu Słonecznego i żadna nie emituje tak silnego promieniowania radiowego.

Jowisz jest naturalnym nadajnikiem radiowym. Nie można jednak doszukać się sensu w nadawanych przez niego sygnałach, bo składają się głównie z szumu. Radiowe szumy produkują liczne elektrony wędrujące w silnym jowiszowym polu magnetycznym. Tak powstające promieniowanie radiowe nazywa się promieniowaniem synchrotronowym. Przeraźliwie silne błyskawice i wyładowania atmosferyczne także przysparzają dużo hałaśliwych trzasków.